Medya; “medya çağı”nın, “sol”dan bile tapınıcıları bolca bulunan tanrısı. Gerçek dünyanın ilişkilerinin tersine çevrilerek sunulması sanatının kumdan şatosu. Sunduğu “gerçeklik”, ancak TV ekranındaki kadar gerçek olan bir ışık ve ses gösterisi. Yaşamın, kalın sis tabakası içinde bir “şov” olarak sunulması. Milletlerin yeni afyonu… Benzer pek çok tanımı yapılabilir burjuva medyasının işlevinin.
CNN televizyonu, son yarım yüzyılın en büyük savaşı olarak adlandırılan Körfez Savaşı’nı ekrana getirerek, bu emperyalist vahşeti, bir uygarlık ve insanlık savaşı olarak sevimlileştirerek sundu. Bu “canlı yayın”, Oscar’a aday bir film izlencesine dönüştürüldüğünde medya hayranlarına daha bir cesaret geldi. Medyanın gücü, karşı çıkılmazlığı ilan edildi ve medyayı ele geçirenlerin yenilmezliğine iman tazelendi. Sosyalizmden çoktan umut kesmişlerin bir bölümü, zaten boş bir davayı terk etmiş olduklarını düşünerek, vicdan azabından iyice kurtuldu; diğer bölümü ise; medyanın gücü karşısına, burjuva medyası kadar büyük bir medya organizasyonu ile çıkılmadıkça burjuvazinin yenilemeyeceğinin teorisini yaptı. Sınıf savaşı; burjuvazi ile proletarya arasında ekonomik, siyasi, ideolojik alanda, süren bir savaş değil, karşıt medyalar arasında bir laf ve görüntü yarışıydı sanki. Kimine göre; medya, dünyanın bilgi bankalarını evlerdeki kişisel bilgisayarlara bağlayarak insanlığa sınırsız bir gelişme imkânı tanımıştı. Kimine göre ise; insanlık medya tarafından denetlenerek medyanın uysal köleleri haline getiriliyordu. Örneğin yıllardır işçi sorunlarına sırtını dönmüş Türk-İş ağaları, bir TV kanalı ve gazete çıkararak, bugün düştükleri açmazdan kurtulabileceklerini, kaybettikleri itibarı bu yolla sağlayacaklarını ciddi olarak umarken, 14 yıldır hangi ideolojiyi, hangi politik platformu benimseyeceğine karar verememiş bir zamanların devrimci örgütü DY çevresi, bir TV ve radyo istasyonuyla “devrim”in en önemli sorunlarına çözüm bulabileceğini “tartışıyor”.
Gerçi burjuva medyasının sanıldığından çok daha etkisiz, tıpkı her gün yenisini piyasaya sürdüğü “köpük diziler” gibi sürekli, anında etkileyen ama kısa bir süre sonra katı gerçekler karşısında sönüp giden bir etkiye sahip olduğu konusunda bilimsel araştırmalar vardı; ama medya hayranlığından budalalaşmış olanlar, bir uyuşturucu bağımlısı gibi, bu güce tapınmak, ondaki kusursuzluğa inanmak ihtiyacındaydı. Bulundukları konum ve ihtiyaçları, bu konumlanışı haklı çıkaracak bir gerekçeye dayanmalıydı; bu durumda, doğrusu, bu illüzyon ve imajlar dünyası fena bir gerekçe sayılmazdı.

İLLÜZYON VE GERÇEK
20. yüzyılın ikinci yarısında iletişim teknolojisindeki hızlı gelişme, önce radyonun sonra da TV’nin her eve giren bir araç olması, ülkeler ve halklar arasındaki iletişime büyük bir ivme kazandırdı. Yanı sıra telefon, telsiz gibi kişisel kullanıma açık araçların çok amaçlı olarak günlük yaşama girmesi, kişisel bilgisayarlar, modem bağlantısı ile uluslararası bilgi bankalarına bağlanması vb. gibi uygulamaların yaygınlaşması adeta dünyayı küçülttü. Özellikle TV’nin kitle iletişim aracı olarak gördüğü işlev, iletişim araçlarındaki gelişmenin toplum yaşamına nasıl bir etki yaptığını doğrudan bilim dünyasının dikkatine sunarken, propaganda odaklarının ideolojik kampanyalarının da doğrudan motifi haline geldi. Bu gelişme, özellikle, artık üretici güçleri geliştirerek, gerçek toplumsal ilerlemeler sonucu “çağ atlama” potansiyelini yitirmiş burjuvaziye bir “çağ atlama” vesilesi oldu. Artık “medya çağı” veya “iletişim çağı”nda yaşamaya başladık. Burjuva demokrasisi de, “bilgisayar demokrasisinden sonra “medya demokrasisine evrildi.
Çağlar, toplumsal ilerlemenin nitelik değiştirdiği sıçrama noktalarıdır. Kölecilik çağı, feodalizm çağı, kapitalizm çağı gibi. Ama 1950’lerden beri, gelişmeleri izleyen herkes, şöyle bir hafızasını yoklarsa, görecektir ki; “atom çağı”, “uzay çağı”, “bilgisayar çağı” veya “bilgi çağı”, “robot çağı” gibi en azından dört “çağ” yaşanmış olduğunu görecektir. Şimdi ise iletişim (medya) çağında yaşıyoruz! Yani insanlık bütün tarihi boyunca, sadece beş çağ yaşamışken, bir insan ömründen daha kısa zamanda dört-beş çağ birden yaşamış olduk. Ve her “çağ”, insanlık tarihinde “görülmemiş bir ilerleme” olarak sunuldu.
Ama bütün çağ iddiaları sadece on yıl kadar dayandıktan sonra unutuldu, başına “görülmemiş yeni bir gelişme” ibaresi eklenerek durmadan “çağ atlandı”.
Eğer bu çağ hevesi iki yüzyıl önce başla-saydı, aynı gerekçelerle en azından şu çağları yaşayacaktı insanlık: 1750’lerin sonunda buhar makinesinin keşfi kesinlikle “buhar çağı”nı başlatacaktı; 1767 otomatik iplik eğirme makinesinin bulunuşu “makine çağı”nı başlatacaktı. Fransız ihtilali önemsenmeyip atlanacak, 1830 ve 1848 devrimleri talihsiz, toplumsal gelişmeyi saptıran hareketler olarak değerlendirilip, bu arada telgraf, telefon telsiz ve Edison çağı yaşanıp 19. yüzyıl sonunda patlarlı motorlar yeni bir çağ başlatacaktı. 1895, ilk otomobilin yapılması, önemli bir çağ başlangıcı olacak, aradan 10 yıl geçmeden uçak çağı, bir kaç yıl sonra elektrik motorlarının bulunması “elektrik çağını” başlatacak bir “görülmemiş gelişme” olacaktı: Ekim Devrimi dünyanın altıda birinin “uygar dünyadan koptuğu”, “talihsiz gelişmelerden” sayılıp, tank, obüs ya da uçak gemileri çağını yaşayıp, jet çağı ile atom çağma bağlanacaktı insanlık. Ama 18. ve 19. yüzyıllar, burjuvazinin topluma vereceği şeylerin olduğu yüzyıllardı ve bu yüzden de kendi devrimi olan Fransız Devrimi’ni çağ dönümü olarak almak ona yetiyordu henüz. Ama Ekim Devrimi, burjuva çağının sonunu ilan etmişti. Bu, aynı zamanda, burjuvazinin toplumsal ilerlemeye verecek bir şeyi kalmadığı anlamına da geliyordu. Bu yüzden de burjuvazi “yapma çağlar” bulmak zorundaydı. Ama çağ kriteri öyle basitti ki; teknolojideki her gelişmeyi bir “devrim”, “çağ atlama” olarak adlandırmak olanaklıydı. Öyle de yapıldı. Teknolojideki her gelişme bu gelişmenin gerçek boyutları bile incelenmeden “insanlık tarihindeki en büyük ilerleme”, “daha önce görülmemiş bir gelişme” eklemeleriyle “çağ” olarak nitelenip, üstünde fırtınalar koparıldı. Örneğin atom bombasının keşfi ve nükleer enerjiye öyle nitelikler atfedildi ve öyle bir kampanya yürütüldü ki; bu gelişmenin hem ekonomik ilişkilerde tarihsel önemde gelişmelere yol açacağı, hem de politika, diplomasi ve savaşlar alanında artık bütün eski ölçüleri değiştireceği iddia edildi. Uzaya fırlatılan ilk uydu ve uzaya insan gönderilmesiyle nükleer enerji atom bombasının kuracağı iddia edilen “yeni toplumsal ilişkiler”in ne olduğu anlaşılmadan “yeni çağın yeni ilişkileri”nden söz edilmeye başlandı. Bilgisayar ve robotların üretimde kullanılmaya başlanmasıyla, onların üretim ilişkilerini ve bütün toplumsal yaşamı yeniden biçimlendireceği bir kez daha iddia edildi. Ve bütün bu değişikliklere karşın sistemin değişmeyen temel çelişmesi olarak proletarya ile burjuvazi arasındaki çelişkinin değişmediği gerçeği, ya bütünüyle gözlerden saklandı ya da bu ilişkinin de değişeceği, hatta değiştiği yollu tantanalı propagandalar yapıldı.
Daha önceki “çağ atlamaların” henüz mürekkebi kurumadan, son bir kaç yıldır da bir “medya çağı”ndan söz edilmeye başlandı. Kampanyanın yürütücüleri, bizzat kendilerinin açtığı çağı daha önceki “çağlardan” daha bir gayretle propaganda etmeye yöneldiler. Kimi olguları öne çıkararak, bunun öncekilerden farklı olarak gerçek bir çağ atlama olduğu imajını yerleştirmeye çalışıyorlar.
Şöyle ki; atom, uzay, robot gibi önceki “çağ atlama”nın nesneleri toplumsal etkileri dolaylı olan şeylerdi ve bunlar, medya aracılığı ile toplum nezdinde meşrulaştırılmaya çalışılıyordu. Medya ise; dolaysız olarak toplum üstünde etkili olan bir aygıt olarak daha yaygın bir kabul görür oldu. Önceki sahte çağ atlamalarda olduğu gibi, medya çağının en samimi savunucuları da yine kapitalizme rücu etmiş eski solcu çevrelerden çıktı. Ve medya çağı, bütün savunucuları tarafından “ideolojilerden arınmış bir çağ” olarak propaganda edildi, ediliyor. Gerçek ise, bu propagandanın tam tersi. Medya ve iletişim araçlarının yoğunlaşması yeni bir çağ açmak yerine, gerçeğin, çürüyen kapitalizmin ve onun yarattığı yoz toplumsal ilişkilerin üstünü bir sis perdesiyle örtme görevini üstlenmiştir. Burjuvazi ve onun düzeninden yana açıkça tavır alarak burjuva ideolojisinin en saf haliyle somutlaşmış biçimi olarak rol oynamaktadır. Ve medya gerçeği, asıl gerçeğin ters çevrilmiş halinin göz kamaştırıcı bir atmosferde sunulmasıdır. Medya gerçeğinin asıl gerçek olmaması, gücünün yalana ve göz boyamaya dayanması, onun güçsüzlüğüdür de. Medya gerçeğinin ne olduğuna ilişkin en çarpıcı ve en yakın örnek Tansu Çiller’in DYP liderliğine getirilmesi ve bugünkü durumudur. Çiller, henüz iki yıllık politikacı ve DYP’li iken, yaşamında hiç bir kişisel başarı olmadığı halde DYP’nin başına getirilmiş, “yüzyılın lideri”, “DYP’yi 2000’li yıllara taşıyacak lider” olarak lanse edilmiş, ama ihtiyaca binaen “seçim kaybetmeyi göze alan lider” misyonuyla yükümlendirilmiştir. Belki kaderin bir cilvesi, ama Çiller medya tarafından en çok yaldızlanan lider iken, altı ayda bütün yaldızları dökülmüş, elindeki tek kozu “seçim kaybetmek” olan politik yaşamı en kısa liderler kategorisinde görülür olmuştur. Dahası Çiller örneği, medyanın illüzyona dayanan gücünün gerçekler karşısında nasıl güçsüzlüğe dönüştüğünün çarpıcı örneğidir.

NEDENLE SONUCUN KARIŞTIRILMASI, MEDYA FETİŞİZMİ
İletişim araçlarındaki hızlı gelişme ve hem en kârlı alanlardan birisi olması hem de sahip olduğu yığınları etkileme işlevi nedeniyle sermayenin, bu alana yaptığı yatırımın hızla büyümesi, burjuva dünyasının medya tarafından yönlendirilen bir dünya olduğu sanısına dayanak oldu. Özellikle burjuvazinin ortak çıkarı olan konularda medyanın ortak davranması, önceden olmaz görüneni “olur” yapması, “ideolojiler üstü bir medya” gerçeğinin varlığının iddia edilmesi, bu görüşün medya tarafından dalga dalga yayılarak tartışılamaz bir tez gibi sayısız kez yinelenmesi, öne sürülen teze inanılmasını kolaylaştırdı.
Özellikle Mesut Yılmaz, Tansu Çiller ve Murat Karayalçın’ın, parti örgütlerinde ciddi bir etkileri olmadan partilerinin başına getirilmelerinde medyanın rolü örnek gösterilerek, onun sınırsız gücü kanıtlanmaya çalışılıyor. İlk bakışta itiraz edilemez bir tez gibi görünür bu. Gerçekten de Mesut Yılmaz, Tansu Çiller ve Murat Karayalçın, uzun yıllar partilerine hizmet vermiş, parti içinde belirli otoriteye sahip adaylar karşısında neredeyse atanmış gibi tepeden inmişlerdir. Medya tarafından bu genel başkanlara adeta gizemli nitelikler yüklenmiş, “bu çağın genel başkanı ancak böyle olur” imajı işlenmiş, yerine göre “gençlik”, “dinamizm”, “güzellik”, “yakışıklılık”, “iş bitiricilik” gibi “nitelikler”, ülke ve parti yönetiminde özel, tanrı vergisi nitelikler olarak reklam edilmiştir. Kısacası, geleceklerinden programatik düzeyde iddialarını yitirmiş olan partilere ve partililere varlıklarının devamının ancak bu türden liderlerle sürdürülebileceği imajı yerleştirilerek delege çoğunluğunun bu adayları desteklemesi sağlanmıştır. Ama bunun, medya tarafından böyle gösterildiği için öyle olduğu yargısı, sadece bir illüzyondur.
Gelişmelere yakından bakıldığında, medyanın rolünün ne abartıldığı kadar büyük ne de belirleyici olduğu görülür.
Örgütle pek ilgileri olmayan birkaç yıllık üyelerin şimdiye kadar görülmedik bir biçimde partilerin başına gelmesinin, temellerini burjuva sisteminde bulan nedenleri vardır.
Bu nedenlerin birincisi; burjuva partilerinin, birbirinden az çok farklı bir programa sahip olmaktan ve bu programların uygulanmasıyla kamuoyunda itibar kazanan, belirli bir işleve sahip kuruluşlar olmaktan çıkarak, aynı programın en sadık uygulayıcısının kim olduğu konusunda yarışan organizasyonlara dönüşmesidir. Ki bu durum, lider adaylarının, liderlerin parti örgütü içinde uzunca bir süre çalışıp bir politik deneyim kazanmalarını zorunlu kılmadığı gibi, gerek parti gerek ülke yönetiminde özel bir deney birikimini de zorunlu olmaktan çıkarır. Ancak, sermayenin “paket programı”nı uluslararası burjuvazinin uzmanlarının yol göstericiliğinde uygulayacak liderin kamuoyunda ve parti tabanında kabul görebilmesi için, görüntüsünün, günlük davranışlarının “genç”, “dinamik”, “iş bitirici”, “yeterince aptal” ya da “yeterince zeki” olma gibi, Yeni Dünya Düzeninin “in” saydığı özelliklerden birine ya da birkaçına sahip olması yeter koşuldur.
İkincisi; burjuvazinin günümüzde aradığı parti lideri tipinin asıl özelliği “serbest pazar ekonomisi”nin en tavizsiz savunucusu olmasıdır. Başka bir söyleyişle aranan lider tipi. uzun süre ülkeyi yönetmeye aday bir tip değil, “seçim kaybetmeyi göze almış” lider tipidir. Parti içinde emek vererek, bin bir çabayla parti üst kademelerine tırmanmış, parti tabanının taleplerini dikkate alma, yeniden seçilme, parti içi dengeleri gözetmek gibi “aut” kaygılar taşıyan geleneksel politikacılar içinde “seçim kaybetmek için” lider olacak aday bulmak oldukça güçtür. Çünkü seçim kaybetmenin karşılığı genellikle liderlik koltuğunu kaybetmek anlamına da gelmektedir. Bu yüzden de yıllarca parti içinde çalışarak parti liderliğine yükselenler, en azından “emekli oluncaya kadar” lider kalmak eğilimindedir. Bu koşullarda, seçim kaybetmeyi göze alanları, politikaya paraşütle inmiş, ne vurursam kârdır diyenlerden seçmek çok daha kolaydır. Hele bu, sermayenin kendisine hizmetleri karşılığında bir ödül gibi sunulmuşsa, liderin böylesi asıl sermaye için ödüldür.
Ancak bu “yeni lideri” parti tabanına ve genel olarak kamuoyuna lider olarak kabul ettirmek güçlüğü vardır. İşte bu noktada medyaya ihtiyaç ortaya çıkmakta, uluslararası ve yerli sermaye, dev bir aygıt olarak örgütlenmiş olan medyayı harekete geçirerek, kendi çıkarlarını en iyi savunacak adayları “tanıtmaya” girişmekte; bunları, partiler içindeki etkisiyle medya desteğini birleştirerek, partilerin başına ya da hükümetin başına getirmektedir.
Mesut Yılmaz, Tansu Çiller ve Murat Karayalçın’ın üç büyük burjuva partisinin başına getirilmesi olayında, açıktır ki, medyanın rolü olayın görünen yanına ilişkindir. Ama olayın tümü bu görünüşten ibaret değildir. Tersine bu partiler içinde büyük sermaye gruplarının “lobileri” sürekli bir faaliyet içindedir ve bu lobiler, en tepeden parti delege tabanına kadar örgütlenmiş olup, hem birbiriyle mücadele, hem de sermayenin global çıkarları etrafında partinin birliğini sağlayacak bir konsensüs içindedirler. Bu yüzden de büyük sermaye, düzen partileri içinde yapmak istediği operasyonları asıl olarak bu lobileri kullanarak gerçekleştirmektedir. Böyle bir operasyona karşı parti tabanından ya da geleneksel parti bürokrasisinden gelecek direnişe karşı medyanın koparacağı yaygara, parti içinde zaten oluşturulan güce artı bir güç ekleyerek dengeyi sermayenin yeni “lider adayından” yana bozmaktadır. Ne var ki; parti içi operasyon zamana yayılarak ya da el altından gerçekleştirildiği için kamuoyuna pek yansımamakta, bu da, partilerin lider değişikliğinde asıl rolü medyanın oynadığı gibi bir yanlış kanıyı kamuoyuna yerleşmektedir. Bu yanılsama, en çok sermayenin işine gelmektedir. Eğer lideri başarılı olursa, medya, kendi medyası olduğu için başarı kendisinin olmakta, yok eğer lider başarısız olursa, yanılmış olan “ideolojiler” ve “sınıflar-üstü” medya olacağından sermayenin kendisi aklanmaktadır. Kısacası medya bu durumda, sermayenin düzen partileri içindeki operasyonlarının hem destekçisi hem de örtüsü işlevini görmektedir.
Karmaşık görüntüdeki gerçeği yakalamak için soruyu şöyle soralım: Partilerin başına getirilen liderler; medya istediği, onları kendi yöntemleriyle, kişiyi canlı, yaşayan bir insan olarak değil, “unsurlarına ayırdığı” kimi özelliklerini bir “imaj”a dönüştürerek'”tanıttığı” için mi bu partilerin başına gelmiştir, yoksa büyük sermaye uygun gördüğü için mi? Elbette, sınıflar mücadelesinin var olmaya devam ettiğini az çok kabul eden herkes için, ikincisi doğrudur. Medya, sadece burjuvazinin propaganda aygıtı olarak işlev görmüştür.
Propaganda yöntemi olarak gerçek niteliklerin değil “imaj”ın öne çıkarılması, dönemin “yükselen değerleri” olarak adlandırılıp medya tarafından “in” kabul edilen değerler de medyanın kendi yaratısı değil, kapitalizmin krizinin ve dönemsel ihtiyacının ürünü olarak, burjuva ideologları tarafından üretilip piyasaya sürülmüş, bu değerlerin reklâm işini de medya üstlenmiştir.
Ne var ki; medyayı yönlendiren egemen burjuvazi ve onun ideologları, bir yandan medyayı sınıflar-üstü, ideolojilerden arınmış bir aygıt gibi göstererek, hem kendi ürettikleri değerlere “tarafsız” medya tarafından üretilmiş görüntüsü vererek bu değerlerin kamunun ortak değerleri olduğu imajını yerleştirmekte, hem de medya, Göbelsçi yöntemlerle, bu “değerleri” propaganda ederek kendisinin sınırsız güce sahip bir kamu sesi olduğu imajını güçlendirmektedir. Burjuva ideologlarının bu yönlendirmesi medya tarafından daha yüksek perdeden seslendirilmekte, adeta kendi sesine hayran bir narsist gibi burjuva ideologlarının savını yinelemektedir: “Medya her şeye kadirdir”! Bu ses; politikacılar, burjuva aydınları, sendikacılar, sıradan insanlar tarafından yinelenmekte, kendisini ilerici, devrimci sayan çevrelerde bile yankı bulmaktadır. Bu yaklaşımla, savaşların çıkması ya da önlenmesinden hükümetlerin değişmesine, parti liderleri ve başbakanların seçilmesine kadar her durumda başrol medyaya veriliyor. Öyle ki; bugün aydın çevrelerce Doğu Avrupa ülkelerinde “sosyalizmin çöküş” nedeni Batı medyasının bu ülkelere yönelik yayınına bağlanabilmekte, sınır tanımayan uydu yayınlarıyla bu ülkelerin gençlik ve emekçi yığınlarının batı yaşam tarzına yöneltilmesi sonucu “sosyalizmin çöktüğü” öne sürülmekte, bu görüş ciddi bir tez olarak kabul görmektedir. Ya da örneğin, eski DY çevresinin, kendisinin ne olduğuna karar vermek için girdiği uzun “arayış” tartışmalarında, henüz kendisini bile tanımlamadan, nasıl bir sosyalizm savunacağına karar vermeden, medya konusunda kesin fikirler söylenebilmektedir: “… burjuvaziye karşı bir ideolojik mücadeleyi kotarabilecek ‘elverişli iletişim araçlarının’ yaratılabilmesi için çalışmak can alıcı bir sorun olarak durmaktadır. Bugün solun, önüne bir TV, bir radyo istasyonu koyması; bunu gerçekleştirmek için çaba sarf etmesi mutlak gereklidir. … sosyalistlerin ‘fikri bir çekim merkezi’ yaratabilmelerinin en önemli yanlarından biri budur.” (Tartışma Süreci Yazıları-1, s.66)
Elbette, burjuva medya karşısında, karşı medya rolünü oynayacak TV ve radyo istasyonlarının olması istenir, kurulması için çaba harcanması gereken bir şeydir. Ama bunun, henüz burjuvazi karşısında kendisine ideolojik bir çerçeve çizmemiş, üstelik bugün var olan ideolojik platformu da küçümseyip reddeden bir siyasi çevrenin, medya sorununu, burjuva ideolojisi karşısında “çekim merkezi olmasının en önemli yanlarından biri”, “can alıcı” bir sorun olarak alması, medyanın güç aldığı ideolojiden çok medyanın kendisinde güç görülmesinin kanıtlarından birisidir.
Medyaya kaynağı yine kendisinde olan bir güç yükleme eğilimi yukarıda örnek verdiğimiz olgularda da görüldüğü gibi, medyanın el attığı her sorunu, kendi doğrultusunda değiştireceği kanısını güçlendirmiş, medya adeta kerameti kendinden menkul bir fetiş düzeyine yükseltilmiştir. Fetiş düzeyine yükseltilen her şey ise; kendisinde gerçekte bulunmayan yeteneklerle donatılır ve akla gelen gelmeyen her sorunun çözümünde ondan rol beklenir. Nitekim medyadan da, yolsuzluk, mafya, enflasyon, “terör”, ekonomik kriz vb. gibi doğrudan sistemin özünden yansıyan sorunları çözmesi beklenmiştir. Doğrusu medya da “güç bende!” dercesine bir yalancı pehlivan edasıyla ortaya çıkmış, ama sonuçta bırakalım bu sorunları çözmeyi kendisi de boylu boyunca bu sorunların içinde olduğu gerçeğinin ortaya çıkmasıyla, başka “büyük sorunları çözmek” için önüne yeni hedefler koymak zorunda kalmıştır.
Kuşkusuz her üstyapı kurumu gibi medya da belirli bir özerkliğe sahiptir ve zaman zaman sınıflar-üstü bir görünüm kazanabilir. Ama bu özerk görünüm tamamen geçici ve rastlantısaldır, eninde sonunda tutumunu egemen sınıfın genel çıkarları doğrultusunda belirlemek zorunda kalır. Medya için de sorun çok farklı değildir. Nitekim önemli bir soruna el attığı; “habercilik kaygısıyla” kimi gerçekleri söylemeye kalktığı her seferinde kulağı çekilmiş, haddi bildirilmiştir. Kürt sorununda özel kanallar ve kimi gazetecilerin uyarılması, “Temiz toplum” kampanyasının “devlete zarar verir hale geldiği” gerekçesiyle sessiz sedasız bitirilmesi, “Halkı askerlikten soğuttuğu” gerekçesiyle iki TV muhabirinin tutuklanması ve en son medya tekeline sahip holdinglerin karşılıklı, birbirlerinin kirli çamaşırlarını dökmelerine son verilmesi için, genelkurmayın uyarısıyla basın ve TV kanalları arasında, uzlaşma deklarasyonu yayınlanması, basının ne kadar hür ve sermayeden bağımsız olabileceğinin küçük göstergeleridir.
Bütün bu yanılsamada, eğer işine gelme gibi bir art niyet yoksa, burjuva medyasının imajlar dünyasından saçılan pırıltıların yarattığı bir illüzyon, nedenlerle sonuçlar arasında tam bir karışıklık vardır. Bu kargaşayı, ya da neden sonuç ilişkisizliğini çok bilinen bir fıkrayla açıklamak aydınlatıcı olacaktır.
Fıkra şöyle: Muhtemelen YÖK’teki karmaşık ilişkilerin sonucu profesör olmuş bir “bilim adamı” bir deney yapmaktadır. Deney, pirelerin duyularıyla hareketleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Profesör iki elini birbirine vurarak pireye “uç!” komutu verir. Pire zıplar. Birkaç kez aynı hareketi yapar. Pire her seferinde zıplar. Profesörümüz, pirenin ayaklarını koparır. Komutu yineler: “Uç!”. Ama pire uçamaz. Profesörümüz raporuna kısaca yazar: “Pirenin ayaklarını koparmanız kulakları duymaz!” Günümüz aydınları ve “solcuları” da; kaldırılan toz duman içinde, sık sık değişen, burjuva medyasının düşünce kalıbına dönüşmüş, “in’ler ve “aut”larını izleyerek, YÖK torpillisi profesör gibi, büyük bir rüzgâra dönüşen burjuva karşı-devrimdi rüzgarı görmeyip, bunun medyanın “ideolojiler-dışı” gücünden kaynaklandığını sanarak, medyanın gücü karşısında teslim oluyorlar; en iyi niyetlileri bile bu “ideolojiler-dışı” güce karşı “ideolojiler-dışı” bir “karşı medyayla”, onun alanında ve onun yöntemleriyle savaşılabileceği üstüne plan ve projeler geliştirmeye çalışıyor.

MEDYA VE SINIFLAR MÜCADELESİ
Toplumun sınıflara ayrılması ve bir grubun çıkarı ile öteki grubun çıkarlarının ayrılması ile iletişim de kişisel olmaktan çıkıp toplumsal, yanlı bir olgu haline gelmişti. Başlangıçta bu iletişim dini metinler, devletin kimi organizasyonları ile yürürken, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak iletişim araçları çeşitlendi. Matbaanın bulunmasıyla birlikte yazılı iletişim toplumsal bir aracı olma durumuna geldi. Kapitalizm çağında ise basın başlıca toplumsal iletişim aracı olurken, gazeteler, dergiler, öteki türden yazılı iletişim araçları az çok pazar buldukları her yerde toplumun olup bitenlerden haberdar edilmesinde başlıca rol oynamaya başladılar. Ama bu olup bitenin aktarılması, her zaman, bu basın kuruluşlarının yönetimini elinde tutanların çıkarları doğrultusunda oldu. Dolayısıyla gazeteler, dergiler vb. sadece olup biteni aktarmadılar, savunucusu oldukları sınıfın ideolojisini de taşıdılar yığınlara. Burjuvazinin ideolojisi tarafından çarpıtılan olay ve olguları, işçiler, bildirilerle, çıkardıkları gazetelerle karşılamaya çalıştılar. Ama egemen sınıf olarak örgütlenmiş burjuvazi, her zaman iletişim araçlarını daha yoğun bir biçimde kullandı. İşçiler, ancak kendi “kaba” güçlerini kullanarak burjuvazinin saldırılarını püskürtmeye yöneldiler. Özellikle işçi eylemleri ve talepleri konusunda burjuva medyanın çarpıtmaları, ara sınıfların kafalarını bulandırma faaliyeti sürdü geldi. İşçiler burjuvazinin saldırılarını püskürtmede her zaman kendi usulleriyle- savaştıkları ölçüde başarılı oldular. Devrimci komünist partiler de, her zaman bütün olanakları kullanarak karşı bir medya örgütlediler. Dergiler ve gazetelerle burjuva medyasının çarpıtmalarını teşhir ettiler. Ama asıl olarak savaş, partinin üretim birimlerinde sistemin teşhiri temeline dayanan, ajitasyon ve propaganda araçlarıyla sürdürüldü. Burjuva medyasının çarpıtmaları gündelik çalışma içinde teşhir edildi.
Kısacası medya, tarih boyunca, özellikle de kapitalizm çağı boyunca hep bir ideolojinin taşıyıcısı oldu; eğer burjuvazinin yönetimindeyse burjuva ideolojisinin, proletaryanın denetimindeyse proletaryanın ideolojisinin. Olay ve olguları taşıdığı ideolojiyle biçimlendirdi, yeniden üretti ve yığınlara aktardı. Yani bugün burjuva basını ve diğer iletişim aygıtlarının başında bulunanların iddialarının aksine, tarih boyunca, sınıf ideolojilerinden bağımsız, ideolojiler-üstü bir medya olmadı. Bugün de yok. Haberde, yorumda sınıflardan bağımsız bir nesnellik iddiası tümüyle bir demagojiden ibaret olageldi. Bu yüzden de her iletişim organı, çıkarlarını savunduğu sınıfın çıkarları doğrultusunda davranıyor.
Burjuva toplumunda iletişim araçlarının büyük bir çoğunluğu burjuvazinin mülkü, egemen ideoloji de burjuva ideolojisi olduğu için, genel olarak burjuva medyası, burjuvazinin çıkarları doğrultusunda bir etki yaratmak için faaliyet gösterir. Ama düzene muhalif sınıf ve tabakalar da boş durmaz, karşı bir medyayla burjuva medyasına karşı savaşmak için çaba harcar. Burjuva medyasının görmezden geldiği olay ve olguları açığa çıkaran, çarpıtılan olguları gerçek yönleriyle yığınların gözleri önüne sermeye çalışan, burjuva ideolojisinin, ahlakının, kültürünün sanatının çürümüşlüğünü deşifre eden bir çizgiden burjuva medyasıyla savaşır. Ama burjuva ideolojisine, medyasına savaş bu çerçevede kaldığı sürece sınıflar mücadelesi açısından ciddi bir önem taşımaz. Çünkü burjuva toplumunda medyanın platformu burjuvazinin alanıdır. Sermaye, elindeki sınırsız imkânlarla muhalif medyayı etkisiz hale getirir. Sayısızca TV kanalı, milyonlarca basan gazete ve dergiler, değişik kültür ve sanat etkinliğinin sunulduğu kurumlar, sinema, tiyatro vb. gibi kültürel iletişim araçlarıyla burjuva medya dünyası karşısında muhalif medyanın nicel büyüklüğünden söz edilemez bile. Bu yüzden de proletarya başta olmak üzere muhalif sınıflar, seslerini duyurmak, burjuvazinin ters çevirdiği gerçekleri yığınlara göstermek için sadece medyayı değil, hatta asıl olarak medyayı değil, bizzat kendi yığınsal gücünü kullanır. Ve bu güçle burjuva medyasının gücünü ters çevirerek, burjuvaziye karşı kullanma olanağını da yakalar. Yığınların devrimci eylemi, bir yandan burjuva düzeninin ipliğinin pazara çıkmasını sağlarken öte yandan da, burjuva medyasının gerçekleri nasıl çarpıttığını gözler önüne serer, işçi ve emekçilerin görkemli ayağa kalkışı, devrimci yığın hareketinin istemleri ve amaçlarını burjuva medyasının gündemine sokar.
Bizim ülkemizde de bunun sayısız örnekleri vardır. 1967-1971 arasında, yükselen işçi ve gençlik hareketi, sadece muhalif medya organlarında değil, doğrudan burjuva medyasında yer alıyordu. Ne zaman ki devrimci dalga gerileyen bir trend izlemeye başladı, ancak o zaman burjuva medya karşı saldırıya geçerek devrimci hareketin istemlerini ters çevirme cesareti gösterdi. Yakın geçmişte Zonguldak madencilerinin eylemi yığın hareketi karşısında burjuva medyasının işlevsizleştiğine başka bir örnektir. Madencilerin Ankara’ya, yüz binlik bir kitleyle yürüyüşe başlamasıyla burjuva basın ve TV kurumlan, işçilerin istemlerini ve görkemli yürüyüşünü bütün dünyaya duyurmak zorunda kaldı. Sonuçta, işçilerin istemlerinin haksızlığını propaganda etse bile, ayağa kalkan kitlenin inanılmazı gerçekleştirerek yürüyüşü sürdürmesi, burjuvazinin demagojik hesaplarını altüst etti. Bütün ülkede, hatta dünyada devrimci bir coşkuya kaynaklık etti. Hükümet ve burjuva ekonomistlerin “akılcı” tahlillerine kimse aldırmadı. Herkesin aklı bu görkemli yürüyüşün nereye kadar süreceği, yeni bir mücadele döneminin habercisi olup olamayacağında idi. Bu arada burjuva ideologlarının işçinin kaba gücünü hor gören, istemlerini aşırı bulan, yürüyüşün yasalara aykırılığı, kışkırtıldığı vb. konusundaki yaygaraları madencinin ayak sesleri arasında bir sinek vızıltısı gibi etkisiz kaldı.
Yine 1960’lı ve nispeten 70’li yıllarda, burjuva medyasının anti-emperyalist mücadeleyi kötülemesine karşın, dünyada esen antiemperyalist fırtına ve sosyalizmin kazanımlarının etkisiyle burjuva medya, bu kötülemeden beklediğinin tersi sonuçlar elde etti. Emperyalizm yanlısı ve anti-sosyalist propaganda, devrimci anti-emperyalist eylemler karşısında tuzla buz oldu. Öyle ki; burjuvazinin en sadık uşakları bile emperyalist ülke yönetimleriyle bir ilgileri olmadığını gösteren “belgeler” yayınlatmak zorunda kaldılar. Örneğin Demirel, 1962 yılında AP’ye genel başkan olabilmek için, delegelere dönemin ABD Başkan Yardımcısı Johnson ile birlikte çekilmiş fotoğraflarını dağıtırken, 1969’da her vesile ile Amerikancı olmadığını kanıtlamaya çalışıyordu. Yani burjuva medyasının halkları emperyalizm lehine koşullandırma çabası halkların anti-emperyalist eylemleriyle parçalanmış, milyonlarca basan gazetelerin dergilerin, TV ve radyo kanallarının yürüttüğü dev kampanya, nicelik olarak burjuva medyasıyla kıyaslanamayacak sayıda az olan devrimci, sosyalist gazete ve elden ele dolaşan bildirilerin etkisi karşısında duyulmaz olmuştu.
Ne var ki; ’80’li yıllarda dünya ölçüsünde esen liberal, karşı devrimci rüzgarlar; sosyalizm ve antiemperyalizmi, devrimci değerleri “gözden düşürdü”. Yığınların eyleminin gücüne tapan küçük burjuva aydın, eski demokrat devrimci çevrelerde kapitalizmin’ ölümsüzlüğüne inancın yaygınlaşmasına paralel olarak burjuva ideologlarının yaratıp medya aracılığı ile piyasaya sürdüğü “yükselen değerler”, “ölümsüz değerler” ya da aynı anlama gelmek üzere, her gün değişen bir anda parlayıp sönen imaj parıltıları olan değerler genel kabul görür oldu. Ve bu gerçekliğin ters yüz edilmesiyle medya tarafından asıl gerçek gibi propaganda edilen bu “değerlerin” dünyayı yönlendirdiği kanısı yaygınlaştırıldı. Tıpkı ortaçağ skolastiğinin kavramlar üstüne kurduğu “asıl gerçek dünya” gibi, günümüz kapitalizmi de bir çelişmeler ve çatışmalar dünyası olan gerçek dünyasını gizlemek için “yükselen değerler”den kurduğu bir “imaj dünyası” yarattı. Medya, bu imaj dünyasını nesnel dünyanın yerine geçirerek, bir yanılsama yaratma görevini üstlenmiş bulunuyor. Dünyada esen karşı-devrimci cereyanın etkisiyle sadece sıradan insanlar değil devrimci demokrat çevreler de bu imaj dünyasını “çağın gerçeği” olarak benimsenip, karşılığında alternatif bir imaj dünyası öneriyor. Devrimci, sosyalist muhalif medya organlarının burjuva medya karşısında daha az okuyucu, izleyici bulmasının nedeni olarak da asıl olarak devrimci dalganın düşüklüğü değil de burjuva düzenini teşhirde kullandığı “geleneksel söylem” gösteriliyor. Örneğin DY çevresinin Tartışma Süreci Yazıları’nda soruna şöyle yaklaşılıyor:
“Türkiye’de kişisel bilgisayar satışlarının buzdolabı satışlarına yaklaştığı koşullarda sol dergilerin hiçbirinde bilgisayarların yaratacakları üzerine bir tek yazıya bile rastlanmamakta, bunun yerine bilmem ne mahallesinde ya da cezaevinde yapılan eylemler üzerine onlarca sayı süren tefrikalar yayınlanmaktadır. Sol, teoriyi ideolojiye dönüştüren ve doğrultusunu test etmek için ‘yine bu ideolojiye başvuran bir kısır döngü içinde yer aldıkça hiç bir zaman toplumun bütününe seslenen bir konuma ulaşamayacaktır. Bu ideolojik ve teorik geri kalmışlık aynen solun dili ve kavramları için de geçerlidir. … Dil ve içerik açısından geçerli olanlar biçim ve görsellik açısından da geçerlidir. …” (Tartışma Süreci Yazıları-1, s. 71)
Yazarın, en azından gerçek sol dergileri okumadığı, burjuva medyasının sol hakkında oluşturduğu imajın etkisiyle bu dergiler için atıp tuttuğu bir yana bırakılırsa; yazar Caner Soylu, sol yayınlara nicel olarak azalan ilgiyi asıl olarak bu dergilerin kullandığı kavramlara, kullandığı dilin “klişe dil” oluşuna bağlamakta, tersini iddia etmesine karşın “yeni değerler sistemine”, “yeni dil” ve “kavramlar” önermekte, ama bu dil ve kavramların ne olduğunu açıklamamaktadır. Bu “eksik”, aynı tartışma sürecine katılan DY’ci Kemal tarafından kapatılmakta, aynı anlayışla bu dilin nasıl olması gerektiği anlatılmaktadır:
“Sosyalistler olarak en geniş kitle ile iletişim bozukluğumuz olduğunu kabul ediyorum. Bunun kodlama uyuşmazlığından kaynaklandığını düşünüyorum. Bizim, olguları, kavramları, düşünce sistematiğimizde yaptığımız kodlamayı ilettiğimizde çözecek alıcı bulamıyoruz. …12 kanal karşısında kodlama düzeyi farklı olan radyo, TV kanalıyla savaşma Don Kişot’un savaşıyla özdeştir. Burjuva ideolojisinin kitlelerce kabul görmesinin en önemli nedeni maddi yaşamda da karşılıklarının olmasıdır. Sokakta, fabrikada, ailede bunun karşılıklarını buluyor….” (Tartışma Süreci Yazıları-2, s.220)
Demek ki; devrimciler ve sosyalistler, sınıflar mücadelesinde karşılığı olan o klasik devrimci kavramları terk edip, “kodlama”,
“çözücü”, “düşünce sistematiği” gibi genetik ve sibernetiğin kavramlarıyla yığınlarla “frekansa” girecekler; böylece devrimci medya burjuva medyası karşısında başarı kazanacak!
Kuşkusuz medya alanı, burjuvazinin en örgütlü bulunduğu bir alandır ve bu alanda burjuvaziyle savaşmak, devrim ve sosyalizm mücadelesi için vazgeçilmezdir. Ama bundan burjuvaziyle medya alanında aynı imkânlara sahip olarak savaşılabileceği çıkarılamaz. Tersine, devrimci muhalif basın imkân ve izlenme niceliği bakımından her zaman “geride” olacaktır. Ama niteliğini yükselterek ve işçi ve emekçi sınıfların hayatı değiştirme gücünden yararlanarak burjuva medyasını işlevsiz hale getirecektir. Bunu yaparken; bir yandan en son teknolojinin ürünlerinden gereği gibi yararlanacak, aynı zamanda işçi ve emekçilerle dolaysız iletişimini toplumun en ücra köşelerine kadar yayarak, yığınların devrimci kalkışmasının rüzgârını da arkasına alarak, buralarda yürütülen canlı ajitasyonla burjuva medyasını etkisizleştirerek yapacaktır. Bu, devrim ve sosyalizm mücadelesinde asla gözden kaçırılmaması gereken, burjuvaziyle yürütülen savaşın ön siperleri olduğu bilinciyle yapılacak bir savaştır ancak. Çünkü burjuvazi en rafine temsilcilerini, en yetkin ideologlarını, en yüzsüz yardakçılarını bu cepheye sürmüştür. Bu yüzden de bu alandaki savaşta devrimci medya, dil, bilgi, haber unsurları vb. bakımından burjuva medyayı aşma görevini bugün başlıca amaçlarından birisi yapmak durumundadır.

Mart 1994

Paris Komünü’nün hem proleter devrim olarak, hem de Alman istilasına karşı bir karşı koyma olarak taşıdığı çok yönlü nitelik, geniş olarak incelenmesi gereken bir konu oluşturmaktadır. Komünün 124. yılını selamladığımız bu yazıda, esas olarak Lenin’in “Komün Dersleri” başlıklı makalesinin bir özeti çerçevesinde, soruna dikkat çekmekle yetindik.

Lenin, Paris Komünü’nün “toplumsal devrimin öncüsü” olduğunu söylemişti. Yükselen kapitalist uygarlığın bağrında, erken gerçekleşen bir proletarya devrimi olarak, kendisinden sonra uç verecek ya da gerçekleşecek bütün devrimleri, yalnızca taşıdığı net işçi karakteri bakımından değil, örgütlenme ve faaliyet biçimi bakımından da etkilemesi ve öncelemesi, onun böyle nitelendirilmesini haklı çıkarmıştır. Diğer yandan, Marx’ın Komüncülerin girişimlerinin altı ay öncesinde yaptığı “ayaklanmama” çağrısı, ye sonrasında da tümüyle Marx’ın endişelerini doğrulayan bir sonuca ulaşılmış olması, devrimin dünya proletaryası bakımından önemini azaltmamış, devrimci mücadelenin taktik ve teorik birçok probleminin çözümü için olanaklar sunmak bakımından, belki de, Engels’in dediği gibi, kolay bir zaferden çok daha öğretici olmuştur.
Komün’ün dünya proletaryasına bıraktığı başlıca mirası, birkaç ana noktada toplamak mümkündür. Fakat günümüz koşullan göz önünde tutulunca, bu mirasın en önemli parçası olarak, ulusal sorunla sınıf mücadelesi arasında kurduğu tarihsel ilişkiyi değerlendirmek gerekir.
Paris Komünü, Fransa ile Prusya arasındaki savaşta, Fransa’nın yenilmesi ve “yüz kızartıcı” Sedan Anlaşması’nı imzalamasıyla gelişen olayların ardından patlak verdi. Bismarck birliklerinin Paris’e girişinden sonra, gerici General Aurelle de Palandines, Ulusal Muhafız Komutanlığı’na atandı. Generalin ilk icraatı, Prusyalılardan çok, Paris halkından korkan hükümetin emri uyarınca, Ulusal Muhafız Birlikleri’ni silahsızlandırmaya kalkışmak oldu. Almanlara, beş milyarlık bir tazminatla birlikte, Alsace ve Loraine’in bir bölümünü de bırakan teslimiyet anlaşması, Paris halkını nefretle doldurmuştu. Silahlara el konulmak istenmesine karşılık olarak, 18 Mart 1871 günü, Paris halkı ayaklandı. Silahlarını terk etmek istemeyen Ulusal Muhafızın iki yüz taburunun delegelerinin bir araya gelerek oluşturduğu “Ulusal Muhafız Federasyonu Merkez Komitesi”, Belediye sarayına yerleşti. Paris’in yönetimini üstlendiğini açıklayan Komite, aynı zamanda 22 Mart’ta seçimlerin yapılacağını da bildirdi. İlk elde, sıkıyönetim kaldırıldı ve basının üzerine konulmuş bütün kısıtlamalara son verildi. Savaş mahkemeleri lağvedildi ve bütün siyasal tutsaklar serbest bırakıldı. Seçimler, 26 Martta yapıldı ve 28 Mart günü, Komite, iktidarını seçilmiş temsilcilere bıraktı. Bu andan itibaren resmen iktidara gelmiş bulunan Fransız proletaryası iki farklı görevi aynı anda yerine getirme zorunluluğu ile karşı karşıya kaldı: Fransa’nın Alman istilasından kurtarılması ve işçilerin kapitalizmin boyunduruğundan kurtarılması. Lenin, 1908’de kaleme aldığı “Komün Dersleri” başlıklı makalesinde, “Bu iki görevin bir araya gelmesi, Komün’ün en özgün özelliğini oluşturur.” diye yazmıştır.
Ne var ki, Komün öncesinde, proletarya, karşı karşıya kaldığı durumun önemini kavrayacak bir bilinç düzeyinde olmadığı gibi, o dönemde kendisine önderlik eden ütopik sosyalist ve anarşistlerin yanıltıcı yönlendirmelerine karşı da koyamıyordu. Alman istilasına karşı, Fransız hükümeti, bir “Ulusal Savunma Hükümeti” adı altında yeniden kurulduğunda, bunun aslında kendi görevini Paris proletaryasına karşı savaşmak olarak tanımlayan bir “halka ihanet hükümeti” olduğu kolayca görülmedi. Alman işgali, proletarya ile burjuvazi arasındaki çelişkinin üstünü örtmüş, Paris proletaryasının önemli bir kesimini ve örneğin Blanqui gibi önderleri körleştirmişti. Lenin, “söz götürmez devrimci ve sosyalizmin ateşli savunucusu” olarak tanımladığı Blanqui’nin bile, gazetesinde, “Yurt Tehlikede” sloganını yazdığını anlatır. Bu, ona göre, bir “burjuva çığlığı” idi. Bu noktada Fransız burjuvazisinin başarısı, iki burjuva devlet arasındaki gerici savaşın sonucunda yenilmiş ve istila altına düşmüş olmayı, bütün ulusun sorunu olarak formüle etmesi ve zengin bir devrimci deney birikimine sahip olan ve geleneksel Fransız sosyalizminin uyarmış bulunduğu proletaryayı da bu aldatıcı propaganda ile etkilemiş bulunmasıydı. Gerçekte “yurdu tehlikede” olan, proletarya değildi. Yenilmiş ve onuru çiğnenmiş olan da yalnızca burjuvaziydi. Fransız sosyalistleri, “ölümcül bir yanılgı içinde”, yurtseverlik ve sosyalizm kavramlarını, bir arada kullanabiliyorlardı. Lenin, yurtseverlik ve sosyalizmin iki çelişik amaç olduğunu yazıyor. Birincisinin, yani yurtseverliğin, böyle bir savaştan hiçbir çıkarı bulunmayan proletaryanın, burjuvazinin başında bulunduğu savaştan ve sonuçlarından sorumlu sınıflar ile aynı safta, hem de burjuvazi tarafından niteliği belirlenmiş bir safta tutmaya yol açtığını, Marx, daha önce bildirmiş ve Fransız proletaryasını, kendisini “yalancı ulusal görüşe kaptırmaması” için uyarmıştı. Gerçekten, bir dönem, Avrupa gericiliğine karşı devrimci Fransa’nın savaşı, “devrimci ulusun tümünü birleştiriyordu”. Fakat 1870 yenilgisiyle sonuçlanan Fransız-Alman savaşında, artık, proletaryanın kendi çıkarlarını, ulusun kendisine düşman öteki sınıfların çıkarlarıyla birleştiremeyeceği koşullar ortaya çıkmıştı. “Ulusal aşağılanmanın sorumluluğunu burjuvazi taşısın! Proletaryanın işi, sosyalizm aracılığıyla, emeği, burjuvazinin boyunduruğundan kurtarmaktır.” Sınıf mücadelesinin tarihteki belirleyici etkisi, burjuvazinin bütün yurtseverlik çağrılarına karşılık, proletaryanın iktidarı ele geçirmesi karşısında, “düşman ulusun” burjuvazisiyle işbirliği yapması sonucunu doğurdu. Fransız burjuvazisi, Komün’e karşı Alman burjuvazisi ile birleşti: Komün’de “kendi hikâyesinin anlatıldığı”nı gören Bismark, Fransız burjuvazisine, Komün’ü yıkması için askeri destek sağladı. Birbirleriyle paylaşım savaşı veren, Fransız ve Alman burjuvazisi, Fransız proletaryasının devrimine karşı birleşti. Paris Komünü, tarihteki ilk proletarya devrimi olmak bakımından, sınıf mücadelesinin tarihin ileriki dönemlerinde ulaşacağı bütün biçimleri, ilkel tohumlar halinde bağrında taşıyordu. Daha sonra, emperyalizmle birlikte, proleter devriminin programında önemli bir yer tutacak olan ulusal sorun ve sosyalizm arasındaki ilişki sorunu, bu ilk proleter devriminde, kendisini özgün bir biçimde ortaya koymuştu. Proletarya, hem istilacı Alman güçlerine karşı, hem de kendi burjuvazisine karşı savaşmış, kısa sürecek olan bir iktidarla taçlanacak olan bir zafer kazanmıştı. Fakat burada proletarya, bugün kullanılan anlamda bir “ulusal mücadele” ile “sınıfsal mücadele”yi bir arada yürütmüş değildi. Tek bir hamlede, kendi burjuvazisinin Almanya’ya karşı teslimiyetine karşı savaşırken, “yurt savunması” sorununu da çözmüş bulunuyordu.
Bunun en önemli sonucu, Avrupa’da “iç savaş” kavramının artan bir önem kazanması, burjuvazinin ulusal özlemlerine duyulan inancı yıkması ve işçi sınıfı içindeki yurtsever yanılgıları dağıtması olmuştur.

Mart 1994

Çok genel bir tanımlamayla devrimi, üretici güçlerin içinde hareket ettikleri, üretim tarzı ile çatışmaya girmeleri sonucu, eski üretim ilişkilerine karşı yeni üretici güçlerin hareketi ve eski üretim tarzıyla birlikte, eski üstyapının da tasfiyesi olarak tanımlayabiliriz. Sınıfların ilişkileri açısından ve bir diğer biçimde, devrimi, başta işçi sınıfı olmak üzere sömürülen ve ezilen sınıfların, sömürücü egemen sınıflara karşı, sömürülme ve baskı altında tutulma durumlarına, bunu olanaklı kılan ve üreten kapitalist özel mülkiyet sistemine son verme ve siyasal iktidarın ele geçirilmesi yoluyla yeni (sosyalist) üretim ilişkilerinin kurulması (tesis edilmesi) olarak da tanımlamak mümkündür. Devrim, sömüren ve ezen sınıflarla, sömürülen ve ezilen sınıflar arasındaki mücadelenin, uzlaşmaz sınıf karşıtlıklarının sınıf savaşı yoluyla çözümlenmesi olayıdır. Devrim, toplumsal bir alt üst oluşu ve kurulu toplumsal düzenin yerine, yeni ekonomik-siyasal ve sosyal bir sistemin geçirilmesini ifade eder.
Hangi biçimiyle olursa olsun devrimin bu tanımı onun, uzlaşmaz sınıf karşıtlıkları içindeki sınıfların çatışmasının ürünü olarak ele alınmasını zorunlu kılar. Yani bu tanım devrimin hangi zeminde, ne tür ilişkiler içinde ve kimler (hangi sınıf) tarafından yapılacağını da belirlemektedir.
Marksist teorinin temel ilkelerinden biri, devrimin “kitlelerin eseri” olarak ele alınmasıdır. Devrimi yapacak olan kitlelerdir, kapitalizmin sömürdüğü ve ezdiği işçi sınıfı ve emekçi yığınlardır. Devrim, kitlelerin eseri olacaktır; ancak modern toplumda siyasal iktidarın alınmasını hedefleyen bir devrimin dağınık ve örgütsüz yığınların kendiliğinden eylemiyle gerçekleşmesi de olanaklı değildir. Egemen sınıfın ekonomik, politik, askeri vb. alanlardaki muazzam örgütlenmesi, proletarya ve müttefiklerinin mücadelesinin örgütlü yürütülmesini zorunlu kılar. O halde devrim, örgütlü “kitlelerin eseri” olmalıdır. Lenin; “komünistlerin önderliğinde örgütlü yığın etkinliği olmadan kapitalizm yenilmez, komünizm kurulmaz” diyordu. Sınıf mücadeleleri tarihi, örgütlü kitlelerin etkinliği olmadan hiçbir siyasal hareketin kalıcı sonuçlara yol açmadığını gösteriyor.
Hareketin kendiliğinden süreci içinde proletarya ve emekçiler çeşitli örgütler içinde bir araya gelirler. Bunlar sendikalar, işçi birlikleri, kooperatifler, dernekler vb. biçimlerdeki kendiliğinden örgütlerdir. Ancak bunlar ekonomik mücadele örgütleridir ve ekonomik mücadele sınırları içinde kalındığı sürece bir devrimden ya da devrimin gerçekleşebilir olmasından söz etmek mümkün değildir. Ekonomik mücadele, işçilerin emek güçlerini daha uygun fiyattan pazarlamaları iş ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi için patronlara karşı yürüttükleri mücadeledir. Kapitalizm ve emek-gücünün pazarlanması olanağı var olduğu sürece, emek-gücü ne kadar “uygun fiyat”la satılırsa satılsın, bu ekonomik sistemin işleyişine ve devamına engel teşkil etmez. İşçi sınıfının mücadelesi sadece emek-gücünün daha elverişli koşullarda satışını sağlamakla sınırlı kaldığı sürece onun kölelik durumu devam eder. Ekonomik mücadele örgütleri, burjuvaziye ideolojik bağımlılığa son veremezler. Oysa her devrimin temel sorunu, iktidar sorunudur. Lenin; “iktidar sorunu ne bir yana bırakılabilir, ne de geri plana atılabilir. Çünkü temel sorun, devrimin tüm gelişmesini, devrimin iç ve dış siyasetini belirleyen sorun, iktidar sorunudur.” diyordu.
İktidar mücadelesinin olduğu her yerde ise, kaçınılmaz olarak partiler mücadelesi vardır. Çünkü iktidar mücadelesine girişmeden proletaryanın, kendisini mülksüzleştiren sınıfların egemenliğine son vermesi mümkün değildir. Bunun için işçilere gerekli olan yalnızca kooperatiflerde, derneklerde, sendikalarda örgütlenmek değil, ama aynı zamanda politik bir partide örgütlenmedir. Çünkü “iktidar savaşımında proletaryanın, örgütten başka bir silahı yoktur.” Lenin; politik mücadele ve politik örgüt sorununa değinirken, “politik sınıf mücadelesinin en kesin, en tam ve en belirleyici ifadesi partiler mücadelesidir” demekte ve sınıflar mücadelesinin “evriminin belirli bir aşamasında kaçınılmaz bir biçimde politik bir savaş halini” alacağını belirtmektedir.
Parti, proletaryanın politik mücadelesini -iktidar mücadelesi politik bir mücadeledir-örgütleyen ve ona önderlik eden bir “savaş kurmay heyeti”dir. Parti; politik, ekonomik, askeri, mali, kültürel vb. kurumlarıyla işçi sınıfı ve emekçi halk yığınlarının karşısında duran burjuvazi ve gericiliğe karşı, proletaryanın ve emekçilerin mücadelesini örgütleme, vurulacak hedefleri tüm netliğiyle ortaya koyma, sömürü ve baskının temel kaynaklarını gösterme, propaganda, ajitasyon ve siyasal teşhir yoluyla yığınları aydınlatma ve yığınların eylemini siyasal iktidar hedefine yöneltme için gereklidir. İşçi sınıfının kendiliğinden sınıf durumundan “kendisi için sınıf durumuna gelmesi, ancak onun en ileri, en fedakâr, en cesur unsurlarının politik bir partide örgütlenmesi ve sınıfın Marksist teori ve felsefi materyalizm ile eğitimiyle mümkündür. “Her gelecek partisinin ilk görevi, halk çoğunluğunu programının ve taktiğinin doğruluğuna inandırmaktır.” (Lenin)
Marksist literatürde komünist partisi, “işçi hareketi ile sosyalizmin birliği” olarak tanımlanır. Partinin görevi “bir bütün olarak genel hareketin çıkarlarını temsil etmekten, bu harekete son hedefini, siyasal görevlerini göstermekten, onun siyasal ve ideolojik bağımsızlığını korumaktan oluşur.” Parti bu görevin başarılması için vardır. Devrimin kitlelerin eseri olması, kitlelerin kendiliğinden hareketinin evriminin kendiliğinden devrimle sonuçlanması anlamına gelmez. Sömürünün ortadan kaldırılması, ücretli emek sömürüsünü olanaklı kılan kapitalist özel mülkiyet sisteminin tasfiyesi ve iktidarın proletarya tarafından alınması, bilinçli ve örgütlü siyasal eylemi zorunlu kılmaktadır. Ekonomik devrimin, yani “mülksüzleştirenlerin mülksüzleştirilmesinin”, kolektif toplumsal üretimin ve mülkiyetin tesisinin başkaca bir yolu yoktur.
Komünist partisi, işçi sınıfının en bilinçli, en cesur ve en fedakâr unsurlarının oluşturduğu, sınıfın ve emekçilerin mücadelesini örgütleme ve yönetmeyi görev edinen, eyleminin içeriği sömürü ve baskının ortadan kaldırılması amacı tarafından belirlenen, işçi sınıfına -ve emekçi halk kitlelerine- esas çıkarlarını, siyasal görevlerini ve nihai hedeflerini göstermeyi temel görev edinen bir siyasal organizasyonun adıdır. Partinin tüm strateji ve taktiği bu görev tarafından belirlenir; mücadele ve eylem çizgisine bu görevin çıkarları yön verir.
Devrimi kitlelerin eseri olarak ele almak, partinin, tüm mücadele ve eylem çizgisini kitle eylemine dayandırması, kendiliğinden kitle hareketi içinde yer alma yoluyla kitlelerin aydınlatılması, eğitilmesi ve örgütlendirilmesini esas alması demektir. Parti; siyasal bir örgütün, bir grubun ya da bir sınıfın iradesine tabi olmayan, zorunlu olarak sınıf karşıtlıklarının ve çatışmalarının yaşanmasına yol açan sömürü ve baskı sisteminde, işçi sınıfı ve ezilen emekçilerin kendiliğinden kitle hareketinin dalgalanmalar biçiminde, alçalıp-yükselerek geliştiğini dikkate alarak, kendiliğinden harekete bilinçli müdahalede bulunur. İşçi sınıfının siyasal iktidar mücadelesini örgütlemek için, kitlelerin bulunduğu. her yere proletaryanın giderek siyasal sınıf bilincinin geliştirilmesi amacıyla planlı ve kesintisiz bir faaliyet sürdürür.
Parti, proletaryanın hareketinin çıkarlarını temsil etme, son hedefi ve siyasal görevlerini gösterme, ideolojik-politik bağımsızlığını sağlama amacıyla yığınlar içinde faaliyet yürütürken, içinde mücadele ettiği koşulları ve siyasal durumu göz ardı edemez. Parti, proletaryanın öncü örgütü olarak, yol göstericilik ve yöneticilik görevini; ancak mücadelenin ihtiyaçlarına uygun örgüt birimleri oluşturarak yerine getirebilir.
Parti, tüm sınıfların ve kesimlerin burjuva devleti ve hükümetiyle ilişkileri hakkında sınıfın bilgilendirilmesi, hangi kesime yönelirse yönelsin, polis baskısının her türüne karşı mücadelenin işçilerce benimsenmesi, burjuva devlet örgütlenmesinin tüm kurumlarıyla birlikte işçiler için anlamının açığa çıkarılması, kapitalizm ve burjuvazinin burjuva partileri ve hükümetleriyle ilişkilerini burjuva devletin, köylülük, şehir küçük burjuvazisi vb. kesimlerle ilişkileri ortaya koyarak, siyasal gerçeklerin açıklanması yoluyla işçi sınıfını ve emekçi kitleleri eğitmeye çalışır.
Komünist partisinin başta gelen görevi, işçi sınıfının sosyalist siyasal bilinçle donanmasını ve politik iktidarın alınması amacıyla harekete geçirilmesini sağlamaktır. Bunun için durumu hakkında işçi sınıfı aydınlatılmalıdır. Parti, “birliklerini” nüfusun tüm ezilen kesimlerinin saflarına yollayarak, propaganda, ajitasyon ve siyasal teşhir faaliyeti yürütme ve nüfusun tüm katmanlarıyla devlet ve hükümet arasındaki ilişkileri ortaya koyma yoluyla sınıfın siyasal bilincinin gelişmesini sağlamalıdır. Proletarya, uzlaşmaz sınıf karşılıklarıyla sarsılan kapitalizmin çelişkilerinin onun yıkımını hazırladığı ve sosyalizme geçişin zorunluluğu hakkında bilgilendirilmeli, aydınlatılmalıdır.
Komünist partisinin tüm faaliyetinin hedefi, işçi sınıfı ve emekçi kitlelerin devrim için ayağa kaldırılmasıdır. Parti, mücadelesinin ve eyleminin her safhasında yığınlardan kopmamaya, aksine onların içinde yer alarak, onların eylemini örgütlemeye çalışır. Stalin, parti-yığın ilişkisine değinirken, yığınlardan kopmamaya dikkat ederek, şunları söylüyordu: “Tüm gerçek şu ki; parti yalnızca önden gitmemeli; ama sayısız yığınları da kendi ardından götürmelidir. Sayısız yığınları ardından götürmeden önden gitmek, aslında hareketin gerisine düşmek, hareketin kuyruğuna takılmak demektir. Artçıdan koparak, artçıyı ardından götürmesini beceremeyerek önden gitmek, gereğinden çok öncelemek demektir; bu yığınların ileriye doğru hareketini bir zaman için tehlikeye düşürebilir.”
“Öncülük” adına kitle hareketinin dışına düşen, kitlelerden kopan bir parti ya da örgütün öncülüğünden söz edilemez. “Öncülük” kitleler adına, kitlelerin rolüne soyunmayı değil, kitlelerin rolünü devrimci tarzda ele almayı ve kitle hareketine gereken önemi vermeyi gerektirir.

DEVRİMİN KÜÇÜK BURJUVA ELE ALINIŞI VE KİTLELERİN ROLÜNÜN REDDİ
Düşünceler ancak yığınları etkileri altına aldıkları zaman maddi bir güç haline gelirler. Marksistler, “ekonomik gelişmeye dayanarak” kapitalist toplumun yerini sosyalizme bırakmasının kaçınılmaz olduğu fikrini, işçi sınıfının saflarında yayma yoluyla sınıfın aydınlanmasını ve somut deneylere dayalı eğitimini sağlamaya çalışırlar. Marksist fikirler ancak bu durumda dönüştürücü-değiştirici bir güç haline gelirler. Tarihsel deneyler, emekçi halk kitlelerinin kendi deneylerinden geçmemiş olmaları durumunda onları inandırmanın zor olduğunu göstermiştir. İşçi ve emekçi eylemlerini ve taleplerini belirleyenin maddi koşullar, üretim ve yaşam koşulları olduğunu göz önünde tutan Marksistler, iradi olarak ve daha baştan, tüm bir mücadele sürecini kapsayan mücadele biçimlerinin tespit edilemeyeceğini bilirler. Mücadele biçimleriyle ilgili Lenin’in ünlü sözlerini burada bir kez daha anacağız: “… Önce hareketi belli bir mücadele biçimine bağlamayan Marksizm, sosyalizmin bütün ilkel biçimlerinden ayrılır; her çeşit mücadele biçimini kabul eder; onları ‘icat’ etmez, sadece genelleştirir, örgütler, hareketin akımı içinde kendiliğinden doğan devrimci sınıfların mücadele biçimlerine bilinçli ifadeler verir. Bütün soyut kalıpların ve öğreti reçetelerinin can düşmanı olan Marksizm, hareket geliştikçe, kitlelerin sınıf bilinci büyüdükçe, ekonomik ve siyasal buhranlar keskinleştikçe sürekli olarak yeni, değişik savunma ve saldırı yöntemleri doğuran ilerleme halindeki kitle mücadelesi karşısında dikkatli bir tavır alınmasını gerektirir. Bu yüzden Marksizm, kesinlikle hiçbir mücadele biçimini reddetmez. Marksizm hiçbir biçimde kendini yalnız belli bir anda var olan mümkün mücadele biçimleriyle sınırlamaz; bunu yaparken, toplumsal durum değişince, o anda içinde olanların bilmediği yeni mücadele biçimlerinin doğmasının kaçınılmaz olduğunu bilir. Bu bakımdan Marksizm, kitlelerin deneylerinden öğrenir denebilir, hiçbir zaman ‘sistemciler’in çalışma odalarının ıssızlığında icat ettikleri mücadele biçimlerini kitlelere öğretmeye kalkmaz.”
Lenin’in sözleri, Marksistlerin mücadele biçimleri sorununa nasıl yaklaştıklarını ortaya koyuyor. Küçük burjuva devrimcileri ise, mücadele biçimleri sorununu ekonomik-siyasal gelişmelerden, kitlelerin bilinç ve örgütlenme düzeyinden, ekonomik, politik bunalımın boyutlarından, kitlelerin mücadele pratiklerinden soyutlayarak; baştan itibaren “silahlı mücadele” veya “gerilla mücadelesi” dedikleri biçimi, tek ve temel mücadele biçimi olarak ele almakta ve tüm diğer biçimleri amaçtan uzaklaştıran reformist ya da lekeli biçimler olarak ilan etmektedirler. Küçük burjuva devrimci grupların, yığınların deneyinden öğrenme ve belli bir anda mevcut mücadele biçimlerinin ötesinde yeni biçimlerin gündeme gelebileceğini kabul etme gibi bir sorunları bulunmamaktadır. Kendilerini “savaşanlar” olarak görüp, başkalarını “pasif ilan etmelerinin başta gelen nedeni, mücadele biçimlerine ve “silahlı mücadele”ye bu yaklaşımlarıdır. Küçük burjuva devrimciliği, devrimci hareketin gelişme sürecinde, kitle hareketinin yeni biçimler ortaya çıkarabileceğini anlamak istemez; kitle hareketinin kendiliğindenlik koşullarında ortaya çıkardığı grev, gösteri, boykot vb. biçimleri mücadeleden saymaz. Kendini belirli biçimlerle sınırlar ve onlarda ısrar eder. Hareketin v« mücadele biçimlerinin bu ele alınışı, yığınların kazanılması ve halk çoğunluğunun ortaya konan program ve taktiklerin doğruluğuna inandırılması çabasının gereksiz ya da en azından önemsiz görülmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla proletarya ve emekçilerin sosyalist aydınlatılması ve eğitimi için gerekli olan bilimsel bilginin edinilmesi ve taşınması görevi küçümsenmekte, bunun örgütsel çabası gereksiz bir angarya sayılmaktadır. Mücadele ve örgüt sorunlarının bu tür küçük burjuvaca ele almışı, proletarya ve emekçi halk yığınlarının mücadelesine ciddi zararlar vermektedir.
Komünist Partisi’nin görevi, bilinçsiz, burjuva ideolojik etki altındaki yığınların, burjuvaziye karşı mücadelelerinde onlara yardımcı olmak, günlük ekonomik talepler etrafında dönen hareketin politik harekete genişlemesinde, yığınların yeni konuma doğru ilerlemelerinde onları yönetmektir. Bütün mücadele araç ve yöntemlerinden yararlanmasını bilmeden bu görevin başarılması olanaklı değildir.

KÜÇÜK BURJUVA DEVRİMCİLİĞİ SINIF MÜCADELESİNİ DARALTMAKTA “ÖNCÜLERİN MÜCADELESİNE İNDİRGEMEKTEDİR
Toplumsal olaylar değerlendirilirken, temel karşıt güçlerin, sınıfların çatışma durumu ve düzeyinin yerine, bu güçlerin “politik temsilcileri” arasındaki çatışmayı geçirmek, sınıf çatışmasını daraltmaya, inkâra ve sınıfların rollerini “öncü”lerin rolleriyle değiştirmeye götürür. Lenin; “Başlıca dikkat edilecek şey, kendiliğinden hareketin kaynağıdır” derken, kendiliğinden hareketi doğuran maddi toplumsal temelin ve sınıfların hareketinin hiçbir zaman göz ardı edilmemesi gereğine dikkat çekiyordu. Küçük burjuva devrimcileri ise, insan toplumunun her şeyi “bir avuç seçkin kişiye borçlu olduğu” düşüncesindedirler ve toplumsal değişimi sağlayan yegâne gücün işçi sınıfı ve emekçi halk yığınlarının gücü olduğunu yadsımaktadırlar. Sınıfların rolünün “öncüler”in rolüyle değiştirilmesi, yalnızca sınıf mücadelesinin daraltılmasına değil, aynı zamanda, mücadele sürecinin her anında kitle eyleminin doğrudan doğruya “maddi dürtülerden” (Engels) doğduğu gerçeğinin de göz ardı edilmesine götürmektedir. Dahası, küçük burjuva devrimciliğinin sınıflar mücadelesini bu ele alışı, Marksist materyalizmin temel önermelerinin reddi anlamını içermekte; proletarya ve emekçilerin, “maddi hayatın üretim tarzı” sürecindeki siyasal ve entelektüel yaşamını, davranış ve hareketlerini nesnel temelden koparmakta, devrimci siyasal iradeye (kitlelerin iradesi de değil), maddi hayatı ve ondan çıkan sınıfların hareketini belirleme rolü vermektedir. Yani küçük burjuva devrimciliği yalnızca, devrim ile yığınlar, sınıf mücadelesiyle öncü arasındaki ilişkiyi ele alış tarzıyla değil, aynı zamanda yaşamı, maddi hayatı yorumlayış tarzıyla da anti-Marksist konumda bulunmaktadır.
Küçük burjuva devrimciliği, Marksizm’in, toplumsal harekete yaklaşımını “aşırı bir determinizm” olarak damgalar. Bu doğru değildir. Marksizm siyasal iradenin rolünü göz ardı etmez, küçümsemez, ancak onun, toplumsal hareketle ilişkisini nesnel bir zemine oturtur. Toplumsal harekette nesnel yasaların belirleyici olması gerçeği, hiçbir biçimde, toplumsal değişimlerin kendiliğinden gerçekleşeceği, insanın (sınıfların) bilinçli eylemi olmaksızın devrimin başarıya ulaşacağı anlamına gelmez. Marksistler kaderci ve idealist değildir, insanın bilinçli eyleminin önemini reddetmez, aksine bu rolün doğru tarzda ele alınmasının sonuç üzerindeki etkisine dikkat çekerler. Marx’ın bilinçli etkinliğin önemine değinirken “Klasik Alman Felsefesinin Sonu”nda yazdığı şu sözler, aydınlatıcı, yol göstericidir: “Buna karşılık, toplum tarihinde etkin olanlar, yalnız bilince sahip, düşünüp taşınarak, ya da tutku ile hareket eden ve belirli erekleri izleyen insanlardır; hiçbir şey bilinçli bir maksat olmadan, istenen bir erek bulunmadan meydana gelmez.”
Bütün sorun, sınıflar mücadelesinde, “bilince sahip” olmanın nasıl ele alınacağıdır. “Bilince sahip” olma, öncünün (partinin) bir ayrıcalığı olarak mı ele alınacak, yoksa sınıf için, emekçiler için bir gereklilik olarak mı? Eğer devrim, sınıf ve emekçilerin “bilinçli bir maksat”la ve “maddi dürtülerden hareketle” başvuracakları toplumsal bir eylem (ya da eylemler dizisi) olarak görülecekse -ki öyledir- siyasal iradenin ve siyasal bilincin öncü örgütle sınırlandırılması devrimin imkânsız hale getirilmesidir. Küçük burjuva devrimciliği sınıf mücadelesini ele alış tarzıyla tam da bunu yapmaktadır.
İnsanın bilinçli eylemiyle toplumsal yasalar birbirinin alternatifi olarak görülemezler. Bunlar birbirlerinin tamamlayanıdır. Toplumsal yasaların işlemesinde bilinçli eylemin rolünün yadsınması; işte determinizm ve kendiliğindencilik budur. Sorun bilinçli eylemin ne olup ne olmadığının, hangi temel üzerinde iş gördüğünün doğru tayinidir. Örneğin, kapitalizmin yerini zorunlu olarak sosyalizme bırakmasının nedeni, Marksistlerin iradi talepleri nedeniyle değil, kapitalist toplumun çelişkilerinin bunu kaçınılmaz hale getirmesinden dolayıdır. Kapitalist toplumun nesnel yasalarının işleyişi, onu yıkıma mahkûm etmektedir. Kapitalizmin çelişkilerinin keskinleşmesi, işçi sınıfı ve emekçi yığınların ekonomik-politik taleplerle mücadeleye atılması, bu mücadelenin siyasal mücadele düzeyine yükselmesi, sonuçta sosyalizmin zafer kazanmasına yol açmaktadır. Bu sürecin kendiliğinden, kesintisiz ilerleyeceğini ve bilinçli etkinliğin, siyasal iradenin rolü olmaksızın sonuçlanacağını ise ancak sınıf mücadelesinden hiçbir şey anlamayan politik avanaklar düşünebilir.
Marksizm insanın bilinçli etkinliğine, her zaman hak ettiği önemi vermiş ve bilinçli etkinlik olmadan toplumsal ilerlemenin sağlanamayacağını belirtmiştir. Mars’ın ve Engels’in yukarıdaki sözleri bunu ifade etmektedir. Ve gene, Marksizm her zaman için öncünün rolüne, toplumsal sınıf zemini üzerinde büyük önem vermiştir. Çünkü öncünün faaliyeti, siyasal iradenin etkinliği olmaksızın proletaryanın siyasal iktidar mücadelesinin zafere ulaşması mümkün değildir. Marksizm’in, proletaryanın siyasal partisine yüklediği görev, öncüye verilen öneme işaret etmektedir. Marksizm, işçi sınıfının ve emekçi yığınların kendiliğinden hareketine tapınmaya, “bilinçli öge”nin, komünist partisinin rolünün yadsınmasına karşı mücadele eder ve bu tutumun burjuva ideolojisinin etkisini artıracağını proletaryanın kavramasının önemine dikkat çeker.
Öncünün isteği, iradesi ve eylemi devrim için yeterli olmadığı gibi; öncünün politik faaliyeti olmadan, yığınların kendiliğinden hareketinin devrime yol açması da mümkün değildir. Ancak devrim bir komplo eylemi olmayıp, toplumsal sınıfların çatışmasının ürünüdür. Tarihi bir zorunluluk olan işçi sınıfı hareketinin başarıya ulaşmasında, Marksist partinin sınıf hareketiyle bağı, sınıfın bilinç ve örgütlenme düzeyi belirleyici bir öneme sahiptir. Komünist partileri, işçi sınıfının ve tüm ezilenlerin kurtuluşu için yürüttükleri aydınlatma ve örgütleme faaliyetiyle bu zorunlu tarihsel yürüyüşe etkide bulunurlar. Lenin, Marksizm’i diğer “sosyalist” teorilerden ayıran özelliklerden birinde, “… şeylerin nesnel durumunu ve evrimin nesnel akışının analizinde kuşkusuz bir bilimsel açıklığı; devrimci enerjinin, devrimci yaratıcılığın, kitlelerin ve elbette ki şu ya da bu sınıflarla bağ kurma ve sürdürme yeteneğine sahip kişilerin, grupların, örgütlerin ve partilerin devrimci inisiyatifinin öneminin kesin kabulüyle bağdaştırma” olduğunu vurguluyordu.
Kişiler, gruplar, örgütler ve partiler, öznel etkenin rolünü, devrimci inisiyatifi nasıl ele alacaklar; sorun budur. Bu rol, sınıflar arası ilişki ve çelişkiler temel veri kabul edilerek, ezilen sınıfların değiştirici eyleminin örgütlenmesi için mi oynanacak, yoksa işçi sınıfını ve ezilen kitleleri “pasif izleyici” konumuna iten, onlar adına iş gören, onlar adına “iktidar alan” “gerilla”nın ve “kızılordu”nun rolü olarak mı değerlendirilecek? Konunun can alıcı noktası budur. Tartışılan, öncü örgütün gerekip-gerekmediği değildir. Tartışılan öncü örgütün “bilinçli etken”i nasıl ele alması ve “öncülük görevi”ni yerine getirme tarzıdır. Proletaryanın politik örgütlenmesi olmadan siyasal mücadelenin yürütülmesi ve iktidarın alınması mümkün değildir. Bu, işin alfabesidir. “Tarihte hiçbir sınıf, bir hareketi örgütlemeye ve yönetmeye muktedir sivrilmiş temsilciler ve politik liderler yetiştirmeksizin iktidara gelmemiştir. İşçiler için gerekli olan yalnızca kooperatiflerde, derneklerde, sendikalarda örgütlenmek değil, politik bir partide örgütlenmektir.” (Lenin)
Proletaryanın politik partisi görevini nasıl, hangi eylem çizgisini izleyerek ve kime dayanarak yerine getirecektir? Başka bir biçimde ifade edersek; öncü, devrim olayını nasıl ele alacaktır? Marksizm ve küçük burjuva devrimciliği bu soruya farklı cevaplar vermektedir. Küçük burjuva devrimciliği lafızda Marksizm’in görüşünü kabul eder görünmesine karşın, devrimi “profesyonel devrimcilerin örgütü”nün bir eylemi olarak ele almakla, anti Marksist bir konumda bulunur.
Küçük burjuva devrimciliği de devrimi “kitlelerin eseri “olarak ele aldığı iddiasındadır. Ancak küçük burjuva devrimcilerinin bu iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. “Gerilla”yı ve sözde silahlı mücadeleyi tek ve temel mücadele biçimi olarak ele alan anlayışların, mücadele sürecinin ortaya çıkardığı çeşitli mücadele biçimlerini yadsımaları, ya da hafife almaları ve kitlelere “destekçi” gözüyle bakmaları kaçınılmazdır. Buna yol açan temel neden, küçük burjuva devrimciliğinin sınıf mücadelesinin nesnel yasalarını, bu yasaların işleyişini kavramamaları ve sınıfların rollerini küçümsemeleridir. Yığınların bilinçlendirilmesi, bilimsel sosyalist ideolojinin işçi sınıfı ve emekçi kitleler içinde yayılması, kesintisiz bilinçten düşme ve aydınlatma faaliyetinin sürdürülmesi, propaganda, ajitasyon ve siyasal teşhir yoluyla yığınların “uyandırılması” görevi küçümsenmekte; silaha, sahip olmadığı ve olamayacağı özellikler atfedilmektedir. Küçük burjuva devrimciliğinin “silahlı propaganda” söylemi, yığınların aydınlatılması ve kendi deneyleri temelinde eğitilmesi görevinin reddedilmesini ifade etmektedir. “Gerilla”nın “etkili” eylemlerinin propagandası yoluyla kitlenin bilinçlendirileceği ve “gerilla”nın, kitlelerin örgütlenme ihtiyacını en iyi karşılayan biçim olduğu düşüncesi anti Marksist bir safsatadan başka bir şey değildir. Bu çeşit bir düşünce, gerçekte, “öncü’nün yığınlardan kopuşunun teorisidir. “Öncü’nün, “gerilla”nın eylemleri geniş insan gruplarının, sınıfların etkinlik ve mücadelelerine bağlanmadıkları sürece, değiştirici, devrimci bir rol oynayamazlar, dahası “gerilla” eylemlerinin bilinçlendirme diye bir işlevi yoktur.

YIĞINLARIN BİLİNÇLENDİRİLMESİ VE “GERİLLA”CILIK
Komünist partisinin başta gelen görevi; işçi sınıfının sosyalist siyasal bilinçle donanmasını ve iktidarın alınması için siyasal örgütlenmesini sağlamaktır. İşçi sınıfı, sosyalist sınıf bilincine kendiliğinden hareket içinde ve kendiliğinden ulaşamaz. Sosyalist bilinç sınıfa ancak dışarıdan, işçilerle kapitalistler arasındaki ekonomik mücadele alanının dışından verilebilir. Küçük burjuva devrimcilerinin de bildiği, ancak önemini kavrayamadığı, Lenin’in konuya ilişkin sözlerini, bu vesileyle bir kez daha aktarmakta yarar var. Şöyle diyor: “Siyasal sınıf bilinci işçiye yalnız dışarıdan, yani ekonomik savaşımın dışında kalan bir alandan, işçilerle işverenler arasındaki ilişkiler alanının dışından getirilebilir. Bu bilginin sağlandığı biricik alan, tüm sınıfların ve katmanların devletle ve hükümetle olan ilişkileridir. Bundan dolayı .’işçilere siyasal bilgi vermek için ne yapmalı?’ sorusuna çoğu durumda pratik-çilerin vermekle yetindikleri -ekonomizm akımına eğilimli pratikçilerden hiç söz etmeyelim- karşılığı vermek yeterli olamaz; yani şu karşılıkla yetinilemez: ‘İşçilerin ayağına gitmeli’ sosyal demokratlar işçilere siyasal bilgi vermek için nüfusun tüm sınıflarının arasına gitmek zorundadırlar, ordularının birliklerini bütün yönlere yol-lamalıdırlar.” (vurgular Lenin’e ait)
Lenin’in sözleri, sınıfa siyasal bilincin nasıl verileceğiyle ilgilidir. Küçük burjuva devrimcileri bu sözlerin ekonomistlere ve Troçkistlere karşı söylendiğini de düşünebilirler. Bu, sorunu daraltmak olur. Küçük burjuva devrimci gruplar, “gerilla mücadelesi”ni tek ve esas mücadele biçimi olarak ele almakta, daha baştan sınıfı bilinçlendirme görevinin dışına düşmektedirler. Yığınlara, burjuva devletin yıkılması fikrinin silahlı eylemlerle verileceği düşüncesi, nüfusun tüm katmanları arasında bilinçlendirme görevinin yerine getirilmesini olanaksız kılmakta, “tüm sınıfların ve katmanların devletle ve hükümetle ilişkileri”ni ortaya koyarak, işçi sınıfının durumu hakkında aydınlatılması gibi, tümüyle siyasal bir faaliyetin, siyasal faaliyetin temel biçimi olarak propaganda-ajitasyon çalışmasının göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Küçük burjuva devrimciliği, mücadele ve eylem çizgisiyle ve kitlelere bakış açısıyla, “… kitlelere giden yolu açmak, kitlelerle bağları güçlendirmek ve geniş işçi kitlelerini… devrimci mücadelelere hazırlamak” biçiminde ifade edilen komünist parti görevini bir yana itmektedir. Küçük burjuva devrimciliği, işçi sınıfı başta olmak üzere nüfusun ezilen kesimlerini eğitip-örgütleme işini “zaman ve güç kaybı” saymakta, kitlelere “gerillaya destek” görevi vermektedir.
Lenin, yukarıdaki türden “çarpıcı bir tanımlamayı bile bile” seçtiğini belirterek, işçi sınıfı hakkında gevezelik yapan, ancak pratikte işçi sınıfı içindeki çalışmaya gerekli önemi vermeyenleri olduğu kadar; “nüfusun tüm sınıfları” arasında çalışmayı “sınıf içindeki çalışma” adına küçümseyen sözde “işçi sınıfı sosyalistleri”ni de topa tutuyor ve bu türlerini daha baştan, onların öne sürecekleri itirazları dikkate alarak şöyle cevaplıyordu: “O zaman şu sorular ortaya çıkıyor. Bunu nasıl yapmalı? Elimizde bunun için gerekli güçler var mıdır? Bu, sınıf bakış açısının gözden çıkarılması anlamına gelmez ya da sınıfsal bakış açısının gözden çıkarılmasına götürmez mi? Şimdi bu soruların üzerinde duralım.”
Lenin, bu soruları sorduktan sonra yeniden sınıfa siyasal bilinç verilmesi için “teorisyen ve propagandacı olarak, ajitatör ve örgütçü olarak” nüfusun tüm ezilen katmanları içinde çalışmanın, parti “bölükleri”nin onların içine gönderilmesinin önemi üzerinde durur. Herkesi, “gerillaya katılma”ya, ya da “gerillaya destek olmaya” çağıranların, Marksizm’in mücadele sorununa getirdiği çözümlemelerle ve Lenin’in “öncü Örgüt” için zorunlu baş görevler olarak belirttiği görevin yerine getirilmesiyle tam bir zıtlık içinde oldukları açık değil mi? Bir küçük burjuva dergide yer alan, “Siyasi iktidarı almak için örgütlenmiş gerilla birimleri halkın zoru olarak, iktidarı alacak düzenli kızıl ordunun çekirdeği olması yanında, silahlı propaganda ile kitleleri siyasi görevler için harekete geçirme görevini de üstlenir.” vb. sözlerin Leninist görüşün tastamam inkârı olduğu açık değil midir? Bu sözler her sözcüğüyle anti Marksist bir anlayışı ifade etmektedir. Siyasal iktidarın alınması, proletarya ve emekçilerin işi olarak değil, “gerilla birimleri”nin işi sayılmakta, “kitlelerin siyasal görevler için harekete geçirilmesi” proletarya partisine değil, “gerilla birimleri”ne havale edilmektedir. “Silahlı propaganda” ile “kitle hareketi yaratma” gibi saçma bir düşüncenin bu sözlerde gizli olduğu, küçük burjuva devrimcilerinin, “kitlelerin siyasal görevler için harekete geçirilmesi görevinin” “silahlı propaganda” ile ve “gerilla birimleri” eliyle yerine getirmeyi düşündükleri ve tüm pratik, politik organizasyonlarını buna uyarladıkları görülmektedir.
Halkın tüm katmanları arasında propaganda-ajitasyon ve siyasal teşhir faaliyeti yürütmeden, propaganda yoluyla siyasal sorunlar yığınlara açıklanmadan, işçi ve emekçilerin parti çizgisinde eğitimi ve “siyasi görevler için harekete geçirilmesi” mümkün değildir. Bunu yapacak olan başka herhangi bir örgüt, örneğin “gerilla birimleri” değil, komünist partisinin kendisidir.
Küçük burjuva devrimciliği, devrimi, devrimci örgüt ve mücadele biçimlerini yığınlarla ilişkisinden soyutlayarak ele almakla ve “öncü”ye, asla sahip olamadığı ve olamayacağı misyonlar yükleyerek, devrimi adeta imkânsız hale getirmektedir. “Öncü”ye, dahası “gerilla birimleri”ne atfedilen “iktidarın alınması” ve “devrimin gerçekleştirilmesi” vb. düşünceler, gerçekte, kitlelerden kopuşun teorisine götürmektedir. Küçük burjuva devrimci grupların, baştan sona, silahlı eylemi belirleyici mücadele biçimi olarak görmesi, devrimi “öncünün işi” sayması nedeniyledir. Onların “öncü”ye bakış açılarının farklılığı bir yana; Lenin, yalnız başına öncüyle zaferin olanaksızlığına dikkat çekerken, küçük burjuva devrimci ‘sol’culuğu bir kez daha mahkûm etmektedir. Şöyle diyor Lenin: “Yalnız başına öncüyle zafer olanaksızdır. Bütün sınıf bütün yığınlar öncüyü doğrudan destekleme durumuna gelmedikçe, ya da öncüye karşı sempatik bir tarafsızlık tutumunu benimseyerek karşı tarafı destekleme olasılığı kesin olarak ortadan kalkmadıkça, öncüyü kesin savaşa sürmek yalnız bir ahmaklık olarak kalmaz, bir cinayet olur. Oysa, bütün sınıfın, sermayenin ezdiği geniş emekçi yığınların, gerçekten böyle bir tutumu benimseyebilmeleri için yalnızca propaganda, yalnızca ajitasyon yetmez. Bunun için bu yığınların kendi öz siyasal deneyimleri gereklidir. Bütün büyük devrimlerin temel yasası böyledir.”
“İkili iktidar” durumunun varlığından söz edenlerin Lenin’in bu sözleriyle tam bir çelişki içinde oldukları ve Marksizm’e karşı durdukları açıktır. “Yüce dağların doruklarında” iktidar kuranların (!) bütün sınıfın, bütün yığınların durumuyla ilgilenmedikleri, yığınların siyasal deneylerine ve eylemleriyle öncüyü sınama tutumlarına önem vermedikleri açıktır.
Silahlı eylemleri -onlar silahlı mücadele diyorlar- mücadelelerinin temel göstergesi sayan, “savaşçı” olduklarına kanıt gösteren grupların, yığın eyleminin önemine dikkat çekmekle yetinmeyen, ama güçlerini sınıfın ve emekçilerin devrimci eyleminin örgütlenmesi ereğiyle yığınlar içinde çalışmaya sevk eden komünist partisini “mücadele etmemek”le suçlamaları onların yığın hareketini ve sınıf içindeki çalışmayı önemsemediklerini göstermektedir.
Toplumsal gelişmenin zorunluluğu ile kişi ve grupların etkinliği arasındaki ilişki doğru tarzda ele alınmadığı zaman emekçi yığınlardan kopuş kaçınılmaz hale gelmektedir. Kişi ve gruplara toplumsal değişimi “yaratıcı” misyonu yüklemek aşırı bir öznelciliktir. Parti ve gruplar kitle hareketinin “yaratıcıları” değil, ancak kitle eyleminin örgütleyicileri ve yöneticileri olabilirler; onlar, kendi eylemlerini kitle eyleminin yerine ikame etmeye çalışmazlar, çalışmamalıdırlar.
Burjuvazi, devrimcilerle kitleler arasındaki ilişkinin zayıf kalması için çok yönlü ve sürekli bir faaliyet yürütür; amacı, devrimci grup ve örgütlerin tecrit edilmesidir. Diktatörlüğün köyleri boşaltması ve köylülere saldırıya geçmesinin önemli bir nedeni köylü kitleleriyle devrimcilerin bağının koparılmak istenmesidir. Diğer yandan bu tutum, kitlelerin kazanılması çalışmasından duyulan korkuyu ifade etmektedir. Küçük burjuva devrimciliği, yığın hareketine bakışı ve eylem çizgisiyle kitlelerden kopuşa yol açmakta; politik örgütle işçi ve emekçi yığınlar arasındaki ilişkiyi güçlendirme, propaganda-ajitasyon ve siyasal teşhir yoluyla yeni güçlerin saflara çekilmesi ve işçi sınıfının “politik örgütlenmesi ve politik gelişimi”nin- kolaylaştırılması için her fırsatın değerlendirilmesi yerine, tüm çalışmayı “gerilla faaliyeti”ne tabi kılmaktadır. Bu da yığınlar içindeki çalışmayı güçten düşürmekte ve zayıflatmaktadır. Oysa sayısız yığınları ardından götürme becerisi, ancak yığınların bulunduğu her yere giderek, onların içinde aydınlatma ve örgütleme faaliyetini kesintisiz sürdürerek, (oradan ayrılarak değil, orada, onların arasında kalarak, kalıcı örgütler kurarak) gösterilebilinir. Uyanış içindeki her işçi ve genci “gerillaya” katılmaya ya da “gerillaya destek olmaya” çağıran anlayışın böyle bir derdinin olmadığı, yığınlara ancak lojistik destek için başvurduğu açıktır.

SİLAHLANDIRILMIŞ PROPAGANDA AJİTASYON GRUPLARINA BAKIŞ VE KÜÇÜK BURJUVA DEVRİMCİLİĞİNİN ETKİLERİ
Halkın tüm katmanları arasında propaganda-ajitasyon ve siyasal teşhir faaliyeti yürütülmeden, siyasal gerçekler emekçilere açıklanmadan, işçi ve emekçilerin parti çizgisinde ve kendi deneyleri temelinde eyleme çekilmelerinin mümkün olmadığı gerçeğinden hareketle, komünist partisi, propaganda-ajitasyon çalışmasına özel bir önem vermektedir. Çünkü sınıf mücadelesi sorunlarının açıklanmasının ve işçi-emekçi yığınların aydınlatılmasının bundan başka bir yolu yoktur.
Yerel parti faaliyetinin olanaklarını genişletme ve propaganda-ajitasyon çalışmasını güçlendirme amacıyla oluşturulan ve üç yıla yakın bir süredir Kürdistan’ın bazı bölgelerinde faaliyet yürüten hareketli grupların durumu ve işlevi de kimi durumlarda yanlış ele alınmakta, küçük burjuva devrimciliğinin soruna bakışıyla karıştırılmaktadır. Hareketli propaganda-ajitasyon grupları oluşturulduğunda ve faaliyet sürecinin belli dönemlerinde, işlevlerini parti yayınlarında ortaya konmasına ve silahlandırılma ihtiyacının nedenleri belirtilmesine karşın, parti çevrelerinde ve bazı yayın organlarında bu grupların faaliyeti “gerilla faaliyetiyle karıştırılmakta, ya da öyle görülmek istenmektedir. Daha da önemlisi parti ve gençlik çevrelerinde, birim faaliyeti içinde yer alan unsurlar içinde “gruplara katılma”, “gerillaya katılma” amacıyla, bulundukları alanı terk etme eğilimi, bulunulan alanda yığınlar içinde birim faaliyeti yürütme görevinin önüne geçebilmektedir. Bu tutum ve bu tutuma yol açan devrim ve mücadele anlayışı -bilinçli ya da bilinçsiz- genel faaliyetin ve yığınlarla bağların zayıflamasına, kalıcı ve sağlam örgütler kurma çalışmasının aksamasına neden olmaktadır. Fabrika ya da atölyede çalışan devrimci bir işçinin, ya da diğer kesimler içinde faaliyet yürüten bir devrimcinin, bulunduğu birimde çalışmaya katılma yerine, “gruplara katılmak” üzere birimi terk etmesi -zorunlu halleri dışta tutuyoruz- sanıldığı gibi, “daha devrimci” bir tutum değildir. Hareketli propaganda-ajitasyon gruplarına katılım ancak zorunluysa, bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmışsa, ya da kişinin bu tür görev gruplarında çalışması kaçınılmaz hale gelmişse kabul edilebilir. Devrimci militanlığın tek biçimi ve neredeyse kıstası olarak “silahlı gruplar”da yer almayı görmek, olgunlaşmamış bir devrimcinin yüzeysel bakış açısıyla olayları değerlendirmesi değilse, küçük burjuva devrimciliğinin saflarımızdaki izdüşümüdür. Kaldı ki komünist çalışmada, mahallelerde, semtlerde, birimlerde ve köylerde yürütülen faaliyet sırasında, tümüyle yerleşik nüfusa dayalı milis türü silahlı örgütlenmelerin yığınlar içinde oluşturulduğu da tarihi tecrübelerden bilinmektedir. Buna karşın her şeyin çözümünü “gruplar”a katılmada görmek, kolaycı devrim anlayışının ürünüdür ve özünde ‘sol’ değil sağ bir çizgiye denk düşmektedir.
Hareketli propaganda-ajitasyon ve dağıtım gruplarının gerekliliği yerel parti faaliyetinin güçlendirilmesi ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Grupların faaliyetine baktığımızda şunu görüyoruz: Bu gruplar, faaliyet sürdürdükleri alanlarda partinin propaganda-ajitasyon materyallerini emekçilere iletmekte, siyasal teşhir faaliyeti yürütmekte, diktatörlüğün, Kürt halkına, işçi ve emekçilere yönelik sınıfsal-ulusal, ekonomik-politik saldırılarını teşhir etmekte,, köy toplantıları düzenleyerek, emekçiler içinde örgütlenme ve mücadele düşüncesinin güç kazanması için çaba göstermektedirler. Bu faaliyet, yerel parti çalışmasına yeni olanaklar sunmakta ve etki alanını genişletmektedir. Diktatörlüğün, silahlandırılmış propaganda:ajitasyon gruplarına yönelik kanlı saldırılarının en önemli nedenlerinden biri, bu grupların emekçiler içinde mücadele-örgütlenme ve silahlanma çalışması yürütmeleridir.
Bu grupların ayırıcı gibi görünen özelliği, faaliyetin ve kendilerinin güvenliğini sağlama amacıyla silahlı oluşları ve zorunlu olarak askeri disiplin içinde hareket etmeleridir. Kürdistan kırında “olağan” biçimiyle faaliyet yürütme olanaklarının son derece daraldığı bugünün koşulları başka türlü hareketi oldukça zorlaştırmıştır. Hareketli propaganda-ajitasyon ve dağıtım gruplarının gerekli hallerde kullanmak üzere silah taşımalarından hareketle, bu grupların faaliyetini “gerillacılık”la karıştırmak, ya da aynı görmek ciddi bir yanılgıdır. Biçim açısından “gerilla grupları”na benzemelerine karşın, işlevi ve oluşturulma amaçları farklı olan silahlandırılmış grupların, diktatörlük güçleriyle girdikleri kimi çatışma durumlarını, küçük burjuva devrimciliğinin “gerilla savaşı” anlayışıyla ve “gerilla”nın “vur-kaç” taktiğiyle karıştırmak doğru değildir. Kürdistan’da, faşizmin azgın saldırıları nedeniyle, devrimci gruplar, çeşitli devrimci görev grupları ve sıradan emekçiler silah taşıyor ve bunu bir ihtiyaç olarak duyumsuyorken, silah taşınmasından hareketle, örneğin şehirlerdeki silahlı dağıtım grupları “şehir gerillası” olarak görülemeyeceği gibi, kırsal kesimdeki silahlı grupların “kır gerillası” olarak değerlendirilmesi doğru değildir.
Gerilla mücadelesini, halkın silahlı güçlerinin belli tarihsel koşullarda, yığınların devrimci ayaklanmalarının öngününde ve nispeten uzayan ayaklanmalar arası zaman diliminde burjuva diktatörlüğüne karşı başvurulan mücadele biçimlerinden biri değil de, baştan sona, sınıflar-arası çatışmanın düzeyi ve gelişim seyrinden bağımsız, belirleyici bir eylem tarzı ve temel bir mücadele biçimi olarak ele almak, dahası “gerilla”ya, halk hareketini “yaratma” misyonu yüklemek, bilimsel sosyalist düşüncenin mücadele ve örgüt biçimleri sorunlarını ele alışıyla tam bir tezat içindedir; Marksizm’in ve Marksist partinin eleştiri hedefidir.
Komünist partisinin, yerel parti faaliyetini güçlendirme ve parti çalışmasının olanaklarını genişletme amacıyla oluşturduğu silahlandırılmış hareketli propaganda-ajitasyon gruplarının faaliyetinin küçük burjuva grupların “silahlı mücadele” anlayışıyla ortak bir yanı olmamasına rağmen, pratikte yanlış eğilimlere dayanak yapılmak istenmektedir. İşçi-köylü-öğrenci gençliğin saflarından gelen “gruplara katılma” tazyiki bu yanlış eğilim ve anlayıştan kaynaklanmaktadır. Burjuvazi ve gericiliği esas tedirgin edenin şehirlerde ve köylerde, işyeri, fabrika ve kurumlardaki faaliyetin kitlesel boyutlara ulaşması ve genel kitle eylemi olduğu gerçeği göz ardı edildiğinde; bu eğilimin “aşırı devrimci” bir eğilim sayılması mümkündür. Ne var ki, amaca uygun düşmeyen birimleri terk etme eğilimi gerçekte birim faaliyetinde zaaflara, ilişkilerin zayıflamasına, burjuvazinin “kitlelerden tecrit etme” politikasının güç kazanmasına yol açmaktadır. Anlamak isteyen her devrimci, diktatörlük güçlerinin Kürdistan’da insanlara dayattığı “ya burayı terk et, ya dağa çık” politikasından doğru sonuçlar çıkarmak zorundadır. Küçük burjuva devrimciliği ise yanlış yolda ısrar etmektedir. Ama devrimcilerin “dağa çıkma”, “gruplara katılma” eğilimini daha bilinçli bir değerlendirmeye tabi tutmaları da zorunludur.

KÜRDİSTAN’DA KOMÜNİST FAALİYET VE PARTİ ÇALIŞMASININ BAZI SORUNLARI
Kürdistan’da sınıf ve emekçiler arasındaki çalışmayı ve komünist faaliyeti “geleceğin bir sorunu” sayan, ya da pratik tutumu bu anlayışa uyan her kişi, grup ve hareket, ulusal ve sınıfsal mücadelenin dışına düşmüştür.
Kürdistan, modern toplumsal gelişmenin dışında, uluslararası ilişkilere kapalı, sınıfların ve sınıf mücadelelerinin yaşanmadığı bir alan değildir. Kapitalizm Kürdistan’da da sınıf ayrışmaları ve çatışmalarının yaşanmasına yol açmıştır. Çeşitli milliyetlerden Türkiye proletaryasının bir kolu olarak Kürt işçi sınıfının kendi adına, sınıfının çıkarları ve kurtuluşunu teminat altına alması, daha bugünden siyasal sınıf kimliğiyle mücadele alanında yer almasına bağlıdır. “Karar gününde proletaryanın yengiyi kazanacak güçte olması için, öteki tüm partilerden ayrı ve onlara karşıt, kendi bilincine varmış, kendine özgü bir sınıf partisi meydana getirmesi gereklidir. ” (Engels)
Tüm milliyetlerden Türkiye proletaryasının öncü örgütü, Türkiye ve Türkiye Kürdistanı’nda işçi sınıfı içinde sağlam bir örgütlenmeye sahip olmadan, proletaryanın “karar gününde” söz sahibi olması olanaklı değildir. İşçi sınıfına ve emekçilere sömürülmeleri ve baskı altında tutulmalarının nedenleri ve kaynakları gösterilmeden, Kürdistan’da tüm sınıf ve katmanların burjuva devlet ve hükümetleriyle ilişkileri açığa çıkarılmadan, Kürt işçi sınıfının kendi durumu ve ezilen tüm emekçilerin durumu hakkında aydınlatılması başarılmadan, kaba bir “ulusal bilinç’le (!) işçi ve emekçilerin burjuva, burjuva-toprak ağası sınıfların baskı ve sömürüsünden kurtulmaları mümkün değildir. Proletarya sınıf bilinciyle ne kadar fazla donanmışsa, tüm katmanların burjuva devleti ve hükümetiyle ilişkileri konusunda açık fikre sahipse, ulusal hareketin başına geçerek onu ezilen sınıfların kurtuluş mücadelesi olarak başarıya götürmesi o kadar kolay olacaktır. Diğer yandan, Kürdistan işçi ve emekçilerinin kendi kaderlerine hükmedecek bir siyasal gelişme göstermeleri kendiliğinden gerçekleşemez; bunu sağlayacak olan Kürt Marksistlerinin Kürt işçi ve emekçileri içindeki devrimci faaliyetidir. Kürt isçisinin “karar gününde” Kürt burjuvazisinin kuyruğunda mı yürüyeceği, yoksa kendi adına kendi bağımsız sınıf tutumunu mu sürdüreceği, bugünden yürütülecek çalışmaya bağlıdır. Kürt toplumu, ne burjuva-ulusalcı çizginin göstermek istediği gibi, iç çelişkisiz, “sınıfsız ve kaynaşmış bir kitledir, ne de ulusal kölelik durumu ve ulusal özgürlük için mücadele görevi, proletaryanın bağımsız siyasal örgütlenmesi ve sınıf çıkarları için mücadelesini gereksiz kılmaktadır.
Kürdistan’da nüfus içindeki sayısal azlığına rağmen bir işçi sınıfı oluşmuştur ve zayıf da olsa sendikal örgütler içinde bir araya gelmiştir. Son yıllardaki uygulamalarla önemli tahribata uğramalarına karşın ekonomik birimlerde, özel sektör ve devlet işletmelerinde 100 bine yakın işçi çalışmakta, bunun birkaç katı işsiz bulunmaktadır. Gaziantep, Diyarbakır, Batman, Adıyaman, Malatya ve Elazığ işçilerin daha yoğun olarak bulundukları alanlardır. Gaziantep’te önemli bir kesimi tekstil işkolunda olmak üzere 45 bin civarında işçi ve bir o kadar (işsiz sayısı % 20’ye ulaşmıştır) işsiz bulunmaktadır. Keza Diyarbakır’da göçlerin de etkisiyle nüfusun % 70’i işsiz durumdadır. Kürdistan’da özel sektörde çalışanların -çok küçük bir bölümü hariç- sendika ve sigorta hakkı yoktur. İşçi ve işsizler aileleriyle birlikte ele alındıklarında şehir nüfusunun esas kitlesini oluşturmaktadırlar. Dahası, faşizmin azgın ulusal zulmü ve insansızlaştırma politikası sonucu, Kürdistan kırlarından şehirlere doğru sürekli bir göç yaşanmakta, Gaziantep, Diyarbakır, Batman, Malatya, Elazığ vb. illerde nüfus yığılması artmaktadır. Şehirlerin varoşlarında bir araya gelen bu “yeni şehirliler”, şehrin sorunlarıyla yüz yüze gelmekte, barınma, iş ve ekmek gibi sorunlarla boğuşmakta, “kimlik sorunu’nun yanında ve bu yeni durumda ağırlıklı olarak yeni ekonomik ve politik sorunlarla, sınıf sorunlarıyla daha açıktan yüz yüze gelmektedirler.
Kürdistan kırında azgın faşist saldırılar ve dayatılan zoraki göç sonucu, emekçi köylülüğün yaşamı daha da çekilmez hale gelmekte, yoksul ve topraksız köylü ile az topraklı köylü giderek hızlanan bir biçimde elindekini de yitirerek tamamen “açıkta” kalmaktadır. Toprakların daha az sayıda kişinin eline geçmesi, az topraklı çiftçi ailelerinin elindeki toprağın parçalanması ya da tümüyle elden çıkması ve az sayıdaki büyük toprak sahibinin işlediği toprak miktarının büyümesi yönündeki işleyiş devam etmekte, ulusal mücadelenin ateşinin yarattığı “örtü”ye karşın, bu çelişkiler sürmekte ve keskinleşme yönünde gelişmektedir.
Bu olgu ve gelişmeler, Kürdistan’da komünist çalışmaya duyulan ihtiyacı daha da artırmaktadır. İş, ekmek, özgürlük (ulusal-sınıfsal) toprak, barınma vb. sorunlar, Kürt emekçilerinin sisteme karşı mücadeleye atılmasının olanaklarını genişletmektedir. Ekonomik-politik ajitasyona, devrimci politik çalışmaya duyulan ihtiyaç artmaktadır. Tüm gelişmeler ulusal taleplerle sınırlı mücadelenin ve buna yönelik ajitasyonun sınırlılığına ve yetmezliğine işaret etmekte, sınıfsal taleplerin savunulmasını daha da zorunlu kılmaktadır. Komünistlerin, sınıf hareketi zemini üzerinde Marksist işçi gruplarının oluşması ve bunların parti organizasyonuna dâhil edilmesi için, Kürt işçisinin kendi durumu ve görevlerinin bilincine ulaşmasında daha fazla yardımcı olacak bir parti faaliyeti yürütmeleri daha da önem kazanmıştır. Ancak, komünist çalışmanın Kürdistan’da önemli sorunları bulunduğu da bir gerçektir.
Komünist Partisi’nin Kürdistan pratiğine bakıldığında, belli başlı Kürdistan kentlerindeki faaliyetin, henüz “amatör devrimci çalışma” sınırlarını aşmadığı görülüyor. Parti örgütlerinin ve parti adına faaliyet yürüten militanların çalışmaları, her yeni durumda, sorunlara müdahalede yeterli ataklığın sağlanmadığını, fabrika, işyeri, semt, köy ve okul ilişkilerinin, yüzlerce ve binlerce yeni insanın parti politikası ve mücadelesi çizgisini öğrenmesini ve onların en iyilerinin saflara çekilmesini olanaklı kılacak tarzda harekete geçirilemediğini gösteriyor. Fabrika ve işyerlerinin ağırlıkla kurulu olduğu ve göçlerle nüfusu artan iller başta olmak üzere, işçiler, işsizler, gençler ve kadın emekçiler arasında yaygın ve kesintisiz bir propaganda-ajitasyon çalışması yürüterek, safların yeni ve taze güçlerle takviye edilmesi görevi bugün çok daha önem kazanmıştır.
Kürdistan’da devrimin kaderi Kürt işçi sınıfına, Kürdistan işçi ve emekçilerine, onların bilinç ve örgütlenme düzeylerine, çarpışma ve “karar günü” için hazırlıklarına bağlıdır. Belli başlı Kürdistan şehirleri tayin edici öneme sahiptir. Kurtuluşa giden yolun, dağınık, bireysel üretimin etkin olduğu -faşist baskı ve boşaltma politikasının kır üzerindeki etkisi görmezden gelinemez- kırlardan, dahası “dağ”dan geçtiği biçimindeki an-ti Marksist düşünceler, toplumsal gerçekliğimizce de olumsuzlanmaktadır. Kürt işçi ve emekçilerinin kendi kaderlerine hükmedecek siyasal bir gelişmeyi gösterebilmeleri için, komünistlerin, işçiler başta olmak üzere, nüfusun ezilen kesimleri içindeki çalışmalarını yoğunlaştırmaları, daha bilinçli ve atak bir çalışma için tüm “ayak bağları”ndan kurtulmaları zorunludur.
Kürt komünistleri Kürdistan’daki çalışmalarında önemli avantajlara da sahiptirler. Komünist Parti’sinin daha baştan itibaren belli başlı Kürdistan kentlerinde işçiler, işsizler, gençler ve emekçi köylüler içinde çalışmaya önem vermesi ve “birlikleri”ni nüfusun bu kesimleri içinde çalıştırması önemli bir avantajdır. Parti komitelerinin, parti organ ve üyelerinin, amatör devrimciliği besleyen küçük burjuva anlayışlarla mücadeleyi ertelemeden, partinin mevcut avantajlarından devrimci tarzda yararlanma başarısı göstermeleri, “devrimin tek ‘umudunun’ yığınlar olduğu” bilinciyle, yığınların olduğu her yere giderek, partinin yol göstericilik ve önderlik görevini pratikte somutlamaları, parti çalışmasındaki zaafların ve amatörlüklerin aşılmasında yararlı olacaktır.
İktisadi-toplumsal koşullar, burjuvazinin değil, proletaryanın kazanmasının olanaklarını genişletmektedir. Komünistler bunu her zaman göz önünde bulundurmak zorundadırlar.

* * *
Eğer sosyal pratiğe değil de söylenenlere bakarsak, sosyalist olma iddiasındaki her parti ve grubun, devrimi “kitlelerin eseri” olarak gördüklerini söylemek mümkündür. Ancak gerçek durum farklıdır. “Silahlı eylemle kitle hareketi yaratmak”tan söz edenler ve yığınları “gerilla faaliyetinin sürdürülmesinde dayanılacak lojistik destek gücü olarak görenler, Marksist devrim teorisinden temel bir kopuş içindedirler. Küçük burjuva devrimciliği, insanlarda mücadele istek ve ruhunu uyandıran gerçek etkenin yalnızca kitle hareketinin yeni biçimleri ve yığınların yeni kesimlerinin mücadele bilinciyle harekete geçmeleri olduğunu yadsımaktadırlar. Başka şeyler bir yana; son yılların iki olayı Marksistleri bir kez daha doğrulamaktadır. Birincisi Kürdistan’da “serhıldan” olarak adlandırılan kitle gösterileri, cenaze törenlerinin ve’ Newroz kutlamalarının, diktatörlüğün baskılarını protesto eylemlerine dönüştürülmesinin yığınlarda uyandırdığı mücadele isteği ve bunun sonucu olarak yeni kesimlerin aktif harekete katılması; ikincisi ise, Zonguldak maden işçilerinin direniş ve yürüyüşlerinin tüm ülkede işçi ve halk hareketine verdiği itilim ve devrimci harekete sağladığı moral ve “maddi” destekti. Sonuçta bu iki tür eylem yeni ve daha etkin eylemlere dönüştürülemese de, onların kitlesel karakterinin etkileri her zaman canlı kaldı ve bu canlılık, devrimcilerin onlardan gerekli dersler çıkarması zorunluluğuyla birlikte devam ediyor.
Bağlarken şu söylenebilir: Geçici durum ve etkiler ne olursa olsun, galebe çalacak olan Marksizm’in devrim ve mücadele çizgisidir.

Mart 1994

Devrim ve parti, Babuşkin’in kişiliğindeki işçi önderlerinin ve bu kişiliği örnek alan (hangi kökenden gelmiş olursa olsun) komünist militanların omuzlarında yükselecektir. ” (Konferans Belgeleri)

Komünist işçi İmran Aydın, Şubat ’90 tarihli Belgeler’de, devrimi ve partiyi geleceğe taşımakla yükümlendirilen “Babuşkin’in kişiliğindeki işçi önderlerinden biridir ve onun, Belgeler’in devrimci komünizmin ortak iradesi olarak ilanından bir yıl sonra, 3 Mart 1991’de öldürülmüş olması anlamlıdır. İmran, devrimci komünizmin ısrarla ve kesintisiz olarak yürüttüğü ve “örgütsel inşa faaliyetinin hayati önemdeki yönlerinden biri” olarak tanımladığı Leninist tipte kadrolar inşa etme mücadelesinin doğrudan ve kristalize bir ürünüdür. Ve aynı zamanda, devrimci komünizmin bu mücadelede kat ettiği mesafenin de bir göstergesi.
Mücadelede onu tanımış olan, onunla birlikte bildiri dağıtan, onun örgütlediği bir gösteriye katılmış olan, onun işçilerle ilişkisini gözlemiş olan; kısaca onunla bir şekilde kavga arkadaşı olma şansına sahip olan yoldaşları, İmran’ı, “Bizim Babuşkin” olarak nitelediler. Ve İmran’ın devrimci yaşamının kitaplaştırılacağını öğrendiklerinde sayısızca yazı ve şiirle anılarını kağıda döktüler. “IMRAN, bir isyan andı” adlı kitap bu anılardan ve anlatımlardan derlendi.
İmran’ın, yoldaşları tarafından Babuşkin örneğinde bir komünist olarak nitelendirilmesi, rasgele yapılmış abartılı bir sıfatlandırma değildir, İmran’ın devrimci yaşamında, onu, Lenin’in örnek bir Bolşevik militan olarak andığı Babuşkin’e yaklaştıran çokça belirti vardır. Bu nitelendirme, İmran’ın yiğitçe ölümünden yola çıkılarak yapılmış duygusal bir tanımlama değildir. İmran, sınıflar mücadelesinin keskin ve zorlu bir alanı olan işkence hanede, her komünistin göstermesi gereken bir tutum takınmış, komünizm davasını ve partiyi ağır fiziki koşullarda da savunarak son nefesini vermiştir. O, işkence tezgâhındaki tavrını, yürüttüğü dünyayı değiştirme mücadelesinin olağan bir parçası olarak algılamış, her sabah işine gittiği gibi, bir işçiye komünizmi anlattığı gibi, aynı sadelikle direnmiş, bir komünistin, karşısında başka bir seçenek yoksa nasıl ölmesi gerektiğini göstermiştir. İmran’a Babuşkin denmesinin nedeni sadece bu tutumu değildir, İmran’ın işkencedeki tutumu, onun yaşamındaki devrimci doruklardan yalnızca biridir.
İmran, bir işçidir. İşçilik, onun yaşamının önemsiz bir kesitini oluşturmaz, ilkokulun ardından çırak olarak çalışmaya başladığı Siteler’de, her çırak gibi sömürülmüş, dayak ve angaryayla büyümüştür, yaşamının sonuna kadar da kısa kesintilerle işçilik yaşamını sürdürmüştür. Böylece o, sermayenin baskısını ve sömürüsünü etinde kemiğinde duyumsayarak, parçası olduğu sınıfın özellikleriyle yoğruldu.
Ama buraya kadarı, onu, aynı kaderi paylaştığı milyonlarca proleterden farklı kılmaz, İmran, her proleterde içerili devrimci sınıf özelliklerini devrimci bilincin ışığında şekillendirdi. Partisinin elinde kendini yeniden inşa etti ve yüksek nitelikli özel türde bir işçi, bir parti işçisi oldu. Böylece o, sermayenin ezilen ve sömürülen bir tamamlayanı olmaktan çıkarak, sermaye düzeninin nasıl yıkılacağının ve emeğin dünyasının nasıl ve hangi esaslar üzerinde kurulacağının bilgisine sahip bir komünist oldu.
Yüksek kavrayış düzeyi, sağlam partili karakteri ve üstün örgütsel yetenekleriyle, alanındaki işçiler ve devrimci militanlar üzerinde derin etki bıraktı. Leninist örgüt çalışmasının ilkelerine uygun olarak, “bir şeyler vaat eden” bir işçi olarak yaşamının merkezine profesyonel devrimci faaliyeti yerleştirdi. Partinin taban örgütlerinden başlayarak yönetici organlara kadar örgüt kademelerinde çalıştı. Partideki işçi oranının (sadece taban örgütlerinde değil, yönetici organlarda da) yükselmesinin bir so-mutlanması oldu.
O, öğrenim görme olanağı bulamamış olmasına rağmen teorik düzeyini sürekli geliştirdi. “Zihinsel durgunluk” onun yanına bile yaklaşmamıştı. Devrimci yayın organlarına yazmayı asli faaliyetlerinden biri olarak gördü. Ama teoriyi, hiçbir zaman, kendini kanıtlamanın, karşısındakini alt etmenin aracına dönüştürmedi. Teori, onun için, Siteler üzerine yaptığı çalışmaya da açıkça yansıdığı gibi, devrimci eylemin yol göstericisiydi.
Devrimci karakter özelliklerini ancak kısmen anabildiğimiz İmran Aydın, devrimci komünizmin tarihinde anlamlı bir yere oturmaktadır. Onun karakter özelliklerini daha da anlamlı kılan, onun mücadele yürüttüğü koşullardır. İmran, yükseliş dönemlerinin değil, ağır gericilik yıllarının devrimcisidir. Hareketin dur durak tanımadığı, devrimci coşkunun kitleleri sardığı bir zamanda devrimci eylem nispeten daha kolaydır. Ama İmran’ın esas mücadelesi, parti örgütlerinin ağır yaralar aldığı ve gerçek anlamda bir merkezi yapıdan yoksun olduğu ağır gericilik ortamına ve bu ortamdan beslenen tasfiyeciliğin at koşturduğu yıllara tekabül eder. Çokları, devrimciliği sırtlarından atılması gereken ağır bir yük gibi görürken o, faaliyete dört elle sarıldı. Devrimci komünizmin, yıllarca süren dağınıklık ve tasfiye sürecinin ardından devrimci bir inisiyatifle yeniden örgütlendiği koşullarda, en çok sıkıntısı çekilen Leninist kadrolardı. Ve kadrolar, var olduğu kadarıyla, tasfiyeciliğin ağır etkisiyle zedeliydi. İşte böyle bir ortamda, gündelik yaşamın tüm kaygılarından uzak bir ruhla ileri atılan İmran, devrimci komünizmin inşa etme gayreti içinde olduğu Leninist militanın örneği ve bu dönemin simgesi oldu. Her kahramanın “toplam toplumsal koşulların ürünü” olduğu söylenir. İmran, ağır ve sancılı yıllardan silkiniş döneminin bir ürünüdür. Nasıl, 12 Eylül’ün gericilik yılları söz konusu olduğunda genç devrimci komünist E. Eren’in adı akla gelirse, ’87’den bu yana yaşanan süreç de İmran’ın parlak ışığıyla karakterize olur. Bu bakımdan, bu anma yazısında İmran’dan söz etmek, aynı zamanda Murtaza’dan, Engin’den, Namık’tan… söz etmek anlamı taşır. İmran, bu şehitlerin her birinden bir parça taşır ve onları temsil eden “bir çelik çekirdek” olarak karşımızda durur.
Ancak, sınıfın bağrından yüzler ve binler halinde yeni İmranlar kazanılabilirse, komünizmi ve partiyi geleceğe taşıyacak bir İmranlar kuşağı yaratılabilirse, işte o zaman sınıfın nabzı bütün hiddetiyle partide atar. Bu bakımdan İmran’ı anmak; yeni İmranlar, onun örneğinde kararlı komünistler yaratmaktan ayrı düşünülebilir mi?
Devrimci komünist hareketin temel metinlerinde çok ayrıntılı olarak işlendiği gibi, bu sorun, partiyi güçlenen temeller üzerinde inşa etme sorununun esas halkalarından biridir. Bunun için sadece, Leninist bir bakış açısına, Leninist ilke ve normlara sahip olmak yetmez. Özel bir faaliyetin konusu olan bu sorun, mevcut toplumsal koşullar üzerinde yeşeren “Parti çizgisi ile canlı parti organizması, teori ile eylem; ideolojik siyasal görevlerle kadroların konumları, yetenekleri, anlayışları ve ilişkileri” arasındaki çelişkinin aşılması için sürekli bir mücadeleyi zorunlu kılar. Ayrıca, Leninist tipte kadrolar yaratma ve dönüştürmenin, TKP ve Kemalist sol pratiğinin günümüze aktarılmış geleneğiyle mücadeleyi de zorunlu kıldığı unutulmamalıdır. Bu çok yönlü faaliyetin bir parçası da uluslararası proletaryanın tarihindeki proleter kahramanlık örneklerini, ülkemizin devrim tarihinde yaşamlarını feda etmiş devrimci örnekleri anlatmak, yaygınlaştırmak ve yeni militanlar kazanma ve dönüştürme mücadelesinde eğitim konusu yapmaktır. İmran, her yönüyle tanıtılması, taşıdığı devrimci özellikleri yaygınlaştırılması gereken komünistler içinde ön sırada yer alır.
Bu anlamıyla, Zeynep Özge tarafından yayına hazırlanan “İMRAN bir isyan andı” adlı kitap önemli bir işlev yüklenmiştir. Amacımız bunda, bu kitabı tanıtmak değildir ve kitap birçok yönüyle çeşitli yayın organlarında tanıtılmış, değerlendirilmiştir ve özellikle bunlar ırasında haftalık Gerçek dergisinde “Bir Başka Babuşkin” başlığıyla yayınlanan kitap eleştiricini anmak gerekir. Fakat kitabı okuyacak okuyucuya bazı hatırlatmalar yaparsak:
Okuyucu, kitapta, İmran’ın devrimci yaşantısının bütününü bulabileceği sanısına kapılmamalıdır. Kitapta, ancak onun devrimci eyleminin kesitleri vardır. Önsözünde de vurgulandığı gibi, “kitabın bütün malzemesi, İmran’ın değiştirdiği insanların anılarından ibarettir.” Ama bu malzeme, kitaba ham haliyle yansımaz; işlenmiştir. Kitap esas olarak, kitaba anılarını katan insanlarla İmran’ın değiştirici, dönüştürücü gücü arasında bir bağıntı üzerine kuruludur. Ve bu, kendilerini dünyayı değiştirme kavgasına adamış komünistlerin, bu değiştirme eylemine kopmazca bağlı olarak insanları da değiştirmekle yükümlü olduklarına özellikle vurgu yapmaktadır. Başkalarını değiştirebilendir komünist!
Kitabın anılar üzerine kurulu olması ve hatta yer yer anı sahibinin İmran’dan çok kendini anlatıyor olması, kitabı bitirdiğimizde, kafamızda, İmran’ın canlı bir portresinin belirmesini engellemez.
Kitabın bir diğer özelliği, devrimci bir kahraman olarak İmran’ı erişilemez bir yere yerleştirmiyor oluşudur. İmran elbette bir kahramandır; ama o tarihten ve mekândan soyutlanmış ya da eylemiyle tarihsel akışın yasalarını etkisiz kılmış, kurşun işlemeyen bir masal kahramanı değil, ayaklan proletarya hareketine basan, parçası olduğu sınıfın potansiyel devrimci özelliklerini kendinde içselleştiren ve bu bakımdan çoklarına imkânsız görüneni olağan bir iş yapar gibi gerçekleştiren gerçek bir proletarya kahramanıdır. Elimizi uzattığımızda değebileceğimiz bir yerde durur. İmran, örgütlü mücadele içinde, bireyin kolektifin bir parçası olduğunu ve tarihi yapanın büyük kahramanlar değil, “çalışan, dövüşen kitleler” olduğunu bilir ve bildirir. Ve bize, her birimizin bir İmran olabileceğini gösterir.
Kuşkusuz kitabın eksikliklerinden söz edilebilir. Sanırız başlıca eksiklik, İmran’ın yaşamına ilişkin, büyük eğitici önem taşıyan birçok ayrıntıya ulaşılamamış olmasıdır. Bu eksiklik de ancak bu ayrıntıların bilgisine sahip arkadaşları tarafından giderilebilir. Her şeye karşın kitap, devrimci kuşakların eğitilmesinde ve Leninist militanlar olarak yetiştirilmelerinde başvurulması gereken önemli bir kaynaktır.
Şimdiye kadar, tarihimizin büyük önemdeki toplumsal hareketlilikleri ve bu hareketliliğin bir parçası olarak devrimci kahramanlar, çoğunlukla bu hareketin dışında olanlar ya da ancak harekete kıyısından köşesinden bulaşanlar tarafından romanlaştırılmıştır. Ve olaylar tersyüz edilmiş, devrimciler, burjuva bakış açısından bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Devrimci militanlar, nevrotik, ruhsal doyumsuzlukları yüzünden şiddete yönelmiş karanlık tipler olarak gösterilmişlerdir. Zeynep Özge’nin yayına hazırladığı bu kitabı değerli kılan bir diğer özellik de, sayısı yüzlerle ifade edilen Şubat şehitlerinden birinin yaşamını anlatmaya çalışması ve bu yönde bir geleneğin oluşmasına katkıda bulunmasıdır. Bu kitap, çok daha ayrıntılı ve iyi işlenmiş çalışmalarla aşılması gereken olumlu bir örnektir.

…VE KÜRT KOMÜNİSTLERİ
Devrimci komünizmin tarihi, her zaman büyük direnişlerin, zaferlerin, bu direnişlerin ateşinde cenkleşen sağlam komünistlerin varlığıyla karakterize olmaz; bu tarihte acılar, ihanetler, yenilgiler de vardır. Ama aslolan, bütün ihanetlerin, yenilgilerin yaralayıcı etkisinden arınmak, zaferleri, direnişleri ve proletarya kahramanlığının örneklerini, tarih yapma eyleminin temeli kılabilmektir. Bu bakımdan İmran, sınıfın hafızasına kazınmış ve nasıl savaşılması ve nasıl ölünmesi gerektiğini yalnızca sözle değil, bedeli ölüm olan yoğun bir eylemlilikle ortaya koyabilmiş bir kızıl meşaledir. İmran’ı yaratan kolektif, eğer yeni İmranlar yaratabiliyorsa, o zaman, Leninist tipte kadrolar yetiştirme çabasının bir somutluk ve süreklilik kazandığı, öne konan hedeflere ulaşılmakta olduğu söylenebilir. Tarih, kendini tekrarlamaz; kahramanlar da öyle. Her yeni kahramanlık örneği yeni özgünlüklerle, bir öncekinin deneylerini özümsemiş ve kendinde içselleştirmiş olarak yaşanır.
Devrimci komünist hareket, son birkaç ay içinde yaşanan çatışmalarla, kahramanlığın kendini tekrarlamayan yeni ürünlerini verdiğini ortaya koymuştur. Bunlar, ezilen bir ulusun ve onun en yoksul tabakalarının eylemini proletaryanın büyük davasına bağlamayı kalkış noktası yapmış Kürt komünistleridir.
Onlar, proletarya ile burjuvazinin, çatışma hangi biçimler altında gelişirse gelişsin, namluları birbirine yöneltilmiş iki düşman cephesi olduğunu bilince çıkarmış komünistlerdi. Burjuvazinin dünyasıyla sadece düşünsel değil, bütün fiziki köprüleri de bir kenara atmışlardı.
Kimisi okulunu bırakarak, kimisi rahat koşullarını elinin tersiyle bir kenara iterek, bir yangına atıldılar. Onların hayatında, ev yaşantısı, mülkiyet, para gibi kavramların bir anlamı yoktu. Kuşatıldıklarında, akıllarından küçük de olsa bir uzlaşma düşüncesi geçmedi. Devrim ve karşıdevrimin nabzı, o an, birbirine yöneltilmiş ateş kusan namlularda atıyordu. “Her şey Devrim İçin, Her şey Parti İçin!” Dersim’in dağlarında yankılanan, makineli tüfeklerin cayırtısını bastıran onların bu haykırışıydı. Elleri silahlarının kabzasında sıkılı, bedenleri toprağa devrildiğinde, dipçik ve postalla parçalanmış yüzlerinde, bir komünist olarak layıkıyla ölmenin vakurluğunu okuyabilirdiniz.
Bu, artık yeni bir militanlar kuşağının canlı örneğidir. Köklerini, Nurluklardan, Düztepe direnişinden alır. Onlar, büyük bir çoğunlukla işçi kökenli değillerdi. Ama “Babuşkin’in kişiliğini örnek alan (hangi kökenden gelmiş olursa olsun) komünist militan”ın örneğiydiler.
Komünist bir militanın sahip olması gereken özellikleri, tereddütsüz direnişleriyle ortaya koyan bu devrim şehitleri, direnişin gelenekselleşmesinde yeni bir kilometre taşı oldular.
Onlar, dağ doruklarında isyan meşaleleri yaktılar ve onların adları ağızdan ağza yayılarak kent varoşlarında İmran’la ve diğerleriyle buluştu. İsyan andı, şimdi artık, bizlere nasıl savaşmamız gerektiğini öğreten ve parlak ışığında arınmamızı sağlayan bir çağrıdır.
Devrimci militan, güzel bir dünya kurmanın, ölümüne bir kavgayı gerektirdiğini bilmek ve bu şekilde davranmak zorundadır.
Onların yaşamlarının ayrıntılarını bilmiyoruz. Ama şunu biliyoruz:
Adlan; Cengiz’di, Yusuf’tu, Haskar’dı, Hidayet’ti, Erdal’dı ve onların her biri sözcüğün en yüce anlamıyla insandı. Direnişleri, nasıl yaşamamız ve savaşmamız gerektiğini öğreten anlamlı bir çağrı değil mi?
Geriye son bir söz kalıyor:
“Yüreklerinde parti idealini taşıyanlar, elleriyle ateşi kavrama cesareti gösterebilmelidirler.”

Mart 1994