Geçtiğimiz ay Nişasta Bazlı Tatlandırıcı (NBŞ) konusu en çok konuşulan konular arasında yer aldı. Tatlandırıcılar dolayısıyla şeker politikası ve şeker pancarı üretimi, tarım, gıda güvenliği ve güvencesi de üzerine konuşulan konular arasındalar. NBŞ üzerinden yürüyen bu tartışmalarda genel olarak gıda güvenliği meselesi öne çıkarken, Türkiye tarım politikaları, uluslararası dayatmalar, çok uluslu şirketlerin tarım alanındaki faaliyetleri ve oluşturdukları tekeller aracılığıyla çökertilen ülke tarımı ve sektörde kurulan hakimiyet çok fazla üzerinde durulmayan konular arasındalar. Bu yazıda NBŞ üretiminin artırılmasıyla şeker pancarı ve genel olarak tarım arasındaki bağlantı, biri artarken diğerinin kotalarla eksilmesinin nedeni üzerinde durulacak. Tarım üretimi ve üretici köylülük bu uygulamalardan nasıl etkileniyor bunları inceleyeceğiz. Tarım Türkiye’nin önemli bir sorunu ve toplam nüfusun yüzde 30’unu istihdam etmektedir. Gerek ABD’de gerekse Avrupa Birliği ülkelerinde tarım üretimi, kapitalist tarım işletmelerinin yönlendirdiği bir sektördür. Bizde ise tarımsal üretim orta ve az topraklı köylünün yani küçük üreticilerin faaliyet alanıdır. Bu nedenle tarım alanındaki gelişmeler ailesiyle birlikte milyonlarca üreticiyi ilgilendirmektedir. Örneğin üretime getirilen kotalar nedeniyle yüz binlerce üretici üretimden kopabilmekteler. Buğdaydan çeltiğe düşük açıklanan ya da fındıkta açıklanmayan taban fiyatlar nedeniyle ürünleri maliyetin bile altına yok pahasına satabiliyorlar. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür.
SON OTUZ YILIN POLİTİKALARI VE ÜRETİCİ KÖYLÜLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Tarımsal girdi fiyatlarının sürekli artırılması ve tarıma desteklerin azaltılarak kaldırılması, tarımsal desteklemenin aracı olan fabrikaların özelleştirilmesi ya da kapatılması, Kooperatif birliklerinin özerkleşme adı altında kamu desteğinin kesilerek kaderine terk edilmesi ve DGD’nin devreye sokularak üretimden bağımsız araziye verilen destek uygulamasına geçilmesi, her ne kadar yıllar içinde ürüne ve üretime destek kalemlerine dönüştürüldüğü söylense de tarıma ayrılan pay artmak yerine sürekli azalmıştır.
Bu uygulamaların sonucu olarak; özelleştirme, işlevsizleştirme ve tasfiye sonuç aldı. Tarıma yönelik destek GSMH’nın % 1’inin altına kadar düştü. Tarımda örgütlenme, birlik ve kooperatiflere güven sarsıldı. IMF- DB patentli politikalar sonucu Türkiye tarımda ithalatçı konuma gelirken ilk kez 1995 yılında olmak üzere bazı yıllar ithalat rakamları ihracatı geçmiştir. Tarım ürünlerinde ithalatın özellikle pamuk, hububat, bitkisel yağ ve yağlı tohumlarda yoğunlaştığı gözükmektedir. 1980’li yıllara kadar tarım ürünlerinde ithalatçı olan AB, bu yıllardan sonra tarıma yapmış olduğu destekler sayesinde ihracatçı konumuna gelmiştir. AB ortak bütçesinin neredeyse yarısını tarıma ayırarak kısmen de olsa kendi üreticilerini korurken asıl olarak tarım alanında faaliyet yürüten şirketlerin çıkarlarını gözetmektedir. Bu çıkarlar doğrultusunda da bizim gibi ülkelerin tarımsal üretimi uyum yasaları adı altında çıkartılan yasalarla çökertilmektedir.
Bugün geldiğimiz noktada AB ülkeleri ve ABD bir taraftan ihtiyaçları olan tarım ürünlerinin ucuz temini için ülkemizi arka bahçeleri gibi görürken diğer taraftan da, teknolojik gelişmeler ve kendi ülkelerinde tarıma uyguladıkları destekler sonucu, artan ürün fazlalığını eritmek içinde iyi bir pazar olarak görüyorlar. 30 yıldır ülkemize tarıma yönelik desteklerin kaldırılmasını dayatan ABD ve AB kendi tarımlarını koruyacak bütün önlemleri aldılar. Kendileri ithalatı sınırlandırıp, gümrük duvarlarını yükseltip, çiftçilerine düşük faizli kredilerle destek olurken bize tam tersini dayattılar.
II. Dünya Savaşı sırasında tarım alanındaki üretimi devasa boyutlara çıkartan ABD emperyalizmi, ikili anlaşmalarla bizim gibi ülkelerin tarım ürünleri ihracatını resmen kısıtlamıştır. Senatosundan çıkarttığı elde kalmış fazla tarım ürünlerini pazarlamak üzere, PL 480 sayılı yasa ile tarıma krediyi; yerli ve yabancı firmalara Amerikan tarım ürünlerinin pazarlanması ve tüketiminin artırılması, dağıtımı ve kullanılmasına yardım edecek tesisler kurulmasını şart koşar. İşte bu yasa bile ABD ve diğer zengin ülkelerin tarım üzerindeki emperyalist emellerini açıkça ortaya koymaktadır. Bunlara bir de ABD’den buğday, mısır, arpa, konserve sığır eti, peynir, süt tozu, pamuk tohumu vb. ürünlerin ithalatının eklenmesi, zeytinyağı ihracatımızın engellenerek, sabun yapımında ABD’den ithal soya ve donyağı kullanılması, tarım ve hayvancılığın geldiği nokta açısından içine düştüğümüz bu perişanlığın arkasında kimlerin ve hangi saldırıların ne zamandan beri süre geldiğini göstermektedir.
Uluslararası ilişkilerde Avrupa Birliği, ABD ve Kanada arasında en büyük kavgalar tarım ürünlerinin koruyuculuğu üstünden yapılmaktadır. AB ülkeleri kendi tarımlarını ABD’ye karşı koruma önlemi alırken ABD ise bu uygulamaların serbest piyasaya aykırı olduğunu savunarak AB ülkelerine yaptırımlar uygulamakla tehdit etmektedir.
Dünya 50’li yıllarda olduğu gibi tarım ülkeleri ve sanayi ülkeleri olarak bölünmüş değildir. Çünkü sanayi ülkeleri aynı zamanda tarım ülkesi olarak da geliştiği için artık eski tarım ülkeleri, tarım, hayvancılık vb. alanlarda gelişmiş ülkelerin pazarı durumuna düşmüşlerdir. Buğdayda, pancarda, pamukta, tütünde ve bütün ürünlerde fiyatın ve ekim politikasının belirlenmesi şunu açıkça göstermektedir. Uluslararası tekeller, ülke tarımını bütünüyle çökertmeye yönelmişlerdir. IMF ve DB bu çökertme işini emperyalist ülkeler adına planlayan ve dayatan kurumlar olarak başroldedir. Yoksul topraksız köylüler ve küçük üreticiler saldırı politikalarından en fazla etkilenen kesimdir.
ULUSLARARASI ŞİRKETLER TARIM VE GIDADA HAKİMİYET KURUYOR
Tarıma ilişkin dayatmalar ve yaşanan bu gelişmeler aynı zamanda yabancı şirketlerle yabancı ortaklı yerli şirketlerin sayısında önemli bir yükselmeye de neden oldu. Tarımda, gıda işlemede, hazır yemek sektöründe yüzlerce şirket faaliyet göstermeye başladı. Çok uluslu şirketler önde gelen yerli sermaye gruplarıyla ortaklıklara giderek et, süt ve sütlü ürünler üretimi, gıda paketlemesi, sebze-meyve işlemesi ve dondurulması, çay üretimi, tam ve yarı hazır gıda üretimi, gıda pazarlaması ve perakendeciliği gibi alanlarda etkinlik göstermeye başladılar. Çok uluslu gıda şirketlerinin büyük ölçekli ve yüksek teknolojili tesislere yatırımlarının artmasıyla birlikte Türkiye’deki gıda üretim yapısı uluslararası tarım/gıda sanayinin bir parçası olma yönünde dönüşmeye başladı. Böylece Türkiye tarımsal üretimi, bu üretimden doğacak ürünlerin işlenerek gıdaya çevrilmesi ve bunların fiyatlandırılması konularında çok uluslu şirketler belirleyici olmaya başladılar. Örneğin; çay sanayinin özel sektöre açılmasıyla tüketim malları üretiminde en büyük çok uluslu şirket olan Unilever Türkiye piyasasına Lipton markası ile girdi. Çay üreticilerine kontenjan adı altında kota konurken, Lipton iç piyasadan aldığı yaş çayı Hindistan, Kenya, Sri Lanka gibi ülkelerden ithal ettiği çaylarla harmanlayarak piyasaya sürmektedir. Yılda 40–50 bin ton çay bu yöntemle pazarlanmakta ve yerli çayı ve çay üreticilerini tehdit etmektedir. İzmir’de kurulu bulunan ve Seylan çayı işleyen Alman ortaklı çay şirketini satın alan Coca Cola da Çaykur’un rakipleri arasında yerini aldı. İthalat ve çok uluslu şirketlerin faaliyeti nedeniyle Çaykur’un pazar payı %55-60’lara gerilerken, Unilever-Lipton % 17 paya sahip oldu. Unilever aynı zamanda Komili’yi de satın alan şirkettir. Ayçiçeği ve mısır yağı işletmeleri ve konserve gibi pek çok alanda faaliyet yürütmektedir. Makarna üretiminde birinci şirket Barilla % 30, süt ve süt ürünlerinde Danone % 20’lik paya sahip. Türkiye’de tüketilen sıvı yağların %50’si ayçiçeğinden üretilmektedir. Yağ sanayinde kurulu kapasitenin %65′i, piyasanın ise %80′i çok uluslu şirketlerin elindedir. Şeker ve tatlandırıcıda durum bu gelişmelerden bağımsız olmamakla beraber nişasta bazlı şeker üretiminde Cargill %80’lik paya sahiptir.
Gıdada özellikle süt, yoğurt, makarna, patates cipsi, yağ ve içeceklerde dolayısıyla da nişasta bazlı şekerde çok uluslu şirketlerin hâkimiyeti artmaktadır. Bu durum üretici ve tüketicinin aleyhine işlemektedir. Çünkü bunlar aynı zamanda bir tekelleşme meydana getiriyor. Kamunun müdahale etme gücü kalmadığı için de üretici ezilirken tüketicinin de gıda güvenliği tehlikeye giriyor. Toprak Mahsulleri Ofisi hem gıda güvencesi açısından hemde üretici lehine fiyat dengesi oluşturmak açısından alım yapan bir kamu kuruluşudur. Şimdi bu işlevi yok olmak üzere ve üretici köylüler malını satmak üzere uluslararası tekellere başvurmak zorunda kalacaklardır. Doğal olarak fiyatı şirketler belirlerken önümüzdeki yıllarda üreticiye sözleşmeli üreticilik dayatılarak köylünün malı maliyetin bile altında elinden alınacaktır.
Bugün ülke tarımı ve buna bağlı olarak gıda sektöründe çok uluslu şirketler çıkan yasalar ve uygulanan politikalara ilişkin müdahalelerini gizlemek ihtiyacı bile duymuyorlar. Başta Monsanto olmak üzere şirketler tohum kanununun çıkarılmasını sağladılar. Bu kanuna göre üretici köylü kendi elde ettiği tohumunu satamıyor. Eğer yerel tohum kullanıyor ve tohum şirketleri tarafından patentlenmiş tohum kullanmıyorsa, tarım desteklemelerinden yararlanamıyor. “Patent” kelimesini genleriyle oynanan, “transgenik” tohumlarda çokça duyuyoruz. Yani tohumculuk şirketleri geleneksel yöntemle üretilmiş ürünün geninde küçük değişiklikler yaparak, yeni bir “çeşit” elde etmiş oluyorlar ve bunun patentini alıyorlar. Binlerce yıldır var olan ürünlerimize bir makineymişçesine patent alınıyor. Yerli tohum, çok uluslu şirketin tohumu olurken tohumculuk kanunu nedeniyle üretici ve tüketici, dolayısıyla ülke tamamen şirketlere bağımlı hale getiriliyor.
Amerikan borsalarında işlem gören yüzlerce şirket ülkemizde maden arıyorlar. Başta köylüler olmak üzere halkın yaşam alanları, tarım arazileri, zeytinlikler, ormanlar ve meralar maden ve enerji şirketleri için feda ediliyor. Tarım alanlarında maden ve enerji şirketlerinin tarım dışı kullanımı için şirketler lehine düzenlemeler yapılmaktadır. Sularımız HES şirketlerine 49 yıllığına kiraya verilerek özelleştiriliyor ve ticarileştiriliyor. Derelerin, akarsuların 40-50 km’lik tüneller ya da kanallara alınması nedeniyle doğal yaşam, bitki örtüsü olumsuz etkilenirken üretici köylüler suya ulaşamamaktadırlar. Dün doğal kaynak olan suyla tarlalarını sulayıp tarım üretimi yaparken bugün şirketlere para ödemeden tarlasını sulama şansı kalmadığı gibi belediyeler tarafından halk, içme suyunu da kontörle satın almaya zorlanıyor.
Bu nedenle ülkemizde şeker pancarı üretiminin kotalar nedeniyle sürekli daraltılması ve şeker fabrikalarının özelleştirilmesi, NBŞ kotasının artırılma çabaları yukarıda saydığımız konulardan ve uluslararası tekellerin faaliyetlerinden ve IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü dayatmalarından bağımsız değildir. Şimdi bu bilgilerle birlikte şeker ve NBŞ konularını daha derli toplu, sebep sonuç ilişkileri içinde ele almak mümkün olacaktır.
Şeker dünya ticaretinde önemli ve ülkelerin ihtiyaçları açısından politik öneme de sahiptir. Dolayısıyla şeker pancarı üretilen ülkelerde gıda güvencesi, gelir devamlılığı, sosyal nedenler ve şeker pancarı ve buna bağlı sanayi, hayvancılık, nakliye gibi pek çok alanda istihdam vb. getirileri nedeniyle de stratejik bir üründür. Şekerin hammaddelerinden biri tropikal iklimin ürünü kamış iken; diğeri ılıman iklimde yetişen pancardır. Dünyada üretilen şekerin yaklaşık olarak % 70’inin kamıştan; % 30’unun pancardan elde edildiği belirtiliyor. Başlıca şeker kamışı üreten ülkeler Brezilya, Hindistan, Tayland, Meksika, Kolombiya, Küba ve Avustralya’dır. AB, Ukrayna, Türkiye ve Rusya şeker pancarı üretiminde önemli ülkelerdir. Ayrıca dünyada ABD, Çin ve Japonya gibi her iki ürünü de üreten ülkeler de bulunmaktadır. Şeker dünyada tarım ürünleri ticaretinde %2’lik ihracat payı ile de önemini hissettirmektedir.
Türkiye’de şeker üretiminin tek hammaddesi olan şeker pancarı; Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Doğu ve Batı Karadeniz dışında tüm bölgelerde tarımı yapılabilen ve her yıl yaklaşık 400 bin çiftçi ailesine kazanç sağlayan önemli bir sanayi bitkisidir. Yılda yaklaşık 2 milyon ton olan yurtiçi tüketimin %90’ı şeker pancarından, %10’u ise şekere kısmen ikame olabilen ve ithal mısırdan üretilen nişasta bazlı şekerlerden (NBŞ) karşılanmaktadır. Şeker pancarı üretimi üreticilerle fabrikalar arasında “Şeker Pancarı Üretim Sözleşmesi” hükümlerine göre yapılmaktadır. 1999 yılından itibaren kotalı üretim uygulamasının başlamasıyla üretim miktarı üzerinden (ton) sözleşme yapılmaya başlanmış ve buna bağlı olarak şeker pancarı ekim alanları ile üretim azalmaya başlamıştır. Buna rağmen Türkiye, AB’de ekim alanı ve üretimde Almanya ve Fransa’dan sonra 3. sırada gelmektedir. Fakat tarımsal alt yapıdaki yetersizlikler nedeniyle ortalama pancar verimi Fransa, Almanya ve diğer birçok AB ülkesinden düşüktür (Pankobirlik). Ticaretin serbestleşmesi ile iç desteklerin azaltılması, üretime konulan kotalar ve kaçak şeker girişinin engellenememesi ve nişasta bazlı şeker kotalarının artırılması, mısır ithalatında dönem dönem gümrük vergilerinin düşürülmesi gibi nedenlerden dolayı şeker ve şeker pancarının üretimi her yıl biraz daha azalıyor. Ancak öz tüketimi karşılaması (gıda güvencesi), önemli bir kitle için geçim idamesi sağlaması, çevre, kırsal kalkınma ve alternatif enerji konularının daha sık gündeme gelmeye başlaması, ekonomik ve sosyal olarak şeker pancarı tarımının ve endüstrisi stratejik önemini halen korumaktadır.
NBŞ, PANCAR ŞEKERİNE GÖRE ÇOK UCUZ MU?
Sıkça başvurulan söylemlerden birisi NBŞ’nin çok ucuz olduğu şeker pancarından üretilen şekerin ise çok pahalıya mal olduğu söylemleridir. Oysaki ”Mısırın ton fiyatı, New York Borsası’nda 302 dolar, Türkiye’de 331 dolar. Dünyanın en büyük üretici ülkelerinde NBŞ fiyatı 500 dolar, Türkiye’de ise 1200 dolardır. Bu verilere göre dünyada en pahalı yüksek fruktozlu mısır şurubu tüketen ve tekellerin en çok kâr ettiği ülkenin Türkiye olduğunu görebiliriz. NBŞ; şekerleme, şekerli maddeler, unlu mamuller, baklava, helva, dondurma, reçel, alkollü alkolsüz içecekler, sakız olmak üzere fast food ürünleri gibi hazır gıdalarda kullanılmaktadır. En son biz tüketicilere maliyeti 1200 dolara gelmektedir. Dünya fiyatları ile arada iki katı aşan farktan büyük bir rant oluşmaktadır. Bu ranttan kimler yararlanmaktadır? Türkiye mısır fiyatı çok küçük fark olsa da dünya ile aynı fiyatta olduğuna göre NBŞ’den kaynaklanan bu kâr üreticiye yansımadığına göre başta tekel olan Cargill olmak üzere Ülker ve 4 şirkete yaradığını söyleyebiliriz. 2009 yılı TMO verilerine göre 2008’de 1 milyon 151 bin ton mısır ithalatı yapıldığı göz önüne alındığında mısır ihracatçısı ülkelerin kazandığını söyleyebiliriz. Türkiye mısır üretiminde büyük bir artış olmazken dünya mısır üretimi son dört yılda 110 milyon ton artarak 822 milyon tona ulaştı. Mısır ihracatçısı ülkelerin GDO’lu mısırı ihraç ettiklerini ve bizim gibi ithalatçı ülkelerin bu GDO’lu mısırları ithal ettiğini belirtmeye gerek yok sanıyorum. Dolayısıyla tekeller ve işbirlikçileri tarafından pancar şekeri yerine ithal mısırdan üretilen NBŞ kullanıldığında mısır üreticisi kâr ediyor sözleri yalan ve aldatmacadır. Bu söylemler mısır üreticisi ile şeker pancarı üreticisini birbirine düşürmeye dönük, aldatıcı ve gerçeği gizleyen söylemlerdir. Bu nedenle de mısır üreticisi köylüler ile pancar üreticisi köylülerin sorunları ortak ve aynı merkezlerden planlanarak karşımıza çıkmaktadır. Bu uygulamalara karşı verilecek mücadele de pancar ve mısır üreticilerinin vermesi gereken mücadeledir.
TÜRKİYE’DE ÜRETİLEN ŞEKER PAHALI MI?
Pankobirlik (Pancar Ekicileri Kooperatifi) 7 şeker fabrikasını üreticiler adına yöneten bir kooperatif olarak üretilen şekerin hiç de pahalı olmadığını belirtmektedir. Aşağıdaki tabloda ülkelerin 1 ton şeker için ödediği dolar miktarı çıkarılmıştır. Tablodaki veriler Pankobirlik’e aittir.
Ülkemizde NBŞ üreten 5 tesis var. Bunlardan Cargill’in kapasitesi 400 bin ton, Adana’da bulunan Amylum’un kapasitesi 250 bin ton, Ülker-Cargill ortaklığındaki Pendik Nişasta’nın kapasitesi 110 bin ton, Tat firmasının kapasitesi 70 bin ton ve Sunar’ın kapasitesi 55 bin ton mısır. Bu 5 tesisten biri olan Pendik Nişasta Sanayi, Ülker Grubu’na ait. Ülker Grubu, Pendik Nişasta Sanayi tesisinde Cargill ile ortak olarak mısır şurubu üretiyor. Ülker’le başbakan ailesinin ortaklığı da bilinen bir gerçek olduğuna göre dolaylı olarak hükümetin başı ile Cargill ortak olmuş oluyorlar. Her ne kadar Şeker Kurulu’nun görevinin düzenleyici, denetleyici, ülke menfaatleri doğrultusunda şeker üreten şirketleri yönlendirmek olarak belirtilse de bu görevlerden sadece biri olan düzenleyicilik görevini yerine getiren şeker kurumu bunu da NBŞ şirketleri lehine yapmaktadır. Şeker Kurulu yönetiminde NBŞ üreticisi Cargill’in temsilcisi de bulunmaktadır. Cargill kendi temsilcisi aracılığıyla şeker pancarı üretiminin azaltılarak, NBŞ üretiminin artırılması için çalışmaktadır.
NBŞ = İTHAL MISIR VE YÜKSEK KÂR MARJI = YOKSULLAŞAN VE ÜRETİMDEN KOPAN KÖYLÜLÜK
Kâr oranlarına baktığımızda tekellerin neden NBŞ’de ısrar ettiklerini anlamamız kolaylaşacaktır. GDO’lu ithal mısırdan üretilen NBŞ’den % 587-711 arası kâr elde ederken GDO’suz ithal mısırdan % 334-414 arası kâr elde ederken, pancar şekerinden en düşük % 38 kâr elde ediliyor. Bu durumda şirketlerin ve AKP hükümetinin NBŞ sevdasını kâr ve daha çok paradan başka bir gerekçeyle açıklamak mümkün değil. Bir tarafta ithal mısırdan uluslararası şirketlerin üreterek kârlarına k’ar kattıkları NBŞ diğer tarafta 3 milyar dolar katma değer sağlayan, nakliye sektöründe 25 milyon ton iş hacmi oluşturan, hayvancılık vb. birçok alana katkı sunarken doğrudan ya da dolaylı olarak ailesiyle birlikte yaklaşık 10 milyon işçi ve üretici köylü halkımıza iş ve ekmek olanağı sağlayan pancar şekeri. İşte mesele buradadır.
2009/2010 yılı NBŞ kotasının % 15’e çıkarılmasıyla NBŞ 135 bin ton artarken aynı oranda pancar şekeri üretimi azalmıştır. 270 bin dekar pancar daha az ekilerek pancar ekim alanı % 10 daraltılmasına, iki yüz köyde pancar ekiminin yasaklanmasına ve ortalama 20 bin pancar üreticisi köylünün mağdur edilmesine ve düşen üretim nedeniyle iki fabrikanın kapatılmasına sebep olduğunu da unutmamak gerekir. Zaten özelleştirilmesi planlanan 28 şeker fabrikasının özelleştirme sonrası hepsinin çalışmayacağını cümle alem bilmektedir. Nasıl ki Tekel özelleştirmesi sonucu geriye sadece Samsun’daki Ballıca Sigara Fabrikası kaldı; şeker özelleştirmesi sonrası da 3-5 fabrikanın kalarak gerisinin üretim azlığı, teknolojik yetersizlik vb. gerekçelerle kapatılması hesaplanıyor.
AB ŞEKER POLİTİKASI KENDİNİ KORUMAYA DÖNÜK İŞLİYOR
O zaman Avrupa Birliği NBŞ’ye (bugünlük) sıcak bakmadığına göre, kendi sınırları içinde NBŞ kotasını % 2 sınırında tuttuğuna göre şeker pancarı üretiminin daraltılmasını neden istiyor diye bir soru akla gelebilir. Cevabı çok açık çünkü AB iyi bir şeker pancarı üreticisidir. AB reform sürecinde 21 olan şeker pancarı üreticisi ülke sayısının kademeli olarak 6’ya düşürülmesini planlamaktadır. Şeker fiyatlarının aşağı çekilmesi, üretime kota getirilmesi nedeniyle rekabet edemeyecek ülkelerin şeker üretiminden çekilmesini öngörüyorlar. Başta Almanya olmak üzere Fransa, İngiltere, Hollanda, Danimarka ve Polonya büyük pancar şekeri üreticisi ülkelerdir. Türkiye ise 2009/2010 yılı kotası 2 milyon 709 bin ton ve 2010/2011 yılı kotasıyla 2 milyon 444 bin ton şeker kotasıyla Almanya ve Fransa’ya rakip olduğu gibi asıl olarak AB’ye rakip durumundadır. AB reformunun tamamlanarak Türkiye’nin AB’ye gireceği yıl olarak kabul edilen 2015 yılında ülkelerin şeker kotalarının da sabitleneceği belirtilmektedir. AB tarıma ilişkin dayatmaları olan desteklerin azaltılması, üretime getirilen kotalar ve şeker fabrikalarının bir an önce özelleştirilmesini istemektedir. Bu uygulamalar sonucu daralan şeker pancarı üretimi ve artan NBŞ nedeniyle üreten değil tüketen ve bağımlı bir Türkiye bulmak istiyorlar. Bu nedenle de AB tekelleri ile Amerikan tekellerinin çıkarları ortaktır. AB ülkelerinde şeker ithalatı % 200 oranında gümrük vergisine tabiyken, DTÖ tarım anlaşması kapsamında “pazara giriş taahhütnamesi” dayatmaları nedeniyle Türkiye Şeker’de gümrük vergisinde koruma oranını % 10 azaltılmasını dayatmış ve 2004 yılında bu azalma gerçekleşmiştir. Önümüzdeki yıllarda bu tip dayatmalar daha da artacaktır.
SONUÇ
Bu durum şunu açıkça göstermektedir ki, pancardan mısıra, buğdaydan arpaya, mercimekten pirince, tohumdan hayvancılığa ülke tarımı büyük bir tehdit ve çökertme operasyonu ile karşı karşıya geliyor. Ya bu dayatmaları kabul ederek ülke tarımının çökertilmesini hep birlikte izleyerek tarımsal üretimde tekeller söz sahibi olurken köylüler kendi topraklarında sözleşmeli üretici ya da karın tokluğuna çalışan tarım işçileri olacak, gıda üretimimiz elimizden alınarak gıdaya tekellerin izin verdiği kadar ulaşarak gıda güvencemizi kaybederken, kirli ve GDO’lu üretim nedeniyle gıda güvenliğimizi de kaybetmiş bir ülke olarak tarımda, sağlıkta, gıdada bağımlı hale geleceğiz ya da tüm bu dayatmalara karşı mücadele edeceğiz. Saydığım bu nedenlerden dolayı Türkiye’de tarım sorunu, emperyalist kapitalist sisteme karşı mücadeleye açıkça bağlıdır. Bu mücadelenin dayanaklarının tarımla uğraşan çok geniş bir üretici köylü kesimi olduğu ortadadır. Bu kesim gelinen noktada IMF, DB ve DTÖ politikalarına ve dayatmalarına karşı tepkilidir. Enerji, maden arama ve kirli sanayi politikaları, gıda şirketlerinin kârlarına kâr katsın diye hayatımıza, tarlamıza, mutfağımıza sokulmaya çalışılan GDO’lu ürünler köylülerle, işçileri aynı sorunlarla karşı karşıya bırakıyor. Üretici köylülerin sendikalaşması yukarıda belirttiğim sorunlar nedeniyle daha da önem kazanmış durumdadır. Sorunlar ortak ve aynı merkezlerden planlanarak karşımıza çıkmaktadır. Buna merkezlere karşı mücadeleyi ortaklaştırmak bugün dünden daha önemlidir.
Kaynaklar:
Türkiye tarımında kapitalizm ve sınıflar, Necdet Oral
Pankobirlik, Şeker İş ve TÜMKÖYSEN Yayınları