Genelkurmay’ın yönetiminde, bu yılın başlarında başlatılan ve başında Genelkurmay ve Tansu Çiller kliği destekli Refah Partisi’nin bulunduğu iki gerici kamp arasında, şeriat-laiklik ikilemi çerçevesinde, gericilik içi bir mücadele özelliği de taşıyan politik operasyon; yeni bir hükümetin kurulması ve TBMM’de güvenoyu almasıyla sonuçlandı. Yeni hükümetin kurulması bu operasyonun son değil ilk adımıdır. Genelkurmay’ın yönetiminde, TSK’nın politik yaşama doğrudan müdahalesi ile bu yılın başlarında başlatılan süreç devam etmektedir. Bir yönü de üst yapıdaki çok yönlü çözülmeyi engelleme ve düzenin politik aygıtları ve aralarındaki ilişkiyi yeniden düzenleyerek güçlendirmek olan görev tamamlanmadı! Cumhurbaşkanı Demirel politikada her şeyin en erken bir iki seçimle yerli-yerine oturacağını belirterek; hem öngörülen süreyi hem de bu yılın başlarında başlatılan sürecin kapsamını ve hedeflerini anlayanlar için çarpıcı bir biçimde ifade etmiş oldu. Yeni hükümetin kurulmasıyla birlikte TSK’nın, adım adım “asli görevine” döneceği, bu yılın başlarındaki mevzisine çekileceği yönündeki beklenti boş bir beklentidir.
Refahyol hükümetinin yerine Yılmaz hükümetinin kurularak güvenoyu aldığı süreçte ve sonrasında da burjuva düzen partileri arasındaki güçler ilişkisi ve parlamentoda temsil düzeyi yeni özellikler kazanarak değişmeye devam etti. Tansu Çiller kliğinin egemen olduğu DYP istifalarla zayıflarken, ANAP, özellikle de yeni kurulan ve hükümet ortağı olan DTP katılımlarla güçlendirildi. DYP’deki istifaları, DTP kökenli iki milletvekilinin RP’den istifası izledi. Genel olarak gerici kamp özel olarak da parlamento, partilerin güç ilişkileri açısından durulmuş değil ve milletvekili transferleri, burjuva düzen partilerinin ve aralarındaki ilişkilerin yeniden yapılanması süreci devam ediyor. Bu süreç önümüzdeki dönemde de devam edecektir.
Refahyol hükümetinin yerine Ana-Sol-D hükümetinin kurulması; genel olarak gericilik içi parçalanmanın ve çelişkilerin, özel olarak da, gericiliğin iki ana kampa bölünmesinin ve aralarındaki çelişkilerin temelini ortadan kaldırmadığı gibi; geçici bir süre için de olsa aralarındaki çelişkinin yumuşamasına ya da gerici kamplardan birinin ötekine boyun eğmesini zorunlu kılacak kadar güçsüzleşmesine yol açmadı. Aksine hükümet değişikliği iki gerici kamp arasındaki çelişkileri keskinleştiren, yeni unsurlarla besleyen bir rol oynadı.
Yılmaz hükümetinin kurulmasıyla birlikte, Genelkurmayın dayattığı ancak önceki hükümetin uygulamadığı tüm tedbirler öncelikler sıralamasına göre gündeme alındı. Refah Partisinin başta devlet aygıtı içindeki mevzileri olmak üzere politik gücünü sınırlayan tedbirler; ekonomik ve mali dayanaklarına doğru genişletilerek uygulanmaya başlandı. Üst bürokrasideki RP kadrolarının tasfiyesini, TSK’deki tasfiyeler ve 8 yıllık zorunlu eğitimin gündeme getirilmesi vb. izledi. SPK harekete geçirilerek, Refah Partisinin dayandığı ve günlük basında “İslami sermaye” olarak nitelenen ve yeni, ancak güçlenen tekelci grubun etkinliğini sınırlamaya ve işbirlikçi tekelci sermayenin ana gruplarıyla entegrasyona zorlayan ve denetim altına almaya yönelik tedbirler alındı. Bu tedbirler RP’nin dayandığı sermaye gruplarının başta ordu olmak üzere devlet ihalelerine alınmaması, yapılan anlaşmaların gözden geçirilmesi ve vakıfların denetim altına alınması girişimi ile güçlendirildi.
İstifalar ve yeni iddialarla yıpratılmasına ve zayıflatılmasına karşın, Tansu Çiller kliğinin DYP üzerindeki hâkimiyeti devam ettiği gibi, DYP RP ittifakı ve dayanışması parçalanamadı. Son bir yıl içinde yıpranmasına karşın, RP bugün de; burjuva düzen partileri arasında en geniş ve sağlam örgüte, en militan ve güçlü kitle desteğine sahip partidir. RP, halkın dini inançlarını istismarın yanı sıra, hükümetten uzaklaştırılmasını ve Yılmaz hükümetinin tüm uygulamalarını kitle desteğini güçlendirmek için kullanacaktır. Son günlerdeki gelişmelerin de açıkça gösterdiği gibi RP; her alanda zayıflatılmasına ve etkinliğinin sınırlanmasına yönelik Genelkurmayın ve hükümetinin uygulamalarına sessizce boyun eğmeyecek, halkın dini inançlarını ve dini önyargıları, kitleler arasında gelişen hoşnutsuzluk ve öfkeyi istismar temelinde kitleleri kullanarak püskürtme çizgisi izleyecektir. Sekiz yıllık zorunlu eğitim yasasının gündeme gelmesinden sonraki gelişmeler ve son zamlar karşısında RP’nin geliştirdiği tutum bu çizginin izleneceğini göstermektedir.
Son bir yıl içinde yıpranması ve hükümetten uzaklaştırılmış olması; RP’ye karşı mücadelenin küçümsenmesine yol açmamalıdır. Refah-Yol hükümetinin yıkılmasıyla, RP bir mevziiyi kaybetti. Ancak son bir yıldaki süreç RP’yi yıpratmakla birlikte; kitle temelinde ve örgütünde önemli bir sarsıntı ve zayıflamaya yol açmadığı gibi, hükümetten bilinen yöntemlerle uzaklaştırılması; RP’yi zayıflatan değil güçlendiren, kitleler arasında yürüteceği demagojik propagandanın ve örgüt çalışmasının etkisini ve olanaklarını güçlendiren bir rol oynadı.
RP’nin, halkın dini inançlarının ve kötü yaşam ve çalışma koşullarının, mevcut düzene karşı gelişen tepkilerin istismarına dayanan demagojik propagandasının ve şiarlarının açığa çıkarılması; bugün de, devrimci işçi hareketinin önündeki önemli görevlerden biridir. Din sorununda ve dini inançların kullanılarak gericiliğin örgütlenmesine karşı mücadelede, Jakoben burjuva tutuma, üst tabaka devrimcisinin halkın dini inançlarına karşı saygısız ve halkın acil ekonomik ve politik taleplerini değil, dinin kendisine karşı mücadeleyi ve cepheden saldırıyı temel alan platformuna düşülmemesi; işçi sınıfının sosyal pratikte de doğruluğu kanıtlanmış kendi platformunu, özgül koşulları da gözeterek geliştirmesi; sadece RP’ye karşı mücadele açısından değil, “laik” gerici kampa karşı mücadelenin ilerletilmesi açısından da önem taşır.

* * *
Önceki hükümetten, özellikle son dönemlerinden farklı olarak, Yılmaz hükümeti, devletin temel kurumu olan ordunun, caydırıcı gücünün yanı sıra; egemen sınıfların ana gövdesinin büyük mali ve ekonomik desteğini alarak birleştirdiği ve başında bulunduğu gerici kampın hükümetidir. Başında Genelkurmayın bulunduğu militarist bürokratik aygıt; Refah Partisi, zayıflayan DYP ve BBP dışında geniş bir partiler yelpazesi, belli başlı emperyalist odaklar; TÜSİAD, TİSK, TOBB, TESK gibi sermayenin en etkili kuruluşları; TÜRK-İŞ ve DİSK gibi büyük işçi sendikaları, burjuva-liberal, demokratik eğilimler taşıyan Kemalist aydınlar, sanat, kültür çevreleri vb. yeni hükümeti destekledi. Bunun da ötesinde, Yılmaz hükümetinin kurulması; özellikle kent küçük burjuvazisinin geleneksel sosyal demokrat seçmen kitlesinin, İslami gericiliğin gelişmesinden ve ülkenin ortaçağ karanlığına sürüklenmesinden ürken, RP-Genelkurmay çatışmasının yol açabileceği sonuçlardan kaygılanan, skandalların, çetelerin, yasadışı uygulamaların üzerine gidilmesini talep eden kesimleri arasında da destek buldu. Kuşkusuz bu destek tereddütlü, kötülerin en iyisine sunulan geçici ve pasif bir destek olma özelliği taşıyor.
Yeni hükümetin kurulması ve güvenoyu alması; Türkiye’nin Refahyol hükümetiyle sürüklendiği maceranın ve toplumsal gerginliğin, belirsizlik, istikrarsızlık, yolsuzluklar ve skandallar sürecinin vb. sona ermesi, ekonomik, politik, toplumsal tüm alanlarda yeni bir onarım ve reformlar sürecinin başlaması olarak sunuldu. Kitleler, Tansu Çiller kliği, RP ve yörüngesindeki İslami akımların denetiminde olanlar dışında, başta büyük basın-yayın tekelleri olmak üzere sermayenin ve devletin denetimindeki tüm araçlar ve olanaklar kullanılarak bu doğrultuda yoğun bir propaganda bombardımanına tutuldu. Yürütülen bu propaganda başta küçük burjuva tabakalar olmak üzere kitlelerin belli kesimleri arasında yankı buldu.
İki gerici kamp arasındaki çatışmanın kitleler arasında yol açtığı ülkenin nereye doğru sürükleneceği kaygıları, Yılmaz hükümetinin kurulmasıyla birlikte geçici bir süre için de olsa yatışır gibi oldu. Belli sınırlar içinde de olsa, 1996 Kasım’ından bu yana bütün yalınlığıyla su yüzüne çıkan “çetelerin”, yolsuzlukların, rüşvetin, mevcut anti-demokratik yasaları bile ayaklar altına alan uygulamaların, görevi suiistimallerin, ülkeyi ortaçağ karanlığına doğru sürükleyen sürecin engelleneceği, art arda patlayan skandalların üzerine gidileceği, ülkenin demokratikleşmesi doğrultusunda adımların atılacağı beklentisi zayıflamakla birlikte varlığını sürdürmektedir. Genelkurmay’ın başında olduğu kamp ve hükümeti, bu beklentileri ayakta tutarak, yedeklediği çevrelerin desteğini sürdürme, yeni ekonomik saldırıların kitleler arasında geliştireceği hoşnutsuzluk ve öfkeyi, mücadele eğilimlerini yatıştırma çizgisi izlemektedir.
Özellikle belirtmek gerekir ki; burjuva-liberal çevrelerde ve özellikle de kentlerin küçük burjuva tabakaları arasındaki beklentilerin hiçbiri gerçekleşmeyecek ve bu beklentiler uzun bir süre ayakta tutulamayacaktır. Yılmaz hükümetinin kurulmasından bu yana yaşanan süreç, bir yandan halkın beklentilerinin ve taleplerinin sınırlı da olsa gerçekleşmeyeceğini gösterdiği gibi, bu beklentilerin sarsılmaya başladığını da göstermektedir. Sınıf bilinçli işçi ve örgütü bu durumu göz önüne almalı; kitleler arasında zayıflayarak varlığını sürdüren beklentilerin ve hayallerin yıkılmasını kolaylaştıran bir tutum içinde olmalıdır. Bunun yolu, bu beklentilerin bütünüyle yıkılmasını beklemekten değil, aynı zamanda ağırlıklı olarak, kitlelerin talepleri de olan bu beklentilerin gerçekleşmesi için kitleleri harekete geçmeye ve mücadele etmeye teşvik eden, örgütlenme çalışmasıyla birleşen teşhir ve ajitasyon faaliyeti örgütlemekten geçer.
Çeteler olarak nitelenen ve mafya ve uluslararası uyuşturucu trafiği, istihbarat teşkilatlan, polis ve siyasi partiler, bazı üst rütbeli subaylarla ilişkileri bugün artık saklanamayan, suikastların, provokasyonların, sayısız politik cinayetlerin sorumlusu yeraltı gruplarının, kontrgerilla faaliyetleri çerçevesinde örgütlendiği, bu grupların ve faaliyetlerinin, büyük yolsuzlukların, rüşvetlerin vb.nin, liberal köşe yazarlarının da açıkça belirttiği gibi “derin devlet” olarak niteledikleri militarist-bürokratik aygıtın yönetici çekirdeğiyle doğrudan bağlantılıdır. Bunun da ötesinde, devlet bir avuç asalak tekelci sermayedarın ve büyük toprak sahibinin devleti olarak kaldıkça, ezilen ve sömürülen sınıfların, ezilen ulusların ve halkların mücadelesini ezmek, düzenini ayakta tutabilmek için, yasalar ve insani değerlerle kendini sınırlamayan özel gruplar örgütlemekten vazgeçemez ve gerektiğinde de onların oynadığı rolü bir bütün olarak üstlenmekten bir an geri durmaz. En demokratiğinden en gericisine kadar bütün sömürücü sınıfların devletleri açısından kanıtlanmış bir gerçektir bu.
Yılmaz hükümeti bir yana en demokratiği de dâhil hiçbir burjuva hükümeti, devletin yönetici çekirdeğiyle bağlantılı, “çetelerin” ve onların halk ve ulus düşmanı faaliyetlerinin, patlayan skandalların, büyük yolsuzlukların, rüşvetin, politik cinayetlerin, provokasyonların üzerine gidemez, kökünü kazıyamaz. Bu nedenle, başta “çeteler” ve faaliyetleri olmak üzere kitleler arasında beklentilere yol açan sorunlar, aynı zamanda, Genelkurmay’ın ve Yılmaz hükümetinin yanı sıra, tüm yolsuzlukların, “çetelerin üzerine şal çeken Refah Partisinin ve tüm gericiliğin en zayıf noktalarından birini oluşturmaktadır.
“Çeteler”, Kontrgerilla sorunu ve bu bağlamdaki tüm ilişkiler ve patlayan skandallar; sadece diktatörlüğün tüm kurumlarının ve yönetici çekirdeğinin teşhiri, kitleler arasındaki önyargıların yıkılması açısından değil; diktatörlüğün halka ve devrime fütursuzca saldıran en saldırgan kurumlarının geriletilmesi, bazı özel örgütlenmelerin dağıtılması, mevziler kazanılması açısından da önem taşır. Ancak bu salt bir aydınlatma çalışmasıyla başarılamaz. En uygun anda ve kitlelerin öfkesinin yoğunlaştığı noktada, bütün müttefiklerin de kazanılarak, somut hedefler ve talepler etrafında kitle hareketinin örgütlenmesini gündemine alan bir ajitasyonla birleştirilmesi gerekir. Bu, aynı zamanda, aydınlatma faaliyetinin alanını ve olanaklarını genişletecek ve yeni unsurlarla zenginleştirecek; her devrimin temel sorunu olan devlet sorununda, kitlelerin bilincinin ilerlemesini kendi öz deneyimlerinin yardımıyla hızlandıracaktır.
İşçilerin devrimci partisi; kapitalist-emperyalist sistem içinde devletin tüm faaliyetlerinin ve örgütlerinin temel insan hakları ve yasalarla sınırlanabileceğini, bununla çelişen her şeyin kökünün kazınabileceğim sanan liberal ahmaklığın platformuna düşmeme kaygısıyla, kitlelerin bilinç, örgütlenme, hazırlık ve güçler ilişkisini gözeterek, açık ve net talepler ve şiarlar formüle etmekten kaçınma ahmaklığına da düşmemelidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; formüle edilen, ileri sürülen taleplerin ve şiarların kitlelerin bilinç, örgütlenme ve mücadele düzeylerini, öfke ve hoşnutsuzluklarını gerileten değil ilerleten bir özellik taşımasıdır. Bu sorunda önem taşıyan bir nokta da; koşulların değişmesine bağlı olarak eskimediği sürece; ileri sürülen taleplerin ve şiarların ısrarlı bir takipçisi olmak, inatçı ve kararlı bir mücadele örgütlemektir. Koşullardaki değişime bağlı olarak yenileme ve ilerlemeyi içeren inatçı ve kararlı bir mücadele ruhu ve pratiği eksikliği; zayıflıklarımızın en tahrip edici ve çürütücü olanlarından biridir.
Önceki hükümetler gibi Yılmaz hükümeti de emperyalizm, tekelci sermaye ve büyük toprak sahiplerinin bir hükümetidir. Yılmaz hükümeti de, önceki hükümetler gibi emperyalizm yanlısı, ulusal çıkarları ayaklar altına alan halk düşmanı bir politika izleyecektir. Yeni hükümetin kuruluş süreci, bununla bağlantılı kuruluş nedenleri, desteğini aldığı ve dayandığı toplumsal temel, ekonominin durumu vb. faktörler; Yılmaz hükümetinin, önceki hükümetten daha saldırgan bir politika izleyeceğini göstermektedir. Hükümet programı ve hükümet sözcülerinin açıklamalarında; bu saklanmamakta, açıkça belirtilmektedir. Hükümetin ilk uygulamaları da bunun kanıtlarıdır.
Varlığı yokluğu tartışmalı hale gelen Refahyol’un son dönemlerinde tavsayan özelleştirme süreci hızlandırılacak, sosyal harcamalar, tarıma, küçük ve orta işletmelere sağlanan destekler kısıtlanacak, enflasyon üçlü rakamlara doğru tırmanırken, ücretler ve maaşlar en düşük düzeyde tutulmaya çalışılacaktır. IMF ve Dünya Bankası’nın, işbirlikçi tekellerin bir süredir gündeme getirdikleri orta vadeli istikrar programı, açıklanmaksızın uygulanmaya başlandı.
Refahyol’un yaptığı tahribatın onarımı, demokratikleşme adı altında; diktatörlüğün ülke içinde ve uluslararası düzeyde tepkilere yol açan en sivri yanlan ve uygulamaları törpülenerek, devletin en temel kurumlarına doğru yayılmaya başlayan üstyapıdaki çözülme sürecinin önüne geçecek tedbirler alınarak, diktatörlüğün saldırı olanakları genişletilmeye çalışılacaktır. Politik rejimin anti-demokratik temeline ve temel taşlarına dokunulmayacaktır.
Demokrasi ve özgürlük (Kürt sorunu da dâhil) sorunu, önümüzdeki dönemde de ülkenin temel sorunlarından ve halkın temel taleplerinden biri olmaya devam edecektir. Kitlelerin ruh halini, hoşnutsuzluk ve öfkenin düzeyini ve yoğunlaştığı noktalan gözeterek anti-emperyalist demokratik talepleri formüle etme ve aralarındaki ilişkiyi (öncelikler, propaganda, ajitasyon ve eylem) doğru kurma ve koşullardaki değişmelere bağlı olarak yenileme ve ekonomik taleplerle birleştirme önem kazanacaktır. Politik teşhir ve ajitasyonun yanı sıra ekonomik ajitasyonun da alanı ve unsurları genişleyecektir. Sorun ileri işçinin ve örgütünün bunu değerlendirme yeteneği gösterip gösteremeyeceğidir.
Başta iki gerici mihrak olmak üzere gerici kamp içindeki çatışmaların dayandığı temeli, gerçek nedenlerini ve hedeflerini, kitleler açısından sonuçlarını açığa çıkaran bir aydınlatma çalışmasının somut ve canlı örneklere dayanılarak yürütülmesi dün olduğu gibi içinde bulunduğumuz dönemde de önem taşımaktadır. Daha da önemlisi bu çalışmanın ezilen ve sömürülen kitlelerin acil ekonomik ve politik talepleri üzerinde yükselen anti-emperyalist demokratik bir platformun ve bu platformun ışığında politik ve toplumsal örgütlerden, sendikalar, dernekler, kültür ve sanat çevrelerine kadar en geniş çevreleri kucaklayan, kitlesel bir hareketin geliştirilmesi, bir alternatifin oluşturulması çalışmasıyla birleştirilmesidir.

SÜREKLİ YENİLENEN VE KESİNTİSİZ SÜREN BİR FAALİYET
Bütün veriler; önümüzdeki dönemde de, inişler ve çıkışlar olmakla birlikte, gerici kamp içindeki parçalanma ve çatışmaların derinleşerek süreceğini; diktatörlüğün-saldırılarının yoğunlaşacağını; ezilen ve sömürülen sınıfların yaşam ve çalışma koşullarının kötüleşeceğini göstermektedir. Hükümetin ve destekleyen çevrelerin yürüttükleri demagojik kampanyaya karşın; Yılmaz hükümetinin kurulmasıyla birlikte ekonomik, politik tüm yönleriyle toplumsal koşullar ve gelişmenin doğrultusu ana özellikleri itibariyle değişmedi ve ileri sürüldüğü gibi yeni bir dönemin başlamasına da yol açmadı. Ancak bu, Yılmaz hükümetinin kurulmasıyla birlikte hiçbir şeyin değişmediği, toplumsal gelişme süreci üzerinde hiç etkide bulunmadığı ve bulunmayacağı anlamına gelmemektedir.
Hükümetle, başta Genelkurmay olmak üzere militarist-bürokratik aygıt arasındaki ilişkinin uyumlu bir ilişki olma özelliği kazanması, hükümet mevzisini kaybeden Tansu Çiller destekli RP’nin, generallerin etkinliğini sınırlayan tedbirlerini engelleyebilmek için kitlesini harekete geçirmek zorunda kalması, kitlelerin belli kesimlerini etkileyen demagojik bir propaganda eşliğinde halka yönelik ekonomik saldırıların yoğunlaşması vb. hükümet değişikliğinin ilk sonuçlarıdır. Devrimci işçi hareketi tüm bunları göz önüne alarak faaliyetini yeniden düzenlemek ve ilerletmek zorundadır.
Toplumsal süreç karmaşıklığının yanı sıra en durağan göründüğü anlar ve dönemlerde bile kesintisiz bir hareketlilik ve değişim içinde olma özelliği taşır. İşçi sınıfının devrimci partisi; sadece stratejik hedeflerinde değişime yol açan köklü dönemeçleri ya da taktik hedeflerinde ve platformunda değişimi kaçınılmaz kılan dönemsel değişimleri ve sonuçlarını değil, toplumsal sürecin en durağan göründüğü anlar ve dönemlerdeki günlük gelişmeleri ve sonuçlarını da her alanda izlemek ve çalışmasını buna uygun olarak geliştirmek ve yenilemek zorundadır. Parti, bunu gerçekleştirebilirse, iradi bir faktör olarak toplumsal sürece en ileri düzeyde etkide bulunma, işçi sınıfına ve tüm emekçilere karşı yükümlülüklerini ve görevlerini yerine getirme olanağını elde edebilir.
Parti “akıntıya kürek çeken” ya da havanda su döven bir duruma düşmek istemiyorsa; toplumsal süreçteki kesintisiz değişim ve hareketliliği yerel, ulusal ve uluslararası alanda, ekonomik, politik tüm yönleriyle bir bütünlük içinde ele almak, doğru sonuçlar çıkarmak ve çalışmasını bu temelde sürekli yenilemek ve ilerletmek zorundadır. Düzenli aralıklarla yayınlanan parti basını özellikle de günlük bir gazete, başka işlevlerinin yanı sıra, bunu gerçekleştirmenin; tüm parti örgütlerinin günlük faaliyetini yenilemenin, merkezileştirerek birleştirmenin en etkin ve vazgeçilmez aracıdır.
Uluslararası bağlantıları içinde ekonomik, politik tüm yönleriyle toplumsal gelişme sürecinin kesintiye uğramayan ve sorunların özüne inen bir yaklaşımla izlenmesi, partinin somut ve canlı örneklere dayanan teşhir, ajitasyon ve propaganda çalışması yürütmesinin, güçler ilişkisindeki değişimi, karşı-devrim cephesinin durumunu, yeni planlarını ve hazırlıklarını, işçi sınıfının ve müttefiklerinin ruh halini, taleplerini ve talepleri arasındaki öncelikler ilişkisini, şiarlar ve mücadele biçimleri arasındaki ilişkinin doğru tespit edilmesinin, günlük çalışmanın doğru bir temelde yenilenmesinin ve geliştirilmesinin önkoşuludur.
Son aylarda olumlu ancak mevzii gelişmeler olmakla birlikte; parti faaliyetinin, kampanyadan kampanyaya canlanan, kampanyalar arasındaki (genellikle kampanyaların son günlerine kadar) dönemde de sönme noktasına yaklaşan bir özellik taşıması; kesintisiz süren ve koşullardaki değişime bağlı olarak sürekli yenilenen ve gelişen bir çalışma düzeyine yükselememesi ve sorunun bu yönüne gereken önemin verilmemesi; devrimci işçi hareketinin en önemli zaaflarından biridir. Bu zaaf, yürütülen kampanyaları da etkilemekte, kampanya faaliyetinin ekonomik, politik her alandaki gelişmelere bağlı olarak sürekli yenilenen ve canlı bir faaliyet özelliği kazanmasını engellemektedir. Kampanyaların, gelişmeler karşısında kayıtsız, koşullar hangi yönde gelişirse gelişsin, başladığı gibi süren ve biten, donuk bir faaliyet olarak gelişmesine yol açmaktadır. Demokratik Türkiye kampanyası bu bakımdan çarpıcı bir örnektir. 700 bin işçiyi kapsayan ancak sonuçları tüm işçileri ve emekçileri ilgilendiren toplu sözleşme görüşmeleri, TBMM Susurluk Araştırma Komisyonu’nun raporunu açıklaması ve “çeteler” sorununun bu bağlamda tekrar gündemin ön sıralarına geçmesi gibi önemli gelişmelerle yürütülen kampanya arasında gerekli bağ kurulmadığı gibi, yürütülen faaliyet, içeriği, ileri sürülen talepler ve talepler arasındaki ilişki bakımından da yenilenerek geliştirilemedi. Kampanya stratejik hedeflere bağlanan acil ekonomik ve politik talepler etrafında etkilediği ve harekete geçirdiği kitle genişleyen bir faaliyet olarak gelişme özelliği kazanamadı.
Örgütlediği ve harekete geçirdiği kitle ile başta günlük gazete olmak üzere, işçi basınının mevcut tirajı arasındaki ilişki; en önemlisi de bu tirajın, yerinde saymak bir yana dönem dönem gerilemesi, işyerleri, fabrikalar, okullar vb. yerlerde dağıtılan bildirilerin içeriği ve sayısı; parti örgütlerinin kesintiye uğramayan inatçı ve kararlı bir faaliyet içinde olmadıklarının, çalışmalarını bu düzeye yükseltmediklerinin ve ülkedeki ve dünyadaki gelişmeleri yakından izlemediklerinin ve sonuçlar çıkarmadıklarının bir göstergesi ve aynı zamanda kaçınılmaz bir sonucudur.
Kampanyaların son günlerinde canlanan aradaki süreçte de sönme noktasına yaklaşma özelliği taşıyan parti örgütlerinin faaliyetini; kesintiye uğramayan sürekli bir faaliyet düzeyine yükseltmek; bunu, partinin günlük çalışmasını, koşullardaki değişimle bağlantılı olarak yenileme ve ilerletme ile birleştirmek; bu gün artık yeni koşullara uyum, olanaksızlıklar, örgütlenme çalışmasını tamamlayamama vb. nedenlerle açıklanamayacak, işçilerin devrimci partisinin önündeki en önemli ve ivedi görevlerinden biridir. Bu görevin yerine getirilmesi, yorgun savaşçılarla işçi sınıfının öncü savaşçılarının, reformist eğilimler taşıyan unsurlarla militan mücadeleci unsurların, doğru kriterler temelinde birbirinden ayrışması; partinin, işçi sınıfının ve gençliğin yeni ve taze güçleriyle yenilenmesiyle partinin bürolara çöreklenmiş iş yapmayan gevezeler ve bürokratlardan, ayak bağlarından kurtulması açısından da önem taşır.

TÜM EZİLENLERİN BİRLEŞİK MÜCADELESİ VE BİLİNÇLİ İŞÇİNİN GÖREVLERİ
Sınıf bilinçli ileri işçi ve örgütü, sınıfın daha geniş kesimlerini kazanmasını, hareketi ilerleten bir yönde en ileri düzeyde etkide bulunmasını engelleyen zaaflardan arınma, çalışmasını yenileme ve ilerletme çabasını ihmal etmeksizin, ezilen ve sömürülen sınıfların birleşik eylemini ve mücadelesini ilerletmek açısından da görevlerini gündemine almak, pratik adımlar atmak zorundadır.
Gerek ulusal gerek uluslararası alanda, işçi sınıfının, kısa ve uzun vadeli hedeflerini gerçekleştirmesinin koşulu; her tarihsel dönemde ve anda, mücadelenin sivri ucunun yönelmesi gereken hedefin uzlaşmacı güçlerin, tecrit edilmesi ve tarafsızlaştırılması gereken güçlerin, temel ve yedek müttefiklerin doğru saptanması ve işçi hareketinin buna uygun bir stratejik ve taktik çizgide gelişmesidir. Tarih kahramanca mücadele etmesine karşın, temel ve yedek müttefiklerini kazanamadığı, uzlaşmacı güçleri tecrit edemediği, tarafsızlaşabilecek güçleri tarafsızlaştıramadığı, gerici ve sömürücü sınıflar arasındaki çelişmelerden ustaca yararlanma yeteneği göstermediği, ezilen ve sömürülen sınıfların birleşik cephesini gerçekleştiremediği için yenilgiye uğrayan işçi mücadeleleriyle doludur.
İşçi hareketinin izlemesi gereken stratejik ve taktik çizginin doğru saptanması ve en önemlisi de işçi hareketinin doğru bir stratejik ve taktik çizgide gelişen ve ilerleyen bir hareket düzeyine yükselmesi, sınıfın devrimci partisinin temel görevi ya da faaliyetinin temel içeriğidir, işçilerin bilincinin sınıf bilinci, hareketinin bağımsız bir toplumsal hareket düzeyine yükselerek ilerlediği süreç; aynı zamanda işçilerin sınıf olarak her tarihsel dönemde temel ve yedek müttefiklerini, yalpalayan, uzlaşmacı güçleri, kurtuluş mücadelelerinin önündeki temel ve başlıca engelleri tanıdıkları, bunun bilincine vardıkları bir süreçtir, işçiler bu bilince ancak devrimci bir teoriyle toplumsal gelişme sürecinin bilimsel bilgisiyle donanmış devrimci bir partinin somut ve canlı örneklere dayanan kesintiye uğramayan, sistematik teşhir, ajitasyon ve propaganda faaliyetinin yardımıyla kendi öz deneyimleriyle kavuşabilirler. Ancak, sorun işçilerin her tarihsel dönemdeki dostlarını ve düşmanlarını, yalpalayan ara sınıf ve tabakaları tanıması, bunun bilincine varmasıyla sınırlı bir özellik taşımamaktadır. Bunun da ötesinde, işçi sınıfının sadece işçilere yönelik sömürü, baskı ve eşitsizliklere karşı mücadeleyle kendini sınırlamaması, baskının, sömürünün, toplumsal eşitsizlik ve haksızlıkların tüm biçimlerine karşı mücadele etmesi, diğer ezilen ve sömürülen sınıfların haklı ve ilerici mücadelesine azami desteği vermesi, tüm ezilen ve sömürülen sınıfların mücadelesini birleştiren ortak talepler formüle etmesi, platformlar oluşturması ve bunlar için mücadele etmesidir.
İşçi sınıfının devrimci partisi; işçilerin bilinç, örgütlenme ve mücadele düzeylerini geliştirme ve ilerletmenin yanı sıra, bu nedenle de, faaliyetini ve mücadelesini işçi sınıfıyla sınırlamamak; işçilerin dikkatini kendilerine özgü sorunların da ötesinde politik, ekonomik vb. toplumsal yaşamın tüm alanlarına çekmek; işçileri, tüm ezilenlerin ve sömürülenlerin öncüsü ve onların birleşik mücadelesinin geliştirilmesinin başlıca sorumlusu perspektifiyle eğitmek, her tarihsel anda ve somut durumda tüm ezilenlerin mücadelesini birleştirebilecek ortak talepler formüle etmek, platformlar oluşturmak, işçi hareketinin bu bakımdan da ilerlemesine azami düzeyde yardımı yapmak zorundadır.
Partinin bu yardımı yapabilmesi için her şeyden önce; buna uygun bir pratik yöneliş içinde olması gerekir. Sınıf bilinçli ileri işçinin ve örgütünün gündemine alması, irdelemesi ve sonuçlar çıkarması gereken sorunlardan biri de budur.
İşçi sınıfı sadece tüm halkın ortak taleplerini elde etme ve ortak düşmana karşı mücadelenin en tutarlı, en kararlı savaşçısı olması bakımından değil, bunun yanı sıra sürekli büyüyen ve gelişen bir güç olması bakımından da tüm ezilenlerin ortak mücadelesinin örgütlenmesi ve geliştirilmesinde de belirleyici yegâne güçtür. Bu nedenle işçi sınıfının bağımsız hareketinin ve politik bir parti olarak örgütlenmesinin ilerletilmesi; tüm ezilenlerin birleşik eyleminin örgütlenmesi ve doğru bir çizgide gelişmesi açısından da tayin edici bir önem taşır. Ancak tarihsel deneyimin de açıkça gösterdiği gibi, tüm ezilenlerin birleşik eyleminin gerçekleştirilmesi ve ilerletilmesi, işçi sınıfının bağımsız eyleminin ve mücadelesinin gelişmesinin kendiliğinden bir sonucu değildir. Bunlar farklı görevler olmakla birlikte, biri ötekinin alternatifi olmayan, doğrudan birbirine bağlı ve birbirini etkileyen bir özellik taşırlar.
Bugüne kadar işçi sınıfının giderek genişleyen kesimlerinin bağımsız bir toplumsal güç olarak politik partisinde ve etrafında örgütlenmesinin olanakları yeterince değerlendirilemediği gibi, acil politik ve ekonomik talepler etrafında halkın birleşik eylemini örgütleme bir yana bunu geliştirecek ve ilerletecek adımlar da atılamadı. Halkın acil talepleri ve çıkarlarının savunulması, gerici klikler arasındaki dalaşmaların dolaylı ya da dolaysız yedeği olmama ve kitlelerin en geniş kesimlerinin katılabileceği mücadele biçimlerinin geliştirilmesi temelinde, birleştirilebilecek tüm güçlerin mücadele ve eylem birliği gerçekleştirilemedi.
İşçilerin partisi kitleler arasında birim ve işyerleri temelinde yürütülen faaliyetin zaaflarından arındırılarak ilerletilmesini ve geliştirilmesini bir an bile olsun ihmal etmeksizin, birim, bölge ve ülke düzeyinde tüm ezilen ve sömürülen sınıfların acil ekonomik ve politik taleplerinin devrimci bir perspektifle formüle edilmesini merkezine alan, anti-emperyalist demokratik bir alternatifin oluşturulmasını gündemine almalı ve bunun için mücadele etmelidir. Bu alternatifin oluşturulması için başkalarının girişimlerini beklememeli, ya da olumsuz sekter tutumlar karşısında geri adım atmamalıdır.
Demokratik güçler arasındaki ilişkilerde, dağınıklık hatta zaman zaman birbirlerinin mücadelelerini baltalama boyutlarına varan tutumlar egemen oldu. Baltalama boyutlarına varan tutumun en çarpıcı örneklerinden biri; 13 Nisan’da EMEP’in miting yapacağı önceden açıklanmasına ve bilinmesine karşın, ÖDP ve HADEP’in bu mitingi güçlendirmek yerine, KESK’i de yedekleyerek ayrı bir gösteri düzenlemeleridir.
Basın açıklamaları veya düzenlenen gösterilere, sembolik düzeyde, bir ya da iki temsilciyle katılımı aşan; bütün enerjinin ve olanakların seferber edilmesi temelinde demokratik güçlerin ortak mücadelesinin geliştirilmesi ve ilerletilmesi; yalpalayan ve başta generaller olmak üzere özgürlük ve demokrasi düşmanı odakların yedeklediği güçlerin ve çevrelerin kazanılması ya da tarafsızlaştırılması, en önemlisi de kitlelerin harekete geçirilmesi açısından önem taşıyordu. Bütün enerjinin ve olanakların seferber edilerek ciddi bir ön çalışmanın yapılması, başta sendikalar olmak üzere kitle örgütlerinin harekete geçirilmesi durumunda, demokratik, anti-emperyalist güçlerin ve muhalefetin birleştirilmesi ve mücadele ve eylem birliğinin sağlanması sorununu, politik partilerin ve grupların birliği ve ortak mücadelesine indirgeyen, başta sendikalar olmak üzere kitle örgütlerini dışlayan anlayışlar ve bu anlayışın yansıması olan pratik, dün olduğu gibi bugün de varlığını sürdürmekte ve gündeme gelmektedir. Bunu değiştirmek, politik parti ve gruplar arasındaki ilişkiyi; kitlelerin ve örgütlerinin inisiyatifini ve kitle hareketini (talepleri, mücadele biçimleri vb. her bakımdan) gerileten değil ilerleten bir temelde şekillendirmek ve geliştirmek en başta işçilerin devrimci partisinin görevidir.
Birlik ve ortak mücadele sorununu; anti-emperyalist, demokratik mücadelenin tüm sorunlarında birliğe indirgeyen parti, cephe ve somut sorunlar ve talepler etrafındaki eylem ve mücadele birliklerini birbirine karıştıran çocukluk hastalıkları; ya da ortak mücadele ve birlik sorununu, kitle hareketinden ve mücadelesinden koparan, parti bürolarında yapılan masa başı açıklamalara ve çağrılara indirgeyen yaklaşımlar ve tutumlar; gerçekleşebilir olanın da, gerçekleşmesini engellemektedir.

Ağustos 1997

GİRİŞ
Bilindiği gibi; ulusal ve uluslararası koşullardaki gelişmelere bağlı olarak, belli dönemlerde “sınıf ve güç” ilişkilerindeki belirgin değişimler, kaçınılmaz olarak günlük mücadele taleplerinde, ittifaklarda yenilenmeyi talep eder. Mücadelenin yeni döneminde izlenecek yol ve alınacak tutum; devrimci sınıf çizgisi ile aynı zamanda kendisi de güçlerini; ittifaklarını ve platformunu yenilemekte olan burjuvazinin baskısıyla beslenen sınıf-dışı reformist ve küçük burjuva ‘sol’ akımlar veya eğilimler arasındaki mücadelenin nesnel zeminini oluşturur ve her akım, aldığı tutumla, sınıf hareketinin geleceğindeki yerini tayin eder. ’90’lı yıllarda Uluslararası Marksist-Leninist Hareket’te meydana gelen dalgalanma ve yer yer tasfiyeye varan eğilimlerin bugünkü durumu, bunun bir örneğidir.
Geçen süre boyunca Marksist-Leninist hareket, temsil ettiği platformun daha çok bilincine varmış ve bunun gerektirdiği sorumlulukları yerine getirme yönünde daha ileri adımlar atmıştır. Gündemini oluşturan tartışmalar bu gelişmenin göstergesidir.

1- SINIF VE GÜÇ İLİŞKİLERİNDEKİ DEĞİŞİM VE YENİ BİR PLATFORM İHTİYACI
11. Dünya Savaşı boyunca, gerek SSCB’de, gerekse; Avrupa başta olmak üzere, gelişmiş ülkeler işçi hareketinde ve emekçi kitleler gözünde Devrimci Sınıf Partilerinin kazandığı güven ve prestij; bir yandan, zafer sarhoşluğu eğilimine yaslanan ve onu kışkırtan, öte yandan da; emperyalizmin saldırıları karşısında teslimiyet ve işbirliği yolunu tutan modern revizyonizmin egemenliğiyle birlikte; tersine doğru işleyen bir rol oynadı. Gerçek komünistler için, devrim ve sosyalizm davasına karşı sorumluluklarını daha da ağırlaştıran bir etken olan bu güven ve prestij; sosyalizm tehdidine karşı; emperyalist sistemin bütün güç ve olanaklarını tek bir merkez etrafında birleştirerek saldırılarını yoğunlaştırdığı koşullarda ve bunun da baskısı altında; SSCB’de, proletarya diktatörlüğünün sınıfa yabancılaşarak bürokratik tekelci bir burjuva diktatörlüğüne dönüşmesi, gelişmiş ülkelerde ise; komünist partilerin, emperyalist burjuva platformun reformcu ve parlamentarist bir “muhalefet unsuru” düzeyine düşmesi sürecinde, partilere egemen olan revizyonizmin elebaşları tarafından sınıfın uyanıklığını körelten bir kalkan olarak kullanıldı.
Böylece, dünyanın en gelişmiş ülkelerinde işçi sınıfı hareketi; en ileri tarihsel zaferlerinin ardından, bilincinde ve eyleminde derin tahribatlar yaratan, tarihinin en uzun süreli durgunluk, gerileme ve dağınıklık sürecine girmiş oldu.
Bu, aynı zamanda, işçi sınıfının bağımsız politik ve sendikal eylemi açısından belki de, tarihinin en ağır darbesi anlamına geldiği gibi; uluslararası güç ve eylem birliğinin de, en uzun süreli kesintiye uğraması demekti. Bizzat bu durumun kendisi, ideolojik tahribatın da derin ve uzun süreli sonuçlar doğurmasının belirleyici etkenlerinden biri oldu.
Revizyonizmin yol açtığı tahribat sadece SSCB ve ileri ülkelerle sınırlı kalmadı; sosyalizmin ve proletarya hareketinin tarihsel başarı ve zaferlerinden güç alan Asya, Afrika ve Latin Amerika’nın birçok ülkesinde ortaya çıkan ulusal kurtuluş hareketlerine ve anti-emperyalist mücadelelere de, ağır zararlar verdi. Bu ülkelerde sosyalizme ve işçi sınıfına olan güveni sarstı. Aynı zamanda bu gelişme; geri ülkelerde anti-emperyalizm eğilimine yaslanan küçük burjuva akımların yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadı. Çin Devrimi’nin Maocu yorumu ve Küba Devrimi’nin Kastrocu yorumu; küçük burjuva akımların önemli bir bölümünün esin kaynağı olurken, aynı zamanda; 70’li yıllarda, bu akımların çeşitli ülkelerde alınan ilk yenilgilerin ardından proletarya hareketi ve sosyalizmden uzaklaşmalarının da gerekçeleri arasında yer alarak; geri ülkeler işçi sınıfının, genel halk hareketi içindeki etkinliğini zayıflatıcı bir rol oynadı. Buna rağmen geri ülkelerde, zaman zaman ileri boyutlar kazanan işçi sınıfı mücadelesi, Marksist-Leninist akımların gelişimi açısından önemli bir temel oluşturmakla birlikte; bir yandan, bu ülkelerdeki işçi hareketini de etkisi altına alan revizyonizmin egemenliği, öte yandan; sosyalizmin ve ileri ülkeler proletaryasının fiili desteğinden yoksun olusu nedeniyle, kendi başına uluslararası ölçekte bir güç olma düzeyine ulaşamadı.
Böylece, tarihsel olarak elde ettiği mevzilerin gerisine düşen işçi sınıfı hareketi, gerek ideolojik olarak, gerekse; mücadele biçimleri, örgütlenme ve çalışma tarzı açısından kendi devrimci geleneklerinden koparak büyük ölçüde revizyonizmin ve reformizmin etki alanına girdi. Bu gelişme, büyük çoğunluğu sendikal bürokrasi veya iktidardaki ülkelerde devlet ve parti bürokrasisi olarak örgütlenerek burjuvalaşmış tabakanın güçlenmesi ve bir bütün olarak harekete egemen olması süreciyle birlikte ve iç içe yaşandı ve boyutlarını bugün daha iyi anlamakta olduğumuz sınıf-dışı gelenekler, norm ve alışkanlıklar yarattı.

2- BUGÜNÜN BAŞLANGICI VE İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ SÜRECİN ÖZELLİKLERİ
Revizyonizmin egemenliği ve proletarya diktatörlüğünün tasfiyesi sürecinde adım adım oluşturulan ve Gorbaçovculuğun nihai darbeye hazırladığı bürokratik tekelci devlet kapitalizminin çöküşü öncesinde, ABD emperyalizmi tarafından kışkırtılan ve önderlik edilen Irak saldırısı; emperyalist ülkeler arasında, savaş sonrası dönemde giderek değişen güç ilişkilerinin yol açtığı çelişkilerin de, açıktan karşı karşıya gelmeden, ama belirgin tutum farklılıkları olarak ortaya çıkışını sağladı. Bir anlamda farklılıkların ortaya çıkması ABD tarafından dayatıldı. Dünya çapında sürdürülen eşi görülmedik bir propaganda ve demagoji kampanyasıyla ‘muhteşem’ bir finale dönüştürülen ve “sosyalizmin yıkılışı” olarak gösterilen bürokratik tekelci kapitalist sistemin çöküşünü, hızla emperyalist sistem içinde ilişkileri düzenleyen belli başlı kurumlarda ortaya çıkan çözülme, rekabet ve çatışma sürecinin başlaması izledi.
Bugün, bütün boyutlarıyla ortaya çıktığı gibi; bir yandan emperyalist ülkeler arasında; dünyanın bütün bölgelerini ve ekonominin bütün sektörlerini kapsayan bir yenilenme ve yeniden mevzilenme sürecine, sermayenin olağanüstü boyutlarda yeniden yoğunlaşması eşlik etti ve buna hız kazandırdı. Globalleşme ve liberalleşme sloganları bu mücadelenin bir aracı olmak üzere, belli başlı ülkeler ve özellikle ABD tarafından dayatılarak, bütün geri ve bağımlı ülkelerde ekonomilerin ulusal dayanaklarının tahrip edilme süreci hızlandırıldı. Belli başlı stratejik bölgelerde, ulusal ve dinsel farklılıklara dayanan iç çatışmalar kışkırtıldı ve geri ülkeler üzerinde ekonomik, siyasi ve askeri dayatma ve şantajlar açıktan ve kural tanımaz bir özellik kazandı.
Bu olgunun diğer yanı ise; ‘sosyal devlet’in tasfiyesi ve sendikaların işlevsizleştirilmesi başta olmak üzere, sınıfın tarihsel kazanımlarına yönelen saldırıların bütün ülkelerde açıktan gündeme sokulması ve burjuva devletin yeni koşullara göre reorganizasyonu, yani; belli başlı sınıflar-arası ilişkilerin yenilenme süreci olarak gelişti.
Elbette ki; meşru temsilcisi ve savunucusu oldukları işçi sınıfı hareketi tarihinin yarattığı ve revizyonizm tarafından 50 yıla yakın süredir üzeri küllenen devrimci tecrübe ve birikimi yenilemek ve geliştirmek, mücadelenin yeni döneminin en önemli dayanaklarından biri haline getirmek; en başta, gerici dalga karşısında en sağlam ideolojik mevzilere sahip yegâne akım durumunda olan Marksist-Leninist partilerin görevi ve varlık nedenidir.

3- EMPERYALİST EGEMENLİK, YAĞMA VE YIKIMA KARŞI DEVRİM VE SOSYALİZM İÇİN MÜCADELE
Modern toplumun iki temel sınıfı proletarya ve burjuvazinin; -durgunluk, gerileme ve sıçramalarla da olsa,- kaçınılmaz olarak bütün cephelerde daha ileri biçimlerde karşı karşıya gelişine yol açacak gelişmelerin uç verdiği bugünkü koşullarda; burjuvazi, görünüşteki bütün avantajlarına rağmen, güçlerini birleştirme ve ara sınıfları kazanma açısından kaçınılmaz olarak son elli yılın sağladığı olanaklarını yitirme sürecine girmiştir. Emperyalist burjuvazi ve işbirlikçi egemen sınıflar; gerek ülkeler olarak, gerekse; tekelci gruplar olarak kıyasıya rekabet ve çatışmalara; işçi ve emekçi sınıflara, ezilen halklara karşı da, dizginsiz bir saldırı ve zorbalığa adeta mahkûm durumdadır ve bu süreç bütün ülkelerde açık belirtileriyle yaşanmaktadır.
— Ekonomik açıdan; bütün ülkelerde özelleştirme, taşeronlaştırma, kalite çemberi, esnek çalışma vb. saldırılarla; işsizliğin ve işten atmaların ileri boyutlar kazanması; reel ücretlerde düşüş; sosyal haklarda kısıtlamalar ve sendikaların işlevsiz hale getirilmesine yönelik saldırılar olarak gündeme geldi. Başta üretici köylülük olmak üzere bütün tekel dışı sınıflar kredi, pazarlama ve sübvansiyonları kapsayan ve tekelci çıkarlara boyun eğdirmeyi amaçlayan ağır saldırılarla karşı karşıya kaldılar. Kamu hizmetlerinde çalışanlara ve memurlara yönelik ücret kısıtlamaları gündeme geldi. Özellikle emperyalizmin yeni bir yağma, talan ve sömürgeleştirme saldırısıyla karşı karşıya olan geri ülkelerde, işçi sınıfı ağır baskı ve sömürü koşullarında gelişimini sürdürürken, köylülük ve küçük burjuva tabakalardan giderek daha fazla insan işsizler yığınına katıldı. Büyük şehirlere göç hızlandı. Düzenli bir iş ve gelirden yoksun ve çürüme tehdidi altında yeni emekçi semtleri, bölgeler oluştu. Asya, Afrika ve Latin Amerika’nın birçok ülkesinde; emperyalist yağma ve talanın bir sonucu olarak; toplumsal organizma bütünüyle çözülme ve yıkım tehdidiyle karşı karşıya kaldı.
— Siyasi açıdan; belli başlı gelişmiş kapitalist ülkelerde farklı gerekçelerle ve farklı biçimlerde, ama özünde aynı olmak üzere; gerici yasaların gündeme getirilmesi, faşist partilerin teşvik edilmesi ve güçlendirilmesi, polisin yetki ve müdahale alanlarının genişletilmesi, bütün burjuva partiler arasında ortak “ulusal” politik temellerin geliştirilmesi ve tekelci burjuvazinin politik çıkarlarının devlet eliyle güvenceye alınması yönündeki gelişmeler belirgin hale geldi. Geri ülkelerde emperyalist kölelik zincirlerinin daha da ağırlaştırılması, kışkırtılan iç kargaşa ve bölgesel çatışmalar ve emperyalistler arası rekabet ve çatışmaların bir unsuru olarak; işbirlikçi egemen sınıf klikleri arasındaki çelişkilerin keskinleşmesi, tehdit ve şantajların artışı, giderek artan bir faşist terörün günlük politika haline gelmesi, özel olarak eğitilmiş faşist terör örgütlerinin, polis şefleri ve generallerin devletin bütün kurumlarında artan etkinliği, genel bir eğilim olarak ivme kazandı.
— Askeri açıdan; ABD başta olmak üzere, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Rusya gibi belli başlı emperyalist ülkelerde ordunun modernizasyonu, dış müdahaleler için özel askeri birliklerin eğitimi, Ortadoğu, Balkanlar gibi stratejik bölgelerde askeri mevzilenme ve hareket olanakları yaratma yönünde hızlanan girişimler, geri ülkelere yeni askeri kölelik anlaşmalarının dayatılması, uluslararası hukukun giderek güç ve etkinliğini yitirmesi, buna karşılık; tehdit, şantaj ve zorbalık yöntemlerinin giderek belirginleşen bir eğilim haline gelmesi vb. gelişmeler bu alandaki saldırıların genel karakterini ortaya koymaktadır.
TV başta olmak üzere bütün araçlarla, sınırsız bir çığırtkanlıkla ve sistematik bir propaganda eşliğinde sürdürülen bütün bu saldırılar; giderek daha çok insanın kaygılarını artıracak şekilde, sadece işçi sınıfının değil; bütün insanlığın geleceğini tehdit eden gelişmeler olarak anlam kazanmaktadır.
Bugün iradi bir tercihin ürünü olarak değil, tersine; emperyalist sistemin içine girdiği sürecin zorunlu bir unsuru olarak ve bütün ülkelerde şu veya bu şekilde, ama mutlaka gündeme gelen saldırıların temel sonucu; kaçınılmaz bir şekilde kendi karşıt güçlerini de, harekete geçirmiş olmasıdır.
Anlatım kolaylığı açısından belli kategorileri temsil eden tipik ülkelerde, yakın dönemde ortaya çıkan mücadeleler, işçi sınıfı hareketinin bugünkü durumunu karakterize eden özellikler hakkında somut değerlendirmeler yapmamıza ve sonuçlar çıkarmamıza olanak sağlamaktadır.

A- Gelişmiş Kapitalist Ülkeler:
Tasarruf tedbirleri ve özelleştirmeleri hedef alan grev, gösteri ve genel grevlerin ardından, Fransa’dan yayılan ve aynı işkolunda Belçika, İspanya, Portekiz ve Slovenya’yı içine alan, işten atmalara karşı dayanışma grevi ve buna bağlı olarak Brüksel’de 100 bin kişilik gösteri gerçekleşti. 1 Mayıs’ta bütün sendika merkezlerini birlikte hareket etmeye zorlayan baskının ardından, işçi sınıfı A. Juppe hükümetini istifaya zorlayarak erken seçime ve ‘sol’ partilerin kendilerinin de beklemediği çoğunluğu elde etmelerini sağlayan siyasal sonuçlara yol açtı. Bununla da yetinmeyerek seçimlerin hemen ardından ‘çiçeği burnunda’ ‘sol’ hükümeti uyaran kitlesel eylemler yaptı. Son birkaç yılın olayları, kapitalist burjuvazinin saldırılarına karşı mücadeleye atılan Fransız işçi sınıfının sadece sendika merkezlerini değil ‘sol’ partileri de geride bırakarak yoluna devam etme kararlılığını gözler önüne serdi.
Sendikal hareket üzerinde sosyal demokratlar eliyle burjuva etkinin en güçlü olduğu Almanya’da; tasarruf paketine karşı yer yer DGB yönetimini de mücadeleye zorlayan işçi sınıfı, Fransız sınıf kardeşlerinin yolunu izledi. ’97 başından itibaren, inşaat, maden ve metalürji sektörlerinde ayrı ayrı on binlerce işçi, işten atmalara karşı, yer yer süreklilik kazanan ve polisle çatışmayı da göze alan gösteriler yaptı. Belli sektörlerde, sendika merkezlerini de peşinden sürükleyen veya onlara rağmen mücadeleye atılma ve taleplerinde ısrar eğilimleri ortaya çıktı.
Sendikal hareketin en kaba yöntemlerle baskı altında tutulduğu ABD’de; özellikle otomotiv sektöründe işten atmalara karşı on binlerce işçinin sürdürdüğü sektörel grevler; kapitalizmin bu en gelişmiş ve pervasız merkezinde de, işçi sınıfının kapitalizmin saldırılarına karşı daha kararlılıkla mücadeleye yönelmekte olduğunun açık göstergesidir.
İtalya, İspanya, Yunanistan, İsviçre gibi belli başlı Batı Avrupa ülkelerini de kapsayan bu gelişmeler;
Birinci olarak; burjuvazinin sınıfa yönelen saldırılarıyla, sınıf içinde kendi dayanağı durumundaki işçi aristokrasisinin, sendikal bürokrasinin temellerini de zayıflatarak; kaçınılmaz bir şekilde daha ileri mücadelelere yönelişini kolaylaştırmakta olduğunu;
İkinci olarak da; mücadele taleplerinin ve biçimlerinin genişlemesi ve ilerlemesi oranında ve mücadele seyri içinde, sınıfın, revizyonizmin ve reformizmin etki alanından hızla sıyrılarak kendi tarihsel tecrübe ve birikimini hatırladığını göstermektedir. Bunun anlamı; sendikal hareketteki yenilenmeyle, sosyalizme yönelişin birbirine bağlanarak ve sınıfın bizzat kendi günlük pratik eylemi içinde, -40 yılı aşkın süreden beri modern revizyonizmin yaymaya çalıştığı; işçi sınıfının tarihsel rolünü yitirdiği, proletarya diktatörlüğüne gerek duymadan toplumsal ilerlemenin gerçekleşebileceği vb. şeklindeki burjuva sınıf egemenliğini ebedileştirme amacı taşıyan teorilerin yarattığı,- yanılsama ve bulanıklıkların, hızla dağıtılabilmesini kolaylaştıran etkenler olarak da önem kazanmasıdır.

B- Eski “sosyalist” ülkeler:
Ekim Devrimi ve sosyalizmin tarihsel başarı ve zaferlerinin tecrübe ve birikimini olduğu kadar; 40 yılı aşkın süredir revizyonist ihanetin tahribatlarının da damgasını taşıyan Rus işçi sınıfı; yüz binlerce işçinin katıldığı gösteriler eşliğinde, 20 milyon işçinin gerçekleştirdiği yakın dönemlerin bu en geniş katılımlı genel greviyle, daha ileri mücadelelere yöneleceğinin ilk ciddi işaretini vermiş oldu. Bu, aynı zamanda, revizyonizmin yarattığı yanılsama ve bulanıklıklara karşı önemli bir darbe anlamına geldiği gibi; sosyalizmin bu eski ülkesinde sendikal hareketin uluslararası düzeydeki öneminin de somut bir ifadesidir.
Gene aynı şekilde; Arnavutluk halkının silahlı ayaklanması, Bulgaristan ve Polonya’da gelişen ve doğrudan hükümeti hedef alan genel grev ve gösteriler; günlük acil taleplerle çıkan eylemlerin hızla siyasal hedeflere yönelmesi açısından tipik özellikler göstermektedir.
Bu ülkelerde; iktidarı kaybederek, işçi sınıf ve sendikal hareket içinde, mevcut koşulların yardımıyla “muhalefet” olarak mevzilenmeye çalışan revizyonist parti ve klikler; bugün de, mücadelenin gelişimi önündeki en ciddi engelleri oluşturmaktadır.

C- Geri ülkelerdeki durum:
İspanya ve Yunanistan gibi geçmişte ayaklanma ve iç savaş deneylerine sahip ülkelerdeki genel grev ve gösterilerin yanı sıra; Türkiye, Güney Kore ve Ekvador gibi, işçi sınıfının geçmiş mücadele birikiminin nispeten zayıf olduğu ülkelerde de, işçi hareketi, diğer emekçi sınıfları da teşvik eden bir gelişme seyri izledi. Sendikal bürokrasiyi yer yer önüne katıp sürüklerken, giderek sektörler düzeyinde, yerel platformlar düzeyinde bağımsız eylemlere yöneliş daha da belirgin hale geldi. Sendikal bürokrasideki çöküşe dönüşen çözülme, mevcut sendikal hareketin yeniden örgütlenmesini gündeme getirirken; küçük ve özellikle orta boy işletmelerde çalışan on binlerce işçi, sendikal örgütlenme hedefiyle mücadeleye yöneldi. Tunus, Fas ve Cezayir gibi ülkelerde her türlü gerici saldırıya rağmen, sendikal hareket mücadelenin en önemli dinamiği olma özelliğini geliştirdi. Geri ülkelerde proletarya hareketinde ortaya çıkan gelişmeler ve giderek daha açık bir şekilde uç vermekte olan dinamizmin yanı sıra; Meksika, Brezilya ve Hindistan gibi ülkelerde ortaya çıkan ve yer yer isyan biçimini alan köylülük ve diğer emekçi sınıfların mücadelelerindeki gelişmeler, daha şimdiden; proletarya ve emekçi halk hareketinin uluslararası temellerini tarihte görülmedik derecede genişleten, emperyalizme karşı mücadelenin sınıfsal içeriğini geliştirip güçlendiren bir özellik kazandığını göstermektedir.
Ana çizgileriyle ortaya çıkan bu gelişmeler; emperyalist burjuvazinin dünyanın bütün ülkelerini ve bölgelerini kapsayan, dizginsiz bir sömürü ve sınırsız bir egemenlik uğruna açık bir yağma ve yıkım olarak ortaya çıkan saldırılarına karşı; işçi sınıfının, henüz dizginlerinden boşanmamış da olsa, özellikle bilinç ve örgütlenme yönünden temel zayıflıklarını giderememiş de olsa -ki; bunları gidermek devrimci sınıf partilerinin temel görevi, varlık nedenidir- bir kez daha ve bütün hatlarıyla, kaçınılmaz olarak devrime ve sosyalizme yönelecek olan bir mücadeleye ilk ciddi adımlarını atmış olduğunu gösteriyor. Bunun ilk sonucu; 40 yılı aşkın süredir burjuvazinin ve egemen sınıfların dayanağı durumundaki sendikal bürokrasinin yer yer çöküntüye dönüşen çözülüşü ve her geçen gün daha geniş yığınların gözünde sendikaların örgütlenme, direnme ve mücadele merkezleri olarak yeniden ve vazgeçilmez bir anlam ve önem kazanmasıdır.

4- SENDİKAL HAREKETE İLİŞKİN ÖNYARGILAR
Proletarya hareketi belli başlı ülkelerde ilk ciddi mücadelelere yöneldiğinde; farklı ülkelerde, değişik gerekçelerle ve değişik biçimlerde oluşmuş bulunan sendikal harekete ilişkin birçok önyargıyı yıktı.
Birincisi; burjuvazinin tahkim ettiği gerici ve revizyonist sendikaların yıkılmazlığına ve ele geçirilmezliğine ilişkin düşünceler, bugün, hareketteki gelişmenin diriğinde kaldı. Maddi temelleri sarsılan sendikal bürokrasi açıkça iki seçenekle karşı karşıya kaldı; ya saldırılardan yana olmak, ya da cepheden mücadeleye katılmak veya ona yol vermek. Çeşitli ülkelerde ortaya çıkan örnekler bunu kanıtlamaktadır.
İkincisi; mevcut sendikalar aracılığıyla ileri mücadeleler örgütlenemeyeceği yönündeki düşünceleri de; gene, sendika yönetimlerine rağmen mücadeleye atılan işçiler; kendi taleplerini ve bunları hedefleyen eylemlerinin yönetimini güvenceye alacak örgütler yaratarak geçersiz hale getirdiler. Fransa’da “eylem komiteleri”, Türkiye’de “sendikal platformlar” ve Almanya’da “işçi temsilcileri”nin geliştirdiği baskı; bunun pratik örneklerini oluşturmaktadır. Aynı şekilde, CGT eliyle gündeme getirilen ve sendikaların sınıfın temel örgütleri olarak işlevlerini ortadan kaldırmaya yönelik açık saldırı; Fransız işçi sınıfının açık ve net tutumuyla çöpe atıldı.
Üçüncüsü; gerici sendikaların tabanında önemli potansiyel oluşturan işçi kitlesiyle, onların günlük mücadelesiyle bağları zayıflatan ve kendileri de giderek umutsuzluğa düşen küçük burjuva sekter anlayışlar, pratik hareketin kendisi tarafından mahkûm edildi. Bugün, birçok örnekte görüldüğü gibi; sınıfın günlük mücadelesini geliştirmeye ve güçlendirmeye hizmet eden her tutum; geniş kesimlerin desteğini almaktadır. Sınıfın mücadeleye atılan yığınları açısından temel ölçü; günlük mücadeleye katılımda içtenlik ve alınan pratik tutumdur. Önce bilinç ve örgüt, sonra mücadele gibi revizyonist anlayışlar yanında; politik mücadeleyi öncüye ve ekonomik mücadeleyi sendikalara bırakan küçük burjuva anlayışlar da mevcut gelişmeler karşısında şimdiden iflas etmiştir.
Devrimci Sınıf Partileri de, bir dönemin yarattığı düşünce alışkanlıklarından ve normlardan kurtularak; hareketin olanaklarını, genişleyen temellerini ve bunun yarattığı ihtiyaç ve sorumlulukları gözeten bir perspektif geliştirmek ve çalışma ve faaliyetlerini hızla yenilemek sorunuyla karşı karşıyadır.
Marksist-Leninist teori ve bunun yön verdiği bir program devrimci bir sınıf partisi olmanın önkoşulu olmakla birlikte, özellikle mücadelenin bugünkü koşullarında, hareketin merkezinde olması gereken partiler için kesinlikle yetersizdir. Marksist-Leninist partiler, bugün, mücadelenin giderek genişleyen ihtiyaçlarına cevap verebilecek ve onu ilerletecek taktikleriyle ve günlük mücadele çizgileriyle de bir sınavla karşı karşıyadır. Bu aynı zamanda teorik ilkelere ve program hedeflerine bağlılığın da bir göstergesidir. Bu nedenle:
a- Bir dönemin koşullandırdığı, sadece taraftar çevreleriyle sınırlı bir yönetim ve faaliyet tarzı; söylenenler ne kadar doğru olursa olsun, harekete yön verme şansı elde edemez. Çünkü Marksist-Leninist partiler proletaryanın bir bölümünün değil, bütün bir sınıfın partisidir. Her geçen gün daha geniş yığınların mücadeleye atılmakta olduğu bugünkü koşullarda; sınıf partileri yüz binlerin, milyonların eylemini ve bunun ihtiyaç ve sorumluluklarını faaliyetinin merkezine almak zorundadır. Yani faaliyetimizin içeriği, sadece kendi taraftar çevrelerimizi değil; yığınları kendi tecrübe ve deneyleriyle ikna etmeye ve mücadelelerini geliştirmeye hizmet etmek zorundadır.
b- Genel olarak parti faaliyetinin bütün alanlarında olduğu gibi, özellikle sendikal mücadelede de, hareketin yönetimi böylesi dönemlerde, sadece ilgili parti üye ve taraftarlarının sorumluluğuna bırakılamaz, işinin ehli ve en yetenekli parti kadroları sendikal politika ve taktiklerin hayata geçirilmesini güvence altına alacak şekilde, en önemli ve en gerekli yerlerde sendikal mücadelenin yeniden örgütlenmesi ve geliştirilmesi sorumluluğunu yüklenmek durumundadır.
Özel olarak sendikal alandaki mücadele, her ülkenin kendi koşullarına özgü biçim ve gelişim süreçlerini göz önüne alan bir yenilenme hedefine bağlanmak zorundadır.
c- Bugün Devrimci Sınıf Partileri, sadece sınıfa politika ve faaliyet götüren örgütler değil; sınıfın mücadeleye yönelen güçlerinin parti olarak örgütlenmesi ve her düzeyde onların politik gelişimini ve pratik hareketin yönetimini bizzat kendi ellerine almalarını esas alan partiler olmak zorundadırlar. Mücadelenin içinde ve ön cephesinde örgütlenmenin pratik anlamı budur. Ancak bunu gerçekleştirebildiğimiz koşullarda, bir dönemin yarattığı tahribatları bertaraf ederek, sınıfın Marksizm-Leninizm ve sosyalizme olan güvenini tazeleme olanağı elde edebiliriz. Mevcut gelişmeler, bunun koşullarını daha da olgunlaştırmaktadır.
En genel ifadeyle taktiklerinin özü güç toplamak ve daha ileri mücadelelere hazırlanmak olan Devrimci Sınıf Partileri, ancak yeni dönemin ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir tarzda, pratik çalışmanın içeriğini ve buna denk düşen örgütsel dönüşümü hızla gerçekleştirebildikleri oranda, mücadelede yeni ve daha ileri mevziler kazanabilirler.

5- SENDİKAL HAREKET VE GÜNLÜK MÜCADELE TALEPLERİ
Saldırıların genel karakteri; ülkeden ülkeye farklı biçimlerde ve zamanlarda da olsa, mücadelenin benzer nitelikte taleplerle ortaya çıkmasına yol açtı. Özel olarak Avrupa’da, saldırıların AB gibi ortak karar mekanizmalarıyla ortaya konması, kıta düzeyinde mücadelenin temellerini, en azından birbirini etkileme olanaklarını güçlendirdi. Genel olarak ele alındığında;
— Özelleştirmelere, işten atılmalara ve işsizlik tehdidine karşı talepler,
— Ücret kısıtlamaları, tasarruf tedbirleri ve sosyal hakların kısıtlanmasına karşı talepler,
— Sigorta hakkına yönelen saldırılara karşı talepler,
— İşgünü süresi ve tatil hakkına yönelen saldırılara ilişkin talepler,
— Aynı zamanda, bütün bunlara karşı gelişen mücadelelerin önünü kesmek, sınıfın güçlerini bölmek ve işçiler arasında rekabet ve çatışmaları körüklemek amacıyla; taşeronlaştırma, esnek çalışma, kalite çemberi, eşel-mobil vb. adlar alfanda sendikaların tümüyle işlevsiz hale getirilmesi yönündeki saldırılara karşı talepler, son birkaç yılda belli başlı ülkelerde günlük mücadelenin konusu oldular. Saldırılar püskürtülememiş olmasına rağmen, özel olarak Avrupa’da burjuvazinin hızını kesti ve tavsatmaya zorladı. Buna karşılık, egemen sınıfların elde ettikleri başarılar mücadeleyi yatıştırmayacağı gibi; yeni taleplerle temellerinin genişlemesinden başka bir sonuca yol açma şansına sahip değildir.
Öte yandan saldırıların genel sınıfsal karakteri göz önüne alındığında; ekonomik veya kısmi siyasal taleplerle de ortaya çıksa; mücadelenin, hızla egemen sınıflarla, burjuva hükümetlerle karşı karşıya gelen siyasal bir özellik kazanması; Devrimci Sınıf Partilerine daha da büyük sorumluluklar yüklemektedir. Çünkü siyasal taleplerin formüle edilmesi ve diğer günlük mücadele talepleriyle birleştirilmesi Devrimci Sınıf Partilerinin faaliyetinde özel bir öneme sahiptir.
Bilindiği gibi; sınıfa yabancılaşmış sendikal bürokrasinin en önemli özelliklerinden biri; bir yandan sınıfın taleplerini yatıştırıp en geri çizgide tutarken, öte yandan; kendi formüle ettiği şekliyle günlük talepleri ve mücadele biçimlerini sınıfa dayatmasıdır. İşten atmalara ve işyerlerinin tasfiyesine karşı DGB tarafından öne sürülen, ama “kime karşı, kiminle birlikte” olduğu ortada bırakılan, “iş için birlik” sloganı; sınıfın taleplerini istismar ederek yatıştırma ve oyalama aracına dönüştürmenin tipik bir örneğidir. Devrimci Sınıf Partileri ise; günlük mücadele talepleri ve şiarlarını, sınıfın en geniş yığınlarını birleştirmenin ve mücadelelerini güçlendirmenin en önemli koşullarından biri olarak ele alırlar.
Bu açıdan ele alındığında;
— İleri ülkelerde; kazanılmış demokratik hak ve özgürlüklerin budanması anlamına gelen gerici yasalara karşı; diğer emperyalist ülkelerle girilen rekabetin bir ürünü olarak gündeme gelen ve geri ülkeler üzerinde baskı ve sömürünün, tehdit ve şantajların yoğunlaştırılmasına, faşist akımların teşvik edilmesine, yabancı düşmanlığı ve milliyetçi önyargıların körüklenmesine karşı mücadele talepleri özel bir anlam kazanmaya başladı.
— Geri ülkelerde ise; saldırıların emperyalizm ve işbirlikçi egemen sınıflar tarafından dayatılmış olması ve diktatörlük koşullan; günlük mücadele taleplerinin anti-emperyalist ve temel demokratik taleplerle, faşist teröre ve diktatörlüğe karşı taleplerle birleştirilmesi özel bir anlam kazanmaktadır.
Gerek, bu taleplerin ele almışı ve formüle ediliş biçimi, gerekse; bu hedefler doğrultusunda ortaya çıkan ve çıkacak olan mücadelelerin geliştirilmesi; sınıf içinde mevzilerini yenilemeye çalışan burjuva reformcu ve revizyonist akımlarla Devrimci Sınıf Partileri arasındaki mücadelenin en temel konularından biri olmak zorundadır.

6 SENDİKAL HAREKET VE ÖRGÜT BİÇİMLERİ
Revizyonist-burjuva sendikal bürokrasinin 40 yılı aşan egemenliğinin en önemli tahribatlarından biri de, örgüt ve mücadele biçimlerinde izlenen; sınıfı kendi tarihine ve devrimci geleneklerine yabancılaştırarak, örgütlenme ve mücadele geleneğinin köreltilmesine ve kendine güvenin zayıflatılmasına yol açan ve burjuva parlamentarizmine hapsedilmiş, dayatmacı ve bürokrat çizgidir.
En başta, sendikal demokrasi; bütünüyle içi boşaltılmış, gösterişli, ama biçimsel bir içerik kazanarak, sendikal bürokrasinin egemenliğini tahkim etmenin aracına dönüştürüldü.
İkinci olarak; sınıfın örgütlenme ve mücadele yeteneğinin “hayat kaynağı” olan fabrika ve işyerlerindeki inisiyatif köreltilerek; çok yüksek rakamlara varan gelir düzeyi ve yaşam tarzıyla, burjuva devlet mekanizmalarında özel kabul gören sosyal konumlarıyla, sendika yönetim organlarının ve özellikle merkezlerinin “yıkılmaz kaleler” haline getirilmesini esas alan bir çizgi izlendi.
Üçüncü olarak; mücadele biçimlerinde, bir yandan, parlamenter pazarlıkların ve seçim kampanyalarının bir unsuru olarak düzenlenen, öte yandan; yıl dönümlere göre planlanmış ve sendikal bürokrasinin şovlarının sahnelendiği tantanalı ve içi boş resmi gösterilerle sınıfın zapturapt altına alınmasına hizmet eden bir çizgi egemen hale geldi.
Son birkaç yılın mücadeleleri; bir yandan sendikal bürokrasinin “kale”lerini çatlatırken, öte yandan; hızla, sınıfın kendi tarihsel birikim ve tecrübesine ve bunun bir ürünü olan devrimci mücadele geleneklerine yönelmesini sağladı. Bu yönelişin ortaya çıkardığı, meşruiyetini ve gücünü fabrika ve işletmelerden alan grev, genel grev ve bunlara bağlı olarak veya bunlarla birlikte gelişen sokak gösterileri gibi örgüt ve mücadele biçimlerini geliştirmek, en önemli görevlerimiz arasındadır.
Devrimci Sınıf Partilerinin bu konudaki taktiğinin özü; sendikal demokrasiyi de, sendikal örgütlenme ve mücadele çizgisini de, fabrika ve işletmelerde, sınıfın günlük yaşamına ve mücadelesine aktif katılım ve onun inisiyatif ve yeteneğini, kendine güven ve cesaretini geliştirme temeline dayanır. Çünkü sınıf hareketinin devrimci geleneği, fabrika ve işletmelerin “kale”ler haline getirilmesi gerektiğini öğretir. Ama aynı zamanda, böylesi dönemlerde sınıfın en geniş yığınlarına, en azından ana kitlesine yönelen günlük ajitasyonun önemi kat be kat artar. Ancak böyle bir yöneliş; sendikal hareketteki küçük sayılan mevzilerimizle bile, belli bir sendikal tutumu temsil edip geliştirme ve yeni mevziler kazanma olanaklarımızı güçlendirir. Sınıfın taze güçleriyle birleşmenin ve örgütsel temellerimizi yenileme ve tahkim etmenin temel koşulu budur.

7- SENDİKAL HAREKETTE İTTİFAKLAR VE YÖNETİM SORUNU
Bir dönemin en çok bulandırılan konularından biri olan ittifaklar ve yönetim sorunu; bugün de, sendikal hareketin başta gelen kilit sorunları arasında yer alır. Mevcut gelişmeler, taktiğimizi somutlaştırabileceğimiz somut ipuçları ve örnekler vermektedir.
Birinci olarak; bugünkü koşullarda, sendikal mücadelede taktik ittifak politikamızın özünü sınıf hareketinin içine girdiği gelişme sürecini güvence alfana alıp teşvik edecek, bu konuda şu veya bu ölçüde ileri adım atılmasına katkıda bulunacak ve sınıfın en geniş kesimlerini birleştirmeye hizmet edecek belirlenmiş bir platform temelinde, her somut durumun gerektirdiği ittifaklar, güç ve eylem birlikleri yapmak için çaba sarf etmek olarak özetleyebiliriz. Çünkü bugün, Fransa örneğinde görüldüğü gibi, sınıfın ileri kesimlerinde sadece sendikal bürokrasiye karşı değil, aynı zamanda sözde ‘sol’ siyasi partilere olan güvenin de giderek daha fazla sarsıldığı göz önüne alınırsa; mücadele içindeki tutumlarımızla onların güvenini kazanmanın, her zamankinden daha büyük bir öneme sahip olduğu açık bir gerçektir.
İkinci olarak; her ülkede değişik özellikler gösterse de, hangi akım veya partiye mensup olursa olsun, genel olarak temelleri sarsılan ve yer yer çöken sendikal bürokrasi, giderek derinleşen bir bölünme ve ayrışma yaşamaktadır. Bir yandan bunu derinleştirerek sınıfı daha ileri bir çizgide birleştirmeye hizmet edecek ittifaklar yaparken, öte yandan da; mevcut durumun yarattığı olanakları fırsat bilerek platformlarını yenilemeye çalışan sendikal klikler arası manevraları boşa çıkarmak, ittifak politikalarımızın temel yanlarından birini oluşturmak durumundadır.
Üçüncü olarak; doğaldır ki; “sol” grup ve akımlarla yapılacak ittifakların temelini de, onların kendilerine yakıştırdıkları sıfatlar veya bizim onlarla ilgili ideolojik-teorik değerlendirme ve yargılarımız değil; pratik hareketin çıkarlarına ve ihtiyaçlarına cevap verecek somut mücadele platformları ve bu akımların pratik mücadeledeki rolleri ve her somut durumdaki tutumları belirleyecektir.
Yıllar boyu, sendikal bürokrasi tarafından “ele geçirilen” ve yozlaştırılan sendika yönetimleri konusunda sınıfın devrimci geleneği sade ve somuttur: Temel ölçü mücadelede alman tutum ve sınıfın çıkarlarını, inisiyatif ve tecrübesini, içtenlikle temsil edebilme yeteneğidir. Devrimci sınıf partileri açısından da temel sorun “sendika yönetimlerinin ele geçirilmesi” değil; mücadele içinde alınan tutumla, temsil edilen sendikal çizginin bir ürünü olarak sendika yönetimlerine seçilmeyi “hak etmek”, sendika yönetimlerinin oluşturulmasına katılmak, buralarda sınıfın ileri kesimleriyle birleşmek ve daha ileri mücadelelere hazırlanmaktır. Yani, sorun, sınıfa yönetim dayatmak değil; sınıfın güvenine layık olmaktır.

8- SENDİKAL HAREKETİN ULUSLARARASI BİRLİĞİ
Sınıfın uluslararası birliğinin baltalanarak üzerinin küllenmesi; sendikal hareketin tek tek ülkelerde ulusal sınırlar içine hapsedilmesine, devrimci sınıf bilincinin köreltilmesine ve bunlara bağlı olarak; sınıfın kendine güvenini zayıflatıp moral değerlerde aşınma ve zayıflamalara yol açan en önemli etkenler arasında yer aldı.
Son yıllarda, emperyalist sistemin içine girdiği süreç ve bunun bir sonucu olarak ortaya çıkan saldırıların genel karakteri, birçok ülkede mücadelelerin ortaya çıkışına yol açan koşullar ve taleplerdeki benzerlik; burjuva basının bütünüyle görmezden gelme tutumuna rağmen, şimdiden birçok yanılsama ve bulanıklığı dağıtarak, bütün ülkelerde karşılıklı olarak birbirini teşvik eden, uluslararası bir sınıf olma bilincini yeniden tazeleyen ve enternasyonalist dayanışmanın koşullarını güçlendiren sonuçlara yol açtı. Özellikle Avrupa’da kıtasal düzeyde dayanışma ve geleceğini birleştirme konusunda somut örnekler ortaya çıktı.
Açıktır ki; bütün olumlu gelişmelere rağmen, gerek tek tek ülkelerdeki temelleri, gerekse uluslararası bilinç, örgütlenme ve mücadele düzeyi açısından, sınıf hareketi, henüz sendikal bir birliğin bugünden yarına gerçekleşmesine olanak verecek bir seviyede değildir.
Bu koşullarda; gelişmiş ülkeler başta olmak üzere her ülkede, burjuvaziye ve egemen sınıflara karşı mücadele içinde sendikal hareketin yenilenmesi, her bir ülkede uluslararası bir sınıf olma bilincinin geliştirilip güçlendirilmesi; bugünün en başta gelen görevleri arasındadır.
İkinci olarak; son dönemlerde, sınıf hareketindeki gelişmeler karşısında, el çabukluğuyla biçimsel ve göstermelik sözde uluslararası platformlar aracılığıyla, sınıfın ileri kesimlerini yedeklemeye yönelen sosyal demokrat, ‘sosyalist’, Troçkist ve eski revizyonist akımların çabalarını boşa çıkarmak önem kazanmaktadır. Marksist-Leninist partiler, şu veya bu şekilde ileri işçilerin katıldığı uluslararası girişimlerde, koşulların uygun olduğu veya gerektirdiği her durumda, kendi tutumlarını savunmak ve sınıf dışı akımlara karşı bu alanda da sistemli bir mücadele sürdürmek zorundadır.
Üçüncü olarak da; uluslararası düzeydeki gelişmelerin genel özelliklerini göz önüne alan ve sendikal hareketin yeniden örgütlenmesine hizmet edecek, belirlenmiş somut bir taktik çizgiye bağlı olarak kendi ülkelerimizdeki özgül koşulların belirlediği ihtiyaçlara cevap veren günlük taktik ve politikalar geliştirmek ve bunları hayata geçirmek üzere güçlerimizi ve enerjimizi yoğunlaştırmak ve yenilemek; önümüzdeki dönemin en önemli görevleri arasındadır.
Sonuç olarak; sendikal hareketin uluslararası birliğinin temel koşulu; kendi ülkelerimizde burjuvaziye ve egemen sınıflara karşı, sınıfın sendikal eyleminde elde edilecek başarılar, kazanılacak mevzilerdir. Ve bugün, bunun olanakları her zamankinden daha geniştir.
Bütün bunları güçlendirmek üzere; sendikal hareket içinde sürdürülecek ideolojik mücadele ve aydınlatma faaliyetinin temel amacı; mücadeledeki gelişmelerin şimdiden dağıttığı yanılsama ve bulanıklıkların etkisiyle çarpıtılan ve unutturulmaya çalışılan, işçi sınıfı tarihinin bilinç ve tecrübe birikiminin daha ileri düzeyde özümsenmesini ve harekete yön vermesini sağlamak, yeniden ML ve sosyalizme yönelişi hızlandırmak ve bugünkü eyleminin bilincini geliştirip önünü açmaktır.

Ağustos 1997

(Yazarlar ve partinin aktif üyelerinin Leningrad’da düzenledikleri çeşitli toplantılarda Jdanov Yoldaşın sunduğu raporların stenografi ile yazılıp kısaltılan metni)
Rusça aslından çeviren HASAN CEMAL

Yoldaşlar!
MK kararları, “Zvezda” dergisinin, sayfalarında Zoşçenko ile Ahmatova’nın sanatına yer vermesinin ne kadar büyük bir hata olduğunu açık bir şekilde ortaya koymuştur. Burada, Zoşçenko’nun eseri “Taklitçiliğin Serüvenleri”nden bazı alıntılar yapmayı gerekli görmüyorum. Sanırım hepiniz bu eseri okudunuz ve onu benden daha iyi tanıyorsunuzdur. Zoşçenko, “eserinde” Sovyet insanını kaba, tembel, aptal ve ilkel özelliklere sahip bir insan şeklinde tasvir etmektedir. Zoşçenko, Sovyet insanının yaptığı işlere, gösterdiği kahramanlığa, gücüne ve yüksek toplumsal manevi niteliklerine gerçekten de ilgi duymamaktadır. Onun bu gibi konuları ele almasını hiçbir zaman göremezsiniz. Dar kafalı ve terbiyesiz Zoşçenko o değişmez konularında, yaşamın en basit ve önemsiz yanlarını bulup çıkarmaktadır. Onun yaşamın bu önemsiz yanlarını irdelemesi bir rastlantı sayılamaz. Böylesine bir tutum, Zoşçenko’nun da dâhil olduğu diğer bütün terbiyesiz yazarlara has bir özelliktir. Zamanında, Gorki bu konuya çok değinmişti. 1934 yılında Sovyet Yazarlar Konferansı’nda Gorki’nin mutfak ve banyoda isten başka bir şey görmeyen sözüm ona “edebiyatçılar”la nasıl alay ettiğini hatırlarsınız.
“Taklitçiliğin Serüvenleri” Zoşçenko’nun alışılmış eserlerinin dışında bir eser değildir. Zoşçenko’nun edebi yaratıcılığına özgü bütün olumsuz özelliklerin en somut biçimde anlatılması bu eserin eleştirilmesine yol açmıştır. Zoşçenko’nun tahliyeden sonra Leningrad’a döndüğünde yine buna benzer birtakım eserler yazdığı bilinmektedir. Bu eserler, onun Sovyet insanının yaşamında ne olumlu bir olay, ne de olumlu bir tip bulma yeteneğinden yoksun olduğunu göstermektedir. Zoşçenko, Sovyet yaşamı, Sovyet düzeni ve Sovyet insanı ile alay etmeye alışıktır. O bu alayı boş bir eğlence ve işe yaramaz bir mizah maskesi altında üstü kapalı yapmaktadır.
“Taklitçiliğin Serüvenleri” öyküsünü daha dikkatli okuyup, üzerinde derin düşünürseniz Zoşçenko’nun toplum sistemimizin yüksek yargıcını taklitçi rolünde anlattığını ve Sovyet insanına sanki ahlak dersi veriyormuş gibi akıl hocalığı yaptığını görürsünüz. Taklitçilik, insanların hareket tarzındaki değerleri tespit eden akıllı bir özellik şeklinde gösterilmektedir. Zoşçenko’nun Sovyet insanlarının yaşamına yönelik tasviri bilerek çirkin, karikatürize ve bayağı yapılmaktadır. Öküz gibi yaşamaktansa hayvanat bahçesinde yaşamanın daha iyi olduğu, kafeste nefes almanın Sovyet insanlarının arasında nefes almaktan daha kolay olduğu gibi anti-Sovyet çirkin nasihatler taklitçinin ağzından söylenmektedir.
Ahlaki ve politik açıdan bundan daha düşük bir düzeye düşmek mümkün müdür? Leningradlılar, dergileri “Zvezda”nın sayfalarında bu rezilliğe ve pisliğe daha ne kadar tahammül edecekler? “Zvezda” dergisi, Sovyet okuyucusuna bu tip “eserleri” sunuyorsa, bu Leningradlılar ve yöneticilerinde uyanıklığın zayıfladığı ve böylece bu dergide, Sovyet düzenine karşı hayvanı bir düşmanlık besleyen eserlerin yer almasının mümkün olduğu anlamına gelmektedir. Yalnızca edebiyatın ayaktakımından olanlar buna benzer eserler yazarlar ve yalnızca kör ve apolitik insanlar böyle eserlerin yayılmasına imkân sağlarlar.
Zoşçenko’nun öyküsünün Leningrad’da bulunan tiyatroların sahnelerinde gösterildiği söyleniyor. Leningrad’daki ideolojik çalışmaları yapan yönetim zayıf kaldığı müddetçe buna benzer olaylar hep olagelmiştir.
İğrenç bir ahlaka sahip olan Zoşçenko, Leningrad’ın büyük dergisinin sayfalarına sızarak, büyük bir rahatlıkla dergiye yerleşmeyi başarmıştır. Ama “Zvezda” dergisi gençlerimizi yetiştirmek zorunda olan bir yayın organı değil midir? Zoşçenko gibi Sovyet olmayan, terbiyesiz yazarları bünyesinde barındıran bir dergi demek ki bu görevini yerine getirmede başarılı olamıyor! Bir de “Zvezda” dergisi Zoşçenko’nun vizyonunu bilmiyor mu?
Sovyet halkının, Alman işgalcilerine karşı sürdürdüğü Anayurt Savaşı’nın en şiddetli günlerinde yazılan Zoşçenko’nun rezil öyküsü “Güneş Doğarken” daha geçtiğimiz yıllarda -1944’ün başında- “Bolşevik” dergisinde şiddetli bir eleştiriye maruz kalmıştı. Zoşçenko bu öyküde, büyük bir zevk ve arzuyla sanki herkese bakın “ben nasıl küstah bir insanım” dercesine terbiyesizliğini ve seviyesiz adi bir insan olduğunu göstermektedir.
Zoşçenko’nun, insanları, ne utancı ne de insafı olan iğrenç, şehvete düşkün gaddarlar olarak anlattığı öykü “Güneş Doğarken”de yaymaya çalıştığı ahlaktan daha iğrencine edebiyatımızda rastlamak oldukça güçtür. O böylesine bir ahlakı, Sovyet okuyucusuna eşsiz zor bir savaşta halkımızın kan ağladığı, Sovyet devletinin yaşamının tam tehlikeye düştüğü ve Sovyet halkının sayısız fedakârlıklarda bulunarak Almanlara karşı zafere ulaştığı bir dönemde sunmaktadır. Alma-Ata gibi cepheden çok uzak bir yerde, adeta emniyetli bir barınakta siper almış olan Zoşçenko, Alman işgalcilerine karşı yürütülen savaş sırasında Sovyet halkına hiçbir şekilde yardımcı olmamıştır. Zoşçenko “Bolşevik”te Sovyet edebiyatına yabancı iftiracı ve terbiyesiz bir kişi şeklinde açıkça, haklı olarak eleştirilmişti. O, toplumun büyük bir bölümünün düşüncesine kulak asmamıştı. “Bolşevik”te çıkan eleştiri yazışınım üzerinden daha 2 yıl geçmemişken ve hatta yazılan kalemin mürekkebi bile daha kurumamışken Zoşçenko büyük bir törenle Leningrad’a giriyor ve Leningrad’daki dergilerin sayfalarında serbestçe cirit atmaya başlıyor. Onun eserlerini sadece “Zvezda”da değil, “Leningrad” dergisinde de seve seve yayınlıyorlar. Memnuniyetle, tiyatroları onun emrine veriyorlar. Hatta Yazarlar Birliği’nin Leningrad şubesinde ona yönetici konumunda iş imkânı sağlıyorlar. O Leningrad’da edebiyatla ilgili konularda etkin bir rol oynamaya başlıyor. Zoşçenko’ya Leningrad’daki edebiyatın park ve bahçelerinde gezinmesine neye dayanarak izin veriyorsunuz? Partinin Leningrad’daki aktif üyeleri ile yazarlar örgütü bu yüz kızartıcı olaylara nasıl izin vermişlerdir?
Zoşçenko’nun tamamıyla bozulmaya yüz tutmuş ve soysuzlaşmış bu toplumsal-politik edebi vizyonu son zamanların bir ürünü değildir. Onun son “eserleri” tesadüf sonucu ortaya çıkmamıştır. Onun eserleri 20’li yılların başından beri varolan Zoşçenko’nun edebi mirasının yalnızca bir devamıdır.
Peki, Zoşçenko eskiden kimdi? O “Sera-piyon Kardeşler” denilen bir edebiyat grubunun kurucularından birisiydi. Peki, “Serapiyon Kardeşler” grubu döneminde Zoşçenko’nun toplumsal-politik edebi vizyonu nasıldı? İzin verirseniz, bu grubun kurucularının kendi ilkelerini açıkladıkları 1922 yılında yayınlanan “Literaturıye Zapiski” (Edebiyat Notları) dergisinin 3. sayısına bir göz atalım. Bu dergide değişik ilhamların yanı sıra Zoşçenko’nun “İnanç Sembolünü” ortaya koyduğu “Kendim ve Bir Şey Hakkında” adında bir de makalesi bulunmaktadır. Zoşçenko bu makalede hiç kimseden ve hiçbir şeyden çekinmeden gerçekten de kendi politik ve edebi görüşlerini alenen ifade etmektedir. Dinleyiniz, bakın ne diyor:
“Genelde yazarın işi çok zordur. Hele ki mesele şu ideoloji olunca… Günümüzde yazarın bir ideolojiye sahip olması isteniyor… Yazardan böyle bir şey beklemek, bence hiç de hoş değil”…
“Şayet bir parti beni yeterince celp etmiyorsa, söyleyiniz, hangi parti benim esas ideolojimi savunabilir.”
“Partilere göre ben ilkesiz bir insanım. Ne yapalım. Aslında ben neyim biliyor musunuz: Ben ne komünist, ne Es-Es-Es-Er (SSCB’nin Rusçada kısaltılarak söylenişi) ne de monarşi yanlısıyım, ben sadece Rus’um ve üstelik siyasi ahlakı olmayan bir Rus’um.”…
“Yemin ederim ki şimdiye kadar bilmezdim. Acaba şu bizim Guçkov hangi partide? Şeytan onun hangi partide olduğunu bilirdi. Ben de biliyorum; o asla Bolşevik değil, Es-Es-Es-Er ya da Kadet Partisi üyesi değil, yo aslında bilmiyorum, doğrusu bilmek de istemem vs. vs.”
Yoldaşlar, böyle bir ideolojiye ne dersiniz? Zoşçenko’nun bu “itirafını” yapmasının üzerinden tam 25 yıl geçti. O zamandan beri değişti mi? Bunu fark etmek pek mümkün değil. O geçen 20–30 yılda hiçbir şey öğrenmedi ve asla değişmedi de; tam aksine o açık bir edepsizlikle küstah, ideolojisiz, ilkesiz ve utanmaz bir edebiyatın propagandacısı olarak kalmaya devam etmektedir. Bu, Sovyet düzeninin hem o zamanlar, hem de şimdi Zoşçenko’nun hoşuna gitmediği anlamına gelmektedir. O geçmişte olduğu gibi şimdi de Sovyet edebiyatına yabancı ve düşmandır. Zoşçenko, Leningrad’da yalnızca edebiyat üstadı olarak kalmamış, Leningrad edebiyat dünyasında da çok övülmüştür, bu durumda Zoşçenko’ya yolu açan ve onu göklere çıkaran böylesine ilkesiz, ciddiyetsiz ve uyanık olmayan insanlara hayret etmekten başka bir şey kalmıyor.
İzin verirseniz, “Serapiyon Kardeşler” diye adlandırılan bu grubun vizyonu hakkında bir örnek daha vereyim. Diğer serapiyonist Lev Lunts, gene 1922 yılında yayımlanan “Literaturniye Zapiski” dergisinin 3. sayısında “Serapiyon Kardeşler” grubunun temsil ettiği ve Sovyet edebiyatının ruhuna zararlı ve yabancı olan bu akımın temelini ideolojik olarak göstermeye çalışıyor. Bakın Lunts ne diyor:
“Devrimde ve aynı zamanda siyasal gerilimli o büyük günlerde bir araya gelmiştik. Sağdan soldan ‘Kim bizimle beraber değilse bize karşı demektir!’ diye bas bas bağırıyorlardı:
‘Serapiyon Kardeşler, siz kimden yanasınız, komünistleri mi tutuyorsunuz, yoksa onlara karşı mısınız, devrimden mi yanasınız, yoksa ona karşı mısınız?’
Gerçekten de biz Serapiyon Kardeşler biz kimden yanayız? Biz Serapiyon dervişinden yanayız…
Rus edebiyatındaki kamuoyunun kuralları oldukça uzun sürer, bu hem de çok ızdırap vericidir. Faydacı olmak istemiyoruz. Propaganda yapmak için de yazmıyoruz. Sanat yaşamın kendisi gibi ve yine yaşamda olduğu gibi gerçekçidir, sanat hedefsiz ve anlamsızdır, yoksa var olamaz.”
“Serapiyon Kardeşler” sanatın ileri fikirliliğini ve toplumsal önemini göz ardı ederek, sanatın ideolojisiz, sanat için sanat, amaçsız ve anlamsız olmasını ilan etmişlerdir. Onlar sanatın sadece böyle bir rolü üzerinde durmaktadırlar. Bu gerici, dar kafalı ve ilgisiz bir tutumla sadece politikaya karşı propaganda yapmak demektir.
Bundan nasıl bir sonuç çıkarmak gerekir? Sovyet düzeni Zoşçenko’nun hoşuna gitmiyorsa Zoşçenko’ya uymayı mı buyurursunuz? Özelliklerimizi değiştirmemize gerek yok. Yaşam tarzımızı ve düzenimizi Zoşçenko istedi diye yeniden değiştirmeye de gerek yok. O değişirse değişsin, şayet kendini değiştirmezse Sovyet edebiyatından çeksin gitsin. Başıbozuk, boş, gerici ve ideolojisiz eserlere Sovyet edebiyatında yer verilemez. (Şiddetli alkışlar).
MK, “Zvezda” ve “Leningrad” dergileri hakkında kararlar alırken işte bunlardan yola çıkmıştır.
Anna Ahmatova’nın edebi “sanatı” hakkındaki diğer konuya geçmek istiyorum. Onun eserleri, son zamanlarda Leningrad’daki dergilerde “sanatsal üretimin genişlemesi” şeklinde boy göstermektedir. Toplumumuzun önemli bir bölümü ile edebiyat, politika ve sanat çevremizin her zaman koyu gerici ve dönek olarak kabul ettiği Merejkovski, Vjaçeslav Ivanov, Mihail Kuzmin, Andrey Belogiy, Zinaida Hippius, Fedör Sologub, Zinovyev-Annibal ve benzeri gibilerinin eserlerini şimdi herhangi biri çıkıp, yeniden yayınlasaydı, bu çok şaşırtıcı ve anormal bir durum olurdu.
Zamanında Gorki, 1907–17 arasındaki 10 yıl, Rus aydınının tarihinde en utanç verici ve en kısır dönem olmuştur demişti. 1905 devriminden sonra aydınların büyük bir bölümü devrime sırt çevirerek, gerici mistik düşüncenin ve pornografinin bataklığına düşmüşlerdir; dönekliklerini şu “güzel” cümle “ve ben taptığım her şeyi yaktım, yaktığım her şeye taptım” ile gizlemeye çalışarak, ideolojisizliği kendi şiarları ilan etmişlerdir. Özellikle bu 10 yılda, Rus toplumunun, önemli ve ilerici bir bölümünün uğrunda mücadele verdiği yüksek idealleri bir an önce gözden düşürmeyi hedefleyen ve devrim kampından gerici kampa firar eden Ropşin’in “Cılız At”ı gibi, Vinniçenko ile başkalarının eserlerine benzer dönek eserler ortaya çıkmıştır. İdeoloji ve ahlak bozucu öğeleri örtbas ederek, içeriksiz, ama biçimsel bir “güzellik” peşinde koşan, edebiyatta ideolojisiz olmayı yayan, sanat için sanat şiarını ilan eden ve halkı yadsıyan her cinsten sembolistler, hayalciler ve dekadanlar (11 yy sonlarında Fransa’da doğalcılığa karşı çıkan simgecilik akımına öncülük eden sanatçılara verilen ad.) bu dönemin ürünüdürler. Gelecekte olası bir proletarya devriminden kaynaklanan canavarca korku, onların hepsini bir araya getirmiştir. Gelecekteki proletarya devrimini “Gelecekteki Küstah” diye adlandıran ve Ekim Devrimi’ni nefretle karşılayan Merejkovski, bu gerici edebiyat akımının ideolojisinin büyük savunucularından biridir.
Anna Ahmatova da bu gerici ve ideolojisiz edebiyat batağının temsilcilerinden biridir. O sembolistlerden ayrılan akmeistler (20. YY başlarında Rus edebiyatında ortaya çıkan dekadan bir akım) adlı edebiyat grubuna dâhildir ve Sovyet edebiyatına tamamen yabancı olan, boş ve ideolojisiz aristokratik-salon şiirinin savunucularındadır. Akmeistler kendilerini sanatta yalnızca bireyci bir akım olarak görürler. Onlar “sanat için sanat” ve “güzellik sayesinde güzellikler” teorilerini yaymaktadırlar. Halk, halkın çıkarları, ihtiyaçları ve toplumsal yaşam konularında bir şey bilmek istememişlerdir.
Sosyolojik olarak, asilzadelik, burjuvazi döneminde edebiyatta bir asilzade-burjuva akımıydı. O dönemde aristokrasi ve burjuvazinin günleri kaleme alınırdı. Egemen sınıfların şairleri ve ideologları hoş olmayan gerçeklerden kaçıp, din mistisizminin gerçek dışı yüksekliğine ve karanlığına, kişisel kıt heyecanlarıyla sığınarak, o küçük ruhlarında bunları kurcalamaya çalışırlardı. Sembolistler, dekadan ve asilzade-burjuva ideolojisinin diğer temsilcileri gibi akmeistler de hayal kırıklığı, karamsarlık ve öbür dünyaya inanmak gibi öğelerin birer propagandacıydılar.
Ahmatova’nın konusu tamamen bireyci olmayı hedef alır. Şiirlerinde bir kısırlık hâkimdir: Küçük odada da yalvarıp duran, hayal kırıklığına uğramış azgın bir hanımefendinin şiiri. Aşk ve erotizmin yol açtığı, keder, hüzün, ölüm, mistik ve ölmeye mahkûm olmak onun şiirlerinin kaynağıdır. Ölüme mahkûm olma duygusu, nesli tükenen bir grubun toplumsal bilincini kavrama, ölüm öncesi ümitsizliğin karanlık tonları, yarısı erotik olan mistik hayaller. İşte tüm bunlar, “Yekaterina döneminin eski güzel günlerindeki” eski asilzade kültürünün ortadan kaybolan ve asla geri dönmeyecek olan kalıntıları gibi Ahmatova’nın ruhsal dünyasını oluşturmaktadır. Ne rahibe ne de günahkâr bir kadın, sadece duayla ahlaksızlığı birbirine karıştıran sadık bir rahibe ve günahkâr bir kadın:
“Ama tapıyorum sana melek bahçe,
Olağanüstü yaratılmış ikona tapıyorum
Ve ateşli gecelerimizdeki o sersemliğe…”
(Anna Ahmatova, “Anno Domini” adlı şiir kitabı)
Ahmatova’nın, önemsiz heyecanlar ile din-mistik-erotizm dolu, küçük, dar ve bireysel hayatı.
Ahmatova’nın şiiri gerçekten de halktan uzaktır. Bu, “eski güzel günleri” hayal etmekten başka bir şey yapmayan, eski asilzade Rusyası’nda on bin kez ölüme mahkûm edilmiş bir şiirdir. Ihlamur ağaçları, çeşmeler, heykeller, taştan yapılmış küçük kemerli köprüler, aşk sohbetlerinin yapıldığı canlı küçük odalar ile kapılarında köhnemiş armaların bulunduğu Yekaterina Dönemi’ndeki büyük toprak ağalarının çiftlikleri. Asilzade yuvası Leningrad; Tsarskoye Selo; Pavlovski’de bir istasyon ve asilzade kültüründen kalma diğer yadigârlar. Her şey bir daha geri dönmemek üzere tarihe karışmış! Halk kültürüne uzak bu kültürün kalıntıları olan o mucizevî eserlerden günümüze bir şey kalmamış, sadece bir köşeye çekilip kendi âleminde ve hayallerle yaşamak kalıyor. Ahmatova, şiirlerinde “Her şey talan edildi, ihanete uğradı ve satıldı” diye yazmaktadır.
Bu grubun önde gelenlerinden biri olan Osip Mandelştam, akmeistlerin toplumsal-politik ve edebi idealleri konusunda devrim öncesi bakın şunları yazmaktadır: “Akmeistler organizma ve örgüte olan sevgilerini Ortaçağ’ın fizyolojik dâhileriyle paylaşmaktadırlar…” “Ortaçağ kendine göre insanın özgül ağırlığını belirleyerek, bunu hissetmiştir. Gerçekten de bunun yararlığından bağımsız olarak; bunun herkes için aynı olduğunu kabul etmiştir”… “Evet, Avrupa ince işlenmiş bir kültür labirentinden geçmiştir, yani soyut hayatın kişisel varoluş şeklinde abartılmayıp, kahramanca değerlendirildiği dönemde. Bütün insanlara özgü olan aristokrasi içtenliği “eşitlik ve kardeşlik” ile büyük devrim ruhuna yabancıdır…”, “Ortaçağ, sınırlama ve ayırma duygusuna sahip olduğundan dolayı bizim için değerlidir…”, “akıl ve mistiğin mertçe karışımı ile dünyayı canlı bir rahatlıkla algılama bizi bu dönemle bütünleştirerek, aşağı yukarı 1200’lerde Romen toprağında meydana çıkan eserlerdeki gücü almaya zorluyor.”
Mantelştam’ın bu açıklamalarında akmeistlerin umut ve emelleri gösterilmektedir. Bu aristokrat-salon grubunun toplumsal ideali Ortaçağ’a geri dönmektir. Zoşçenko’nunki gibi bir taklitçiliğe geri dönmektir. Gerçeği söylemek gerekirse, Akmeistlerle “Serapiyon Kardeşler” ortak atalarının soyunu devam ettirmektedirler. Aristokrat-salon dekadanlığı ile mistisizmin kurucularından biri olan Hofmann hem Akmeistlerin hem de “Serapiyon Kardeşlerin” ortak atasıdır.
Ahmatova’nın şiirini popularize etmek de neden gerekti? O bizim Sovyet insanları hakkında ne düşünüyor acaba? Edebiyatımıza zararlı ve tamamen yabancı olan bu edebiyat akımını anlatmak neden gerekiyor?
Sembolist ve Akmeistlerin dâhil olduğu gerici edebiyat akımlarının, Rus edebiyatının büyük devrimci-demokrat geleneğine ve öncü temsilcilerine karşı defalarca kampanyalar başlatmaya kalkıştıklarını Rus edebiyat tarihinden zaten biliyoruz; onlar bu geleneklerinde edebiyatın yüksek, ideolojik ve toplumsal önemini göz ardı ederek, edebiyatı ideolojisiz ve geri kalmışlığın bataklığına çekmeye gayret etmişlerdir. Bütün bu “moda” akımlar ortada görünmez olmuşlar ve ideolojisini yansıttıkları sınıflarla beraber tarihe karışmışlardır. Onlardan bizim öz Sovyet Rus edebiyatımıza sadece bütün bu sembolistler, akmeistler “Sarı buluzlar”, “karo bacakları” ve “hiçler” mi geriye kalmış? Aslında onların büyük devrimci-demokrat Rus edebiyatının Belinski, Dobrolyubov, Çernişevski, Herzen, Saltıkov-Şçedrin gibi temsilcilerine karşı yaptıkları kampanyalardan başka hiçbir şey geriye kalmamıştır. Onlar büyük bir gürültü ile yüksekten atıp tutmaya niyet etmişler, ama çok etkileyici bir şekilde ortadan kaybolup gitmişlerdir.
Akmeistler ilan etmişlerdir: “Hayatı hiç bir surette değiştirme ve sonrakini de eleştirme”. Onlar, yaşamın bir şekilde değiştirilmesine neden karşıydılar? Çünkü bu eski asilzade-burjuva yaşam tarzı onların hoşuna gidiyordu, devrimci halk onların bu yaşam tarzını altüst etmeye hazırlanıyordu. 1917 Ekimi’nde hem egemen sınıflar, hem de onların ideologları ve borazanları tarihin çöplüğüne atıldılar.
Ve şimdi, sosyalist devrimin 29. yılında gölgede kalmış bazı müzelik olaylar aniden tekrar sahneye çıkıyor ve gençliğimize nasıl yaşanır diye akıl hocalığı yapmaya başlıyor. Leningrad dergisi kapılarını ardına kadar Ahmatova’ya açıyor ve Ahmatova’nın şiirindeki zararlı ruhla gençliğimizin zihinlerini serbestçe zehirlemesi için ona imkân veriliyor.
Ahmatova’nın 1909 ile 1944 yılları arasında yazdığı zararlı eserlerinin antolojisi “Leningrad” dergisinin bir sayısında yayınlanıyor. Bu sayıda diğer kırık dökük şiirlerin yanı sıra Büyük Anayurt Savaşı’nda boşaltma sırasında yazılan bir şiir de var. Ahmatova, bu şiirinde kara erkek kedisiyle paylaşmak zorunda kaldığı yalnızlığından bahsediyor. Kara erkek kedisinin gözlerine bakınca, sanki yüzyılları yansıtıyor. Yeni bir konu değil. Ahmatova kara erkek kedi hakkında 1909 yılında da yazmıştı. Sovyet edebiyatına yabancı olan yalnızlık ve çaresizlik duygusu Ahmatova’nın “sanatının” tüm tarihi çizgisini belirlemektedir.
Bu şiirin, halkımızın ve devletimizin çıkarlarıyla ne ortak noktası vardır? Hiçbir ortak nokta bulunmamaktadır. Uzak geçmişle ilgili meseleler Ahmatova’nın sanatıdır: Onun sanatı modern Sovyet gerçeğine yabancıdır ve dergilerimizin sayfalarında bu sanata daha fazla katlanılamaz. Bizim edebiyatımız, edebiyat pazarında çeşitli kişilerin gönlünü almak niyetinde olan özel bir işletme değildir. Edebiyatımızda Sovyet insanlarının özellikleri ve ahlakıyla hiç de bağdaşmayan zevklere ve değerlere yer vermek zorunda da değiliz. Bu eserlerde tasa, ruhsal zayıflık ve karamsarlığın yanı sıra toplumsal yaşamın önemli sorunları ve geniş değerlerinden kaçıp uzaklaşma eğilimi hâkimdir. Gençlerimizin yetiştirilmesini böyle bir edebiyata nasıl bırakabilirsiniz? Ama Ahmatova’nın eserleri büyük bir istekle hem “Zvezda”, hem de “Leningrad” dergilerinde yayınlanıyor, bu da yetmiyormuş gibi çeşitli şiirleri kitaplar halinde basılıyor. Bu çok büyük politik bir hatadır.
Bütün bunlardan dolayı, Leningrad’daki dergilerde, eserlerinde ideolojisizliğe ve zayıflığa kayan başka yazarların ortaya çıkmaya başlaması bir tesadüf değildir. Ben bununla Sadofyev ile Komissarova’nın eserlerini kastediyorum. Sadofyev ile Komissarova, bazı şiirlerinde Ahmatova’ya dalkavukluk etmeye başlayarak Ahmatova’nın ruhuna hoş gelen tasa, hüzün ve yalnızlık duygularını yaymaya koyulmuşlardır.
Bu gibi duygular ya da buna benzer duyguların yüceltilmesi gençliğimiz üzerinde yalnız olumsuz etki yapmakla kalmaz, bu aynı zamanda apolitik hüzün ve ideolojisizlikteki o çürümüş ruhla gençlerimizin şuurunu zehirleyebilir.
Gençliğimizi tasalı ve davamıza inanmayan bir ruhta yetiştirseydik ne olurdu acaba? Büyük Anayurt Savaşı’nda zafere ulaşabilir miydik? Her şeyden önce Sovyet devleti ve Partimiz, edebiyatımızın yardımıyla gençlerimizi cesaretli ve kendine güven duyan güçlü bir ruhta yetiştirdi ki, özellikle sosyalizmin kurulmasında büyük zorlukları aşarak Alman ve Japonlara karşı zaferler elde ettik.
Tüm bunlar ne anlama gelmektedir? Sayfalarında iyi, ideolojik ve cesaretli eserlerin yanı sıra ideolojisi olmayan, geri kalmış, gerici eserlerin de bulunduğu “Zvezda” dergisi yönü belirsiz ve düşmanlara gençlerimizi soysuzlaştırmada yardım eden bir dergi durumuna düşmüştür. Dergilerimiz her zaman cesaretli ve devrimci yöne güçle bağlıydılar, eklektik, ideolojisiz ve apolitik değillerdi. İdeolojisizlik propagandası “Zvezda” dergisinde yapılmıştır. Zoşçenko’nun böyle bir gücü Leningrad yazarlar örgütünden aldığı, hatta karşıtlarına bağırıp çağırdığı, kendisini eleştirenleri de ilerde yazacağı eserlerde alaya almakla tehdit ettiği anlaşılmaktadır. O sanki bir edebiyat diktatörü olmuştu. Çevresinde onu yüceltip ona tapan bir grup vardı.
İnsanın, bunun hangi akla dayanarak yapıldığını sorası geliyor? Bu anormal ve gerici işe nasıl izin verdiniz?
Leningrad’ın edebiyat dergilerinde Batı’nın seviyesi düşük modern burjuva edebiyatına böylesine gönül verilmesi rastlantı değildir. Bazı edebiyatçılarımız kendilerine, küçük burjuva yazarların öğretmenleri değil, öğrencileri gözüyle bakmaya ve yabancıların küçük burjuva edebiyatı önünde yaltaklık etmeye ve ona boyun eğmeye başlamışlar. Herhangi bir burjuva düzeniyle mukayese edilince, yüz kez daha iyi ve daha yüce olan Sovyet düzenini kurmaya çalışan bizim Sovyet vatanseverlerimiz, size yaltakçılık yakışır mı? Dünyadaki en devrimci edebiyat olan bizim ilerici Sovyet edebiyatının temsilcileri Batı’nın küçük burjuva edebiyatı önünde hayranlıkla boyun eğmek size yakışır mı?
Bir yandan çağdaş Sovyet konularından uzaklaşarak tarihsel konulara tek yanlı merak göstermek, diğer yandan da eğlenceli ve boş konularla uğraşma denemeleri bizim yazarlarımızın çalışmalarındaki diğer büyük bir eksikliği oluşturmaktadır. Bazı yazarlar önemli ve çağdaş Sovyet konularından ayrılarak, geri kalmışlıklarını şöyle savunmaktadırlar: İdeolojik içerikli edebiyatın itibarı kalmamıştır, artık halka anlamsız ve eğlenceli eser verme zamanı gelmiştir. Bu, halkımızın istekleri, ihtiyaçları ve durumu hakkında tamamen yanlış bir görüştür. Halkımız Sovyet yazarlarından, Büyük Anayurt Savaşı’nda kazanılan zengin deneyimlere anlam vererek onlardan birtakım hükümler çıkarmalarını ve hatta yazarların bu kahramanlığı yansıtmalarını beklemektedir. Halkımız düşmanların yurdumuzdan atılmasından sonra, şimdi yine aynı kahramanlıkla halk ekonomisinin kalkınmasında yazarlarımızın katkılarını beklemektedir.
“Leningrad” dergisi hakkında birkaç söz daha ekleyeyim. Zoşçenko’nun bu dergideki pozisyonu, tıpkı Ahmatova’nın “Zvezda”daki pozisyonu gibi daha “başka”. Zoşçenko ile Ahmatova her iki dergide de etkin bir edebi güç haline gelmişlerdir. “Leningrad” dergisi böylece Zoşçenko gibi terbiyesiz yazarlara ve Ahmatova gibi salon şairlerine sayfalarında yer vermekle büyük sorumluluk taşımaktadır.
Ama “Leningrad” dergisinin başka hataları da vardır.
Örneğin, Hazin diye birinin yazdığı “Yevgeni Onegin” (Rus yazım dilinin kurucusu A. S. Puşkin’in manzum eserinin adı. Yevgeni Onegin, eserin başkahramanıdır.) parodisi; eserin adı “Onegin’in Dönüşü”. Bu eserin Leningrad sahnelerinde sık sık gösterildiğini söylüyorlar. Hazin’in Leningrad’ı yermesine Leningradlıların nasıl izin verdikleri anlaşılır gibi değildir. Aslında edebiyat “parodisi” diye adlandırılan bu eserde esas mana, modern Leningrad’da Onegin’in başından geçen maceralara basit ve alaycı bir bakış değil, bunda iftira dolu bir anlam yatmaktadır. Hazin, bizim modern Leningrad ile Puşkin döneminin Petersburg’unu karşılaştırarak, bizim çağımızın Onegin’in yaşadığı çağdan daha kötü olduğunu göstermektedir. “Parodi”nin bazı dizelerine bir göz atmanız yeter. Bizim modern Leningrad’daki hiçbir şey yazarın hoşuna gitmemektedir. O kötü bir niyetle Sovyet insanlarını ve Leningrad’ı lekelemektedir. Hazin’e göre Onegin’in yaşadığı o dönem altın bir çağmış. Ama şimdi öyle değilmiş; yeni yerleşim yerleri, karneler ve izin almalar ortaya çıkmış. Daha önce Onegin’in hayran kaldığı ve yeryüzünde eşi olmayan o güzel yaratıklar şimdi trafik kurallarını denetleyen ve Leningrad’daki evleri vs. vs. onaran kızlar durumuna düşmüşler, izin verirseniz, bu parodiden bir kıta aktarmak istiyorum:
Bizim Yevgeni tramvayda oturuyor,
Ah, zavallı, sevimli insan!
Onun karanlık çağı
Böylesine yolculuk yapmasını hiç bilmezdi
Yevgeni’nin kaderi geriye kalmıştı sadece,
Sanki hayvana dürter gibi,
Ayaklarına basarak geçtiler,
“Budala” diye bağırdılar ona!
Bir an geçmişi aklından geçirerek
Tartışmayı düello ile bitirmeye karar verdi
Elini cebine soktu… Kim ilk önce…
Önceden eldivenleri vardı
Eldivenleri olmadığını anladı
Ses çıkarmadı Onegin, susup kaldı.

İşte Leningrad nasılmış ve şimdi ne hale gelmiş. Leningrad; berbat, kültürsüz, kaba ve acınacak bir halde zavallı ve sevimli, Onegin’in gözlerinin önüne işte böyle seriliyor. Terbiyesiz Hazin Leningradlılara Leningrad’ı işte böyle anlatıyor.
Bu iftira dolu parodinin ardında kötü, zararlı ve çirkin bir niyet yatmaktadır.
“Leningrad’ın redaksiyonu, Leningrad’a ve Leningrad’ın onurlu insanlarına yapılan bu çirkin iftirayı nasıl gözden kaçırdı? Leningrad’daki dergilerin sayfalarında Hazin gibilerinin cirit atmasına nasıl izin verilebilir?
Toplumcu ve büyük şair olan Nekrasov’un anısına doğrudan doğruya hakaret eden diğer parodiye bakınız, bu her akıllı insanı öfkelendiren bir hakaret. Ama “Leningrad’ın redaksiyonu bu çorba gibi karışık esere severek sayfalarında yer vermiştir.
“Leningrad” dergisinde daha başka neler görmekteyiz? Herhalde geçtiğimiz yüzyılın sonlarından kalma o yıpranmış kitaplardan alınmış bayağı ve tatsız yabancı fıkralar. “Leningrad’ın sayfalarını dolduracak başka bir şey yok mu? Dergide yazılacak başka bir şey bulamıyorlar mı? Şehirde muhteşem bir çalışma yürütülmekte; şehir kuşatmadan kaynaklanan yaralarını daha yeni sarmakta ve Leningradlılar savaş sonrası, kalkınmanın ihtirası ve heyecanı içinde. “Leningrad” dergisinde bunun hakkında yazılsa olmaz mıydı? Leningradlılar yaptıkları işlerdeki kahramanlıkların dergilerinin sayfalarında yansıtılmasını daha ne kadar bekleyecekler?
Şimdi de Sovyet kadını konusundaki konulara bir bakın. Savaşın en ağır günlerini omuzlarında taşıyıp, şimdi de ekonominin kalkınmasında zor görevlerin yerine getirilmesinde fedakârca çalışan modern Sovyet kadını, Leningradlı genç kızlar ve özellikle savaş dönemindeki kadın kahramanlar hakkında gerçekleri yansıtmayan Ahmatova’ya özgü kadının rolü ve görevi konusundaki o yüzkarası görüşlerle Sovyet okuyucularını geliştirmek mümkün mü?
Yazarlar Birliği’nin Leningrad’daki şubesinin yaptığı işlerden iki tane edebiyat-sanat dergisinin günümüzdeki kaliteli eserlere açıkça kâfi gelmediği anlaşılmaktadır. MK, bütün edebiyat gücün “Zvezda” dergisinde toplayabilmek için “Leningrad” dergisinin kapatılmasına karar vermiştir. Bu tabii ki, gerekli koşullarda Leningrad’da iki hatta üç derginin olmayacağı anlamına gelmemelidir, bu sorun ancak iyi ve yüksek kaliteli eserlerin olmasıyla çözülebilir. Eğer yeteri derecede kaliteli eserler ortaya çıkarsa ve bu eserlere bir dergide yeterince yer olmazsa, o zaman bir ikinci ya da üçüncü dergi kurulabilir, ancak Leningradlı yazarlarımız ideolojik ve sanatsal yönü yüksek olan iyi ürünler vermelidirler.
SBKP(B) MK’nın, “Leningrad” ve “Zvezda” dergilerinin çalışmaları konusuna yönelik kararlarında belirttiği ve meydana çıkardığı böylesine büyük hata ve yetersizlikler işte bunlardır.
Bu hata ve yetersizliklerin asıl kaynağı nedir? Adı geçen dergilerin redaktörleri, Sovyet edebiyatındaki aktif şahıslar ve aynı zamanda Leningrad’daki ideolojik cephemizin yöneticilerinin, Leninizm’in edebiyat konusundaki temel görüşlerini unutmuş olmaları bu hata ve yetersizliklerin kaynağıdır. Birçok yazar ve sorumlu redaktör görevinde çalışanlar ya da Yazarlar Birliği’nde önemli mevkilerde bulunanlar politikanın sadece hükümetin ve MK’nın işi olduğunu düşünmektedirler. Edebiyatçılara göre politikayla uğraşmak onların işi değil. Adamın biri iyi, güzel ve sanat değeri yüksek bir şey yazdıysa ve bu eserde gençliğimizi yoldan çıkartan ve zehirleyen bozuk bölümler olduğuna bakmadan kullanmaya başlamak mı gerekir? Edebiyatta yönetici olanlar ve yazar çevreleri; Sovyet düzeni olmadan yaşamanın mümkün olmadığı ve bize vurdumduymaz ve ideolojisiz bir ruhta bir gençlik değil de, cesaretli ve devrimci ruha sahip bir gençlik yetiştirebilecek bir politika uygulamalarını istiyoruz.
Leninizm 19. yy. Rus devrimci-demokratlarının bütün olumlu geleneğini canlandırmıştır. Sovyet kültürümüz ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Ve Sovyet kültürümüzün geçmişten kalan kültür mirasının eleştirel yeniden düzenlenmesi temelinde bu gelişmesine ulaştığı da bilinmektedir. Lenin ve Stalin’in defalarca ifade ettikleri gibi, Partimiz edebiyat alanında Belinski, Dobrolyubov, Çernişevski, Saltıkov-Sçedrin ve Plehanov gibi büyük Rus devrimci-demokrat yazarlar ve eleştirmenlerin büyük önemini her zaman kabul etmiştir. Belinski’den beri devrimci-demokrat Rus aydınlarının bütün iyi temsilcileri “temiz bir sanat” ve “sanat için sanat” gibi şiarları kabul etmemişlerdir. Onlar halkın ve halkın yüksek düşünceleri ve toplumsal önemi için yapılacak bir sanatın müjdecisiydiler. Sanat kendini halkın kaderinden soyutlayamaz. Büyük eleştirmen Belinski’nin kendine has üslubu ve coşkusuyla, Gogol’ün halka ihanet edip çarın tarafına geçme denemesini şiddetle eleştirdiği o ünlü “Gogol’e Mektup”u hatırlarsınız. Lenin, bu mektubu o dönemde büyük bir edebi anlam taşıyan ve sansürsüz demokrat yayınların en iyi örneklerinden biri olarak adlandırmıştır.
Edebiyatın toplumsal öneminin büyük bir güçle gösterildiği Dobrolyubov’un politik ve ekonomik konular üzerine yazılmış edebi makalelerini hatırlayınız. Bizim bütün devrimci-demokrat politik ve ekonomik konular üstüne yazılar çarlık düzenine karşı ölümcül kinle dolu olup, bu yazılarda halkın temel çıkarları, halkın aydınlanması, kültürü ve çarlıktan kurtuluşu uğruna mücadelenin verileceği yararlı bir eğilim hâkimdir. Halkın haklı ideallerini gerçekleştirme uğruna mücadelenin verildiği savaşımcı sanat -işte Rus edebiyatının büyük temsilcileri edebiyatı ve sanatı böyle tasavvur etmişlerdir. Bütün ütopik sosyalistlere göre bilimsel sosyalizme daha da yaklaşan Çernişevksi’nin yazılarında, Lenin’in de işaret ettiği gibi “sınıf mücadelesinin ruhu esiyordu.” Çernişevski, sanatın görevinin, yaşamı anlamanın dışında, insanlara şu ya da bu olayların doğru değerlendirilmesini öğretme görevi olduğunu bize göstermiştir. Çernişevski’nin yakın dostu ve silah arkadaşı mücadeleci Dobrolyubov yaşamın edebiyat normlarına göre değil, edebiyatın yaşamdaki akımlara göre değiştiğini işaret ederek, edebiyatta halkçılık ve realizmin ilkelerini şiddetle yaymıştır. Gerçekçilik sanatın temelidir, gerçekçilik yaratıcılığın kaynağıdır. Sanat toplumsal bilinci şekillendirerek, toplumsal yaşamda önemli bir yer alır. Dobrolyubov’a göre; edebiyat topluma hizmet etmeli, çağdaşlıkla ilgili önemli sorunlarda halka yanıt vermeli ve dönemindeki düşüncelerin üst seviyesinde olmalıdır.
Belinski, Çernişevski ve Dobrolyubov’un büyük geleneğini sürdüren Marksist edebiyat eleştirisi sanattaki gerçekçi ve toplumsal akımın sürekli bir savunucusudur. Plehanov sanat ve edebiyat hakkındaki idealist ve bilim karşıtı düşüncelerin meydana çıkarılıp, edebiyatın halka hizmet etmede büyük bir araç olduğunu öğreten büyük Rus devrimci-demokratların temel pozisyonunun savunulması için çok çalışmıştır.
V.I. Lenin, ilerici toplumsal düşüncenin edebiyat ve sanatla olan ilişkisini büyük bir açlıkla ilk kez ifade etmiştir. Edebiyatın partisiz olamayacağı ve bütün proletaryaya yönelik konularda önemli bir yer teşkil etmesi gerektiğini Lenin’in kendine özgü gücüyle gösterdiği ve 1905’lerin sonunda yazdığı “Parti Örgütü ve Parti Edebiyatı” adındaki ünlü makaleyi sizlere hatırlatmak istiyorum. Lenin’in bu makalesinde Sovyet edebiyatımızın dayandığı bütün ana noktalar bulunmaktadır. Lenin şunları yazmaktadır:
“Parti edebiyatı da olmak zorundadır. Burjuva törelerine; kazanç sağlayan, ticari burjuva basınına, burjuva edebi kariyerizme ve bireyciliğe, “aristokratik anarşizme” ve kâr peşinde koşmaya karşıt yönde, sosyalist proletarya, parti edebiyatı ilkesini öne sürmeli, bu ilkeyi geliştirmeli ve elden geldiğince onu tam ve eksiksiz olarak pratiğe geçirmelidir.
Bu parti edebiyatı ilkesi nedir? Sosyalist proletarya açısından edebiyat, bireyler ya da toplumlar için bir zenginleşme aracı olmamalıdır diyemeyiz sadece; edebiyat, proletaryanın genel davasından bağımsız, bireysel bir girişim olamaz kesinlikle. Kahrolsun partisiz yazarlar! Kahrolsun edebiyatın üstün insanları! Edebiyat, proletaryanın genel davasının bir parçası haline gelmeli…”
Bakın bu makalede daha neler var:
“İnsan hem toplum içinde yaşayıp, hem de ondan özgür olamaz. Burjuva yazarın, sanatçının, oyuncunun özgürlüğü, para kesesine, çürümeye, satılık olmaya gizlice (ya da ikiyüzlü biçimde gizlice) bağımlılıktan başka bir şey değildir.”7
Leninizm, edebiyatımızın apolitik olamayacağı ve “sanat için sanat” şiarını yerine getiremeyeceğini, tam aksine edebiyatımızın toplumsal yaşamda önemli ve öncü bir rolü gerçekleştireceğini düşünmektedir. Burada, V.I.Lenin’in edebiyat bilimine yaptığı en önemli katkısı olan Leninist edebiyatta partizanlık ilkesi ortaya çıkmaktadır.
Öyleyse, Sovyet edebiyatının en iyi yönü 19. yüzyıl Rus edebiyatındaki geleneklerin, Belinski, Dobrolyubov, Çernişevski, Saltıkov-Sçedrin gibi büyük devrimci demokratlarımızın kurdukları, Plehonov’un devam ettirdiği, Lenin ve Stalin’in bilimsel olarak işleyip, somutlaştırdıklarının bir devamıdır.
Nekrasov kendi pozisyonunu “mekân ve hüznün ilham perisi” şeklinde değerlendirmiştir. Çernişevski ile Dobrolyubov edebiyatı halka karşı kutsal bir görev gibi görmüşlerdir. Demokrat Rus aydınlarının ilerici temsilcileri yıkılmaya yüz tutmuş çarlık düzeni koşullarında bu yüksek fikirlerinden dolayı ya kürek cezasına çarptırılmışlar ya da sürgüne gönderilmişlerdir. Bu şanlı geleneği unutmak mümkün mü? Onlara saygısızlık gösterip de, Ahmatova ve Zoşçenko gibilerinin gerici şiarı olan “sanat için sanatı” birtakım yollara başvurarak ideolojisizlik maskesi adı alfanda gizleyerek Sovyet halkına yabancı olan bu fikirleri aşılamalarına nasıl izin verilebilir?
Leninizm, edebiyatımızı toplumu değiştirmede çok önemli bir araç olarak kabul etmektedir. Şayet Sovyet edebiyatımız bu büyük eğitici rolünün azaltılmasına izin vermiş olsaydı, bu gerisin geriye “taş devrine” dönmek demek olurdu.
Stalin yoldaş yazarlarımızı, insan ruhunun mimarları şeklinde adlandırmıştır. Bu ifadede derin bir düşünce yatmaktadır. Sovyet yazarları, insanların ve Sovyet gençlerinin eğitilmesinin yanı sıra edebiyatta yapılan hatalarda da büyük sorumluluklar taşımaktadırlar.
MK’nın edebi sorunlar konusunda neden böyle sert önlemler aldığını, bazıları anlayamamaktadır. Bizde henüz böyle şeylere daha alışılmamış. Üretimde hata yapılmasına izin verilirse ya da geniş tüketim mallarının üretiminde programa uyulmazsa, ya da bir ormanı satın alma işi yerine getirilemezse -işte bu durumda azarlama doğal bir olaydır (salonda tasvip edici gülüşmeler), ama insanların, özellikle gençlerin eğitimi ve geliştirilmesi durumunda hata yapılmasına izin verilirse, peki buna tahammül etmek mümkün mü? Oysa bu, bir üretim programının gerçekleştirilememesi ya da üretimde görevin yerine getirilememesinde ortaya çıkan başarısızlıklardan daha önemli değil midir? MK kararlarıyla bütün herkesin politik çalışmalara katılımını kastetmektedir.
Son zamanlarda ideolojik cephede ciddi boşluklar ve yetersizlikler açığa çıkmıştır. “Zvezda” ile “Leningrad” dergileri haricinde, sinema sanatındaki geri kalmışlığı ve tiyatro-dramatik repertuarlarımızın kalitesiz eserlerle tıkanıp kaldığını sizlere hatırlatmak mümkün. MK’nın duruma hemen müdahale edip, bu işleri kararlılıkla düzeltmesi gerekiyordu. MK’nın, halkın ve gençlerin eğitimi konusunda sorumluluklarını yerine getirmeyen şahıslara müdahale etmede yumuşaklık göstermesi beklenemez. Eğer biz, parti saflarında aktif çalışanlarımızın dikkatini ideolojik çalışmalardaki sorunlara çekmek ve bu çalışmalara açık bir yön vermek istiyorsak, o zaman biz Sovyet insanına ve Bolşevizm’e sadık bir şekilde, ideolojik çalışmalarımızdaki hata ve yetersizlikleri kesin bir şekilde ortaya çıkarmak zorundayız. Ancak o takdirde sorunları çözebiliriz.
Bazı edebiyatçılar şöyle düşünmektedirler. Az kitap çıktığı için halkımız savaş döneminde kitaba hasret kalmıştır, kötü olmasına rağmen, okuyucu her kitabı okumuştur. Aslında bu yanlış bir düşüncedir. Biz; yazar, redaktör ve yayıncılar tarafından titizlik gösterilmeden ve nasıl yutturacağız diye düşünülerek yayınlanan her kitaba edebiyatımızda izin veremeyiz. Sovyet halkı Sovyet yazarlardan gerçek ideolojik bir silah, büyük inşanın ve ülkemizdeki halk ekonomisinin kalkınması ve daha gelişimine yönelik planların gerçekleştirilmesine yardımcı olabilecek manevi bir gıda beklemektedir. Sovyet halkı edebiyatçılardan büyük taleplerde bulunmakla birlikte, düşünsel ve kültürel alanlarda tatmin olmak istemektedir. Savaş sırasında bu zorunlu ihtiyaçlara yeterince cevap veremedik. Halk geçmişteki olaylardan anlam çıkarmak istemektedir. Onun düşünsel ve kültürel seviyesi yükselmiştir. Halkımız bizde yayınlanan sanatsal ve edebi eserlerin kalitesinden çoğu zaman tatmin olamamaktadır. Edebiyat alanı ile ideolojik cephede çalışanların bazıları bunu ne yazık ki anlamadılar ve anlamak da istemiyorlar.
Halkımızın istek ve zevkleri çok yüksektir, bunlara cevap verme yeteneğine sahip olmayanlar geride kalacaktır. Edebiyat sadece halkın istekleri doğrultusunda gitmeyi kendine görev edinmekten çok, halkın zevklerini geliştirip, isteklerini daha da artırarak, halkı yeni fikirlerle zenginleştirmek ve ileriye götürmek zorundadır. Halkın ayağına gitmeyen, halkın artan isteklerini karşılamayan ve Sovyet kültürünü geliştirme görevinden yoksun olan hemen gözden düşecektir.
“Zvezda” ile “Leningrad” dergileri yöneticilerinin bu yetersiz çalışmalarında ikinci büyük bir hata daha göze çarpmaktadır. Yönetici konumundaki bazı çalışanlarımız, edebiyatçılarla olan ilişkilerinde Sovyet insanlarının politik eğitimi ile edebiyatçıların politik yönü ve çıkarlarını değil kişisel arkadaşlık ilişkilerini her şeyden daha üstün tutmaktadırlar. İdeolojik ve sanatsal açıdan birçok zararlı ve kalitesiz eserin basımına bazı yazarları gücendirmemek için izin verildiğinden bahsediliyor. Bu çalışanların kimseyi gücendirmemek için halkın ve devletin çıkarlarına göre hareket etmeleri daha iyi olur. Bu gerçekten de doğru olmayan ve çok yanlış bir politik tutumdur. Bu sanki bir köpekle bir milyon rubleyi değiştirmeye benzer.
Merkez Komitesi aldığı kararda, edebiyat alanındaki ilkesel ilişkilerin yerine dostane ilişkilerin tercih edilmesinin büyük zararlar getirdiğine işaret etmektedir. Bazı edebi çevrelerdeki ilkesiz dostane ilişkiler çok olumsuz rol oynayarak, birçok edebi eserin düzeyinin düşmesine yol açmış ve Sovyet edebiyatına ve insanlarına yabancı olan eserlerin edebiyata girmesine neden olmuşlardır. Leningrad ideolojik cephesindeki yöneticiler ile Leningrad dergileri yöneticileri eleştiriden kaçınmışlardır. Bu dostane ilişkilerdeki ilkesizliğin halkın çıkarları aleyhine değiştirilmesi zarar getirmiştir.
Stalin yoldaş, bize kadrolarımızı koruyup, onları bilgilendirmek ve eğitmek istiyorsak, birini gücendireceğiz diye ilkesel, cesur, açık ve objektif eleştiriden korkmamamızı öğretmektedir. Edebiyat örgütünün de dâhil olduğu her örgütte eleştiri yapılmıyorsa bu çürümeye yol açabilir. Eleştiriye tabi tutulmayan bir eser adeta bir hastalık gibi daha derinlere yayılabilir ve onu tedavi etmek sonradan daha da güçleşir. Sadece cesurca ve açıkça yapılan bir eleştiri halkımızı yetkinleştirerek, halkımızın önde gitmesine ve halkımızın çalışmalarındaki yetersizliklerin üstesinden gelmesine yardımcı olur. Eleştirinin olmadığı yerde durgunluk baş gösterir ve ilerleme olmaz.
Stalin yoldaş; her Sovyet insanının her gün kendi çalışmalarının bilânçosunu çıkarmasını; korkmadan kendisini denemesini, çalışmalarını analiz etmesini; eksik ve hatalarını cesurca eleştirmesini; çalışmalarımda daha iyi sonuçlara nasıl ulaşabilirim diye iyice düşünmesini; sürekli yetkinleşmesi konusunda çalışmasını; işte tüm bunların gelişmemizde çok önemli bir koşul olduğunu defalarca dile getirmiştir. Hem edebiyatçıların hem de diğer çalışanların böyle hareket etmeleri gerekmektedir. Çalışmalarının eleştirilmesinden korkup, bundan şüphe duyan halktan saygı da göremez (şiddetli alkışlar).
Çalışmasına eleştirel bir gözle bakmama ve edebiyatçılarla olan dostane ilişkilerde ilkesiz davranma Sovyet Yazarlar Birliği Yönetimi’nde çok yaygın bir hale gelmiştir. Yazarlar Birliği, özellikle de başkan Tihonov yoldaş “Leningrad” ve “Zvezda” dergilerinde ortaya çıkan hem bu kötü durumdan hem de Ahmatova, Zoşçenko ve benzeri Sovyet olmayan yazarların zararlı etkilerinin Sovyet edebiyatına sızmasına engel olamadıklarından suçludurlar. Onlar Sovyet edebiyatına yabancı olan eğilimler ile ahlak kurallarının dergilerimize sızmasına göz yummuşlardır.
Dergiden ve dergideki bölümlerden kimin sorumlu olduğu genellikle bilinmiyor. Tam bir düzenin sağlanamaması Leningrad’daki dergilerin redaksiyonları yönetiminde sorumsuzluğa yol açmıştır. Bu olumsuz durum dergilerdeki eksikliği daha da artırmıştır. Bu eksikliğin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bundan dolayı Merkez Komitesi aldığı kararlarla, derginin yönetiminden ve dergide çıkacak olan eserlerin ideolojik ve sanatsal açıdan kaliteli olması için “Zvezda” dergisine sorumlu bir baş-redaktör atamıştır.
Dergilerde, hiçbir surette düzensizliğe ve anarşi yaratılmasına katlanılamaz. Dergi yönetimi ile yayınlanan eserlerin içeriğinde tam bir sorumluluk gerekmektedir.
Leningrad ideolojik cephesi ile Leningrad edebiyatındaki o şanlı geleneği yeniden kurmak, zorundasınız. Her zaman öncü düşünce ve kültürlerin ocağı olan Leningrad dergilerinin geri kalmışlığın ve ideolojisizliğin sığınağı durumuna gelmesi çok acınacak ve gücenilecek bir durumdur, ideoloji ve kültür merkezi olarak Leningrad’ın haysiyetini kurtarmak gerekmektedir. Leningrad’ın Leninist Bolşevik örgütlerinin beşiği olduğunu hatırlamak gerekir. Lenin ile Stalin burada Bolşevik Partisinin, dünya görüşü ve kültürünün temellerini atmışlardır.
Leningradlı yazarlar ve partinin aktif üyelerinin en onurlu işi Leningrad’ın bu şanlı geleneğini yeniden kurmak ve daha da geliştirmektir. Leningrad’ın ideolojik cephesinde çalışanlar ile yazarlar ve başkanların görevi ideolojisizliği ve geri kalmışlığı Leningrad edebiyatından atmak, Sovyet edebiyatının öncü bayrağını göklere çıkararak, ideolojik ve sanatsal alandaki gelişmelerde imkânları elden kaçırmamaktır. Onlar çağdaş konulardan ve halkın isteklerinden ayrılmayarak eleştirilerde yaltakçılığı, gruplaşmayı ve ahbap-çavuş ilişkilerini değil, her türlü gerçek, cesur, bağımsız ve ideolojik Bolşevik eleştirisini geliştirmek zorundadırlar.
Yoldaşlar, partinin Leningrad Şehir Komitesinin, özellikle de propaganda şubesi ile ideolojik çalışmalardan sorumlu başkanın ve dergilerin bu başarısızlığında asıl sorumlu olan propaganda sekreteri Şirokov yoldaşın büyük bir hataya izin verdiklerini sanırım şimdi daha iyi anlıyorsunuzdur. Leningrad Parti Komitesi, Zoşçenko’nun işe alındığı Haziran ayının sonunda “Zvezda” dergisi redaksiyonuna yeni eleman alma kararı vererek büyük politik bir hata yapılmasına müsaade etmiştir. Partinin Şehir Komitesi Sekreteri Kapustin yoldaş ile Şehir Propaganda Komitesi Sekreteri Şirokov yoldaşın böyle yanlış karar vermeleri ancak politik bir körlük olarak açıklanabilir. Partimizin ideolojik yaşamında, Leningrad’ın eski önemini tekrar kazanması için bütün bu hataların çok çabuk bir şekilde düzeltilmesi gerektiğini tekrarlıyorum.
Partimizin öncü kollarından biri olan Leningrad’daki parti örgütlerini ve Leningrad’ı seviyoruz. Leningrad, Leningrad’ı kendi amaçlarında kullanmak isteyen bazı edebiyat düzenbazlarının sığınağı olmamalıdır. Zoşçenko, Ahmatova ve onlara benzeyenler için Sovyet Leningrad’ının hiçbir değeri yoktur. Onlar ve onlara benzeyenler Leningrad’da başka toplumsal-politik bir düzenin ve başka bir ideolojinin canlandırılmasını görmek istiyorlar. İşte onların gözlerinde görünen Eski Petersburgs özgü olan Eski Petersburg ve bronz at. Ama biz Sovyet Leningrad’ını seviyoruz. Sovyet kültürünün öncü merkezi Leningrad’ı. Leningrad’tan çıkan büyük devrimci ve demokratların o şanlı grubu: Soyunuzu sürdürüyoruz, sizler bizim öncüllerimizsiniz. Modern Leningrad’ın şanlı geleneğini başka bir şeyle asla değiştirmeyeceğiz, bizim yaptığımız her şey bu büyük devrimci demokrat geleneğin gelişiminin bir devamıdır. Haydi, Leningradlı aktif parti üyesi işini daha çabuk ve hızlı yoluna koy! İdeolojik çalışmalarımızı daha ileriye götürmek için uyanık ve cesurca düşünerek hatalarının analizini yap! Leningradlı Bolşevikler, Sovyet toplumunun bilinci ile Sovyet ideolojisinin şekillenmesi meselelerinde ilk adımı atmada ve öncü olmada eski yerlerini tekrar almalıdırlar. (Şiddetli alkışlar)
Leningrad Parti Şehir Komitesi’nin ideolojik cephede böyle bir hataya izin vermesi hâlâ anlaşılır gibi değildir. Şehir Komitesi, şehrin yeniden düzenlenmesi ve endüstrinin kalkındırılması konularında ve şu anda yapılan pratik çalışmalardan heyecanlanarak ideolojik eğitim çalışmalarının önemini belki de unuttu. Bu ihmalkârlık Leningrad’daki örgütlere pahalıya mal olmuştur. İdeolojik çalışmalar unutulmamalıdır! İnsanlarımızın manevi zenginliği maddi zenginlikten daha az önemli değildir. Sadece maddi üretimde değil, ideolojik konularda da yarını düşünmeden körü körüne yaşanmamalıdır. Sovyet insanımız önüne konulacak her eseri okuyacak şekilde yetiştirilmedi. Halkın yüksek ihtiyaçlarını tatmin edemeyip, dünya görüşlerini değiştirmeyen sanat ve kültür alanında etkinlik gösterenler halkın güvenini çok çabuk kaybedebilirler.
Yoldaşlar, Sovyet edebiyatımız halkın ve ülkemizin çıkarları doğrultusunda yaşamalıdır. Edebiyat halkın öz malıdır. Halk sizin her başarınız ve önemli eserinizi kendi başarısı gibi görmektedir. Başarıya ulaşmış her eseri kazanılmış bir savaş ya da ekonomik cephede elde edilmiş büyük bir zaferle karşılaştırmak gerekir. Tam aksine başarısız her eser de halk, devlet ve parti için yüz kızartıcı bir durumdur. Halkın çıkarlarından ve halkın edebi çıkarlarından kaygı duyup, Leningradlı yazarların durumundan rahatsız olan MK kararları bilhassa bu açıdan önemlidir.
İdeolojisiz insanlar Sovyet edebiyatının temelinde çalışanları Leningrad kolundan mahrum etmek, onların düşüncelerini sarsmak ve sanatın değişen toplumsal öneminde Leningradlı yazarların sanatından yoksun bırakmak istiyorlarsa, MK, Leningradlı edebiyatçıların kendi güçlerini bularak Leningrad’daki edebiyat kolunda ve dergilerde bulunan ideolojisizlik, ilkesizlik ve apolitikliği düzene sokmak için bütün denemelerde sınır çizmesini ümit etmektedir, ideolojik cephenin ilerici çizgisini belirleyin, önünüzde uluslararası anlam taşıyan büyük bir görev vardır. Her gerçek Sovyet edebiyatçısının, halkın, devletin ve partinin önünde sorumluluk duygusunu ve yerine getirilmesi gereken görevin önemi konusundaki bilincini artırın.
Başarılarımız, ülke içinde olduğu gibi uluslararası düzeyde burjuva dünyasının hoşuna gitmemektedir. 2. Dünya Savaşı sonrası sosyalizmin pozisyonu güçlenmiştir. Sosyalizm birçok Avrupa ülkesinde günün konusu olmuştur. Bu durum tüm emperyalistleri tedirgin etmektedir. Onlar tüm ilerici insanlığa örnek olan sosyalist ülkemizden korkmaktadırlar. Emperyalistler ve onların düşünsel uşakları, edebiyatçıları, gazetecileri, politikacıları ve tüm diplomatları ülkemizin kötü bir dünya olduğunu yayarak ülkemize ve sosyalizme iftira atmaya çalışmaktadırlar. Bu koşullarda Sovyet edebiyatına düşen görev, Sovyet edebiyatımıza ve sosyalizme yapılan tüm bu iğrenç iftira ve saldırılara karşı sadece darbe ile karşılık vermek değil, çöküntüye uğramış ve soysuzlaşmış burjuva kültürünü cesurca eleştirmek ve ona saldırmaktır.
Batı Avrupa ve Amerikan edebiyatçıları ile aynı zamanda sinema ve tiyatro rejisörlerinin burjuvaziye özgü, moda ve modern sanatı ne kadar göz kamaştırıcı olursa olsun, onların tüm çabaları burjuva kültürünü kurtarmaya ve yükseltmeye yetmemekte, çünkü bu kültürün ahlaki değeri bozuk ve zararlıdır. Bu kültür özel kapitalist mülkiyet ile toplumdaki burjuvazinin egoist çıkarlarının hizmetindedir. Burjuva yazarlar, sinema ve tiyatro rejisörlerinin tümü toplumun ilerici kesimini sosyal ve politik mücadele gibi önemli sorunlardan alıkoyup, düzenbaz ve her türlü macera ve başından geçen olayların anlatıldığı ve müzikhollerindeki kızlar ile gangsterlerin rol aldığı geri kalmış ideolojisiz edebiyat ve sanatla avutmaya çalışmaktadırlar.
Öncü Sovyet kültürünün temsilcileri ile Sovyet yurtseverlere burjuva kültürüne hayran olmak ya da öğrencisi durumuna düşmek bize yakışır mı? Ama her hangi bir burjuva düzenine göre daha yüksek bir düzeni yansıtan ve burjuva kültüründen kat kat yüksek olan edebiyatımızın yeni insan ahlakını başkalarına öğretme hakkı vardır. Bizimkisi gibi bir halkı ve ülkeyi nerede bulacaksınız? Büyük Anayurt Savaşı’nda Sovyet halkımızın gösterdiği ve her günkü çalışmasıyla kültür ve ekonominin barışçıl gelişmesi ve kalkınmasına katkıda bulunan böylesine üstün özelliklere sahip insanları nerede bulacaksınız? Halkımız günden güne daha yükseklere çıkmaktadır. Biz bugün dün olduğumuzdan ilerdeyiz, yarın ise bugün olduğumuzdan daha ilerde olacağız. Biz artık, 1917 öncesi Ruslar değiliz, bizim karakterimiz artık Rus karakteri değil. Biz değiştik. Biz ülkemiz temelinde değişen büyük değişimlerle beraber yetiştik.
Her iyi niyetli Sovyet yazarının görevi şu olmalıdır: Sovyet insanının bu yeni yüksek özelliklerini göstermek, halkımızın yalnız bugününü değil yarınını da görebilmesine öncülük etmek ve halkımızın yolunun aydınlatılmasına yardımcı olmaktır. Yazar olayların gerisinde kalmamalı, halkın gelişmesi için halka yol göstermeli, halkın ön saflarında ilerlemelidir. Sosyalist gerçekçiliğin yöntemlerini kullanarak, gerçekçiliği halkımıza iyi niyetle ve dikkatle anlatmalıdır. Aslında gelişmemizdeki süreci derince yayıp halkı eğiterek, halkımızı ideolojik silahla donatmalıdır. Biz Sovyet insanının iyi duygu ve özelliklerini seçip, yarını açıklayarak aynı zamanda insanlarımızın nasıl olmaları gerektiğini göstermek, geçmişten kalan izleri ve Sovyet insanının ilerlemesine engel olan geçmişin kalıntılarını eleştirmek zorundayız. Sovyet yazarları halka, devlete ve partiye yardım ederek, gençlerimizi hiçbir engelden korkmayan ve gücüne inanan dinç gençler yetiştirmelidir.
Burjuvazinin politikacıları ve yazarları, Sovyet kültürü ile Sovyet düzeninin ulaştığı başarılar konusundaki gerçekleri kendi halklarından gizlemekte, Sovyetler Birliği gerçeğinin kendi sınırlarından sızmaması için demir perde örmekteler ve Sovyet kültürünün gerçek büyümesi ve yayılmasını küçümsemeye çalışmaktalar -işte tüm bu denemeler başarısızlığa uğramıştır. Biz kültürümüzün gücünü ve niteliğini çok iyi bilmekteyiz. Yurtdışındaki kültür elçilerimizin ve sporcularımızın olağanüstü başarılarını hatırlamak gerekir. Yabancılara karşı aşağılayıcı duruma düşmek, ya da onlara karşı savunmada pasif durmak bize yakışır mı?
Feodal düzen ve daha sonra da burjuvazi, gelişmesini ve yeni düzeninin oluşmasını sağlayan bir sanat ve edebiyat kurabildiyse, biz de insanlığın uygarlık ve kültür tarihinde en iyisini gerçekleştirmeye yönelik yeni sosyalist bir düzen ile geçmişin en iyi sanat eserlerini geride bırakan dünyada en ilerici bir edebiyat kurduk.
Yoldaşlar, Merkez Komitesi neyi talep etmektedir? Merkez Komitesi, partinin Leningradlı aktif üyeleri ile Leningradlı yazarlarının zaman geçmeden ideolojik çalışmaların seviyesinin artırılması gerektiğini çok iyi anlamalarını istemektedir. Genç Sovyet neslinin önünde; sosyalist düzenin gücünü ve büyüklüğünü sağlamlaştırma; refah ve kültürümüzü yeni, görülmemiş bir şekilde geliştirmek için Sovyet toplumunun gücünden tam faydalanma görevi bulunmaktadır. Bu büyük görevlerin yerine getirilmesi için engellerden korkmayan, engellere göğüs geren ve her türlü engelin üstesinden gelme yeteneğine sahip başı dik ve sağlam genç nesiller yetiştirilmelidir. İnsanlarımız eğitimli, yüksek düşünceye sahip, kültürlü, ahlaki değerleri yüksek ve şevkli olmalıdırlar. Edebiyatımız ve dergilerimiz çağdaşlığın dışında kalmayıp, Sovyet düzenine bağlı ve halkın çıkarlarını korumada fedakârlık gösterecek gençlerin yetiştirilmesi için partiye ve halka yardımcı olmalıdır.
Sovyet yazarları ile ideolojik mücadeleden sorumlu tüm çalışanlar, şimdi yol gösteren bir hat belirlemelidirler. Dünyanın şimdiki gelişim koşullarında ideolojik cephenin, özellikle de edebiyatın görevleri artmaktadır. Halk, devlet ve parti, edebiyatın çağdaşlıktan ayrılmamasını istemektedir, tüm yönüyle Sovyet yaşam tarzı etkin bir şekilde temsil edilmelidir. Bolşevikler edebiyata çok değer vermektedirler. Onlar edebiyatta büyük politik bir misyon ile halkın manevi ve politik birliğinin güçlendirildiğini ve edebiyatın rolünde halkın birlik ve beraberlik içinde eğitimini açıkça görmektedirler. Parti Merkez Komitesi, manevi kültürün artmasını arzu etmektedir, çünkü MK bu kültür zenginliğinde sosyalizmin en önemli görevlerinden birini görmektedir.
Merkez Komitesi, Sovyet edebiyatının Leningrad kolunun manevi ve politik olarak sağlıklı olduğuna ve en kısa zamanda da hatasını düzelterek Sovyet edebiyatının saflarında gereken yerini tekrar alacağına inanmaktadır.
MK, Leningradlı yazarların çalışmalarındaki yetersizliklerin üstesinden gelinerek, Leningrad’daki parti örgütlerinin ideolojik çalışmalarının en kısa zamanda halkın, devletin ve partinin çıkarları doğrultusunda yükseleceğine inanmaktadır. (Şiddetli alkışlar. Herkes ayağa kalkıyor.)

Ağustos 1997