Uğruna verilen onca mücadeleye rağmen barış, insanlığın temel özlemi olmaya devam ediyor.

Yeni paylaşım arayışlarının ortaya çıkardığı sorunların, çatışmaların, eşitsizlikler ve yönlendirilebilir ekonomik krizlerin, barış için sürekli tehditler yarattığı bir dünyada yaşıyoruz.

Ülkemiz, uzun yıllardır süregelen ve gittikçe ciddi bir iç savaş biçimi alma eğilimi gösteren bir çatışma ve şiddet ortamında yaşıyor.

Bugün, dünyada, savaşın olduğu kadar barışın da merkezi bölgemizdir. Emperyalist saldırının yarattığı tüm düğümler buradadır, çözüm de buradadır.

“Türkiye’nin barışı”, bölge ve hatta belki de dünya barışının gerçekleştirilebilmesi mücadelesinde öncelikli bir öneme sahiptir.

13-14 Ocak 2007 tarihlerinde Ankara’da gerçekleşen “Türkiye Barışını Arıyor Konferansı” sonuç bildirgesinde şöyle denilmekteydi;

“Sonuç olarak bu konferans, aynı zamanda bir barış meclisi işlevi görmüştür. Ancak, ortaya çıkan program taslağının olgunlaştırılması, topluma mal edilmesi ve siyasetin gündemi haline getirilmesi için uzun erimli ve toplumsal katılımla zenginleşecek, örgütlü bir çalışmaya ihtiyaç vardır. Amacımız, bu konferansın barışı inşa edecek bir toplumsal örgütlenmeye öncülük etmesidir.”

İşte bu kararın sonucu olarak oluşan Türkiye Barış Meclisi, evrensel, tarihsel deney ve birikimlerin ışığında güncel sorunları değerlendirerek, ülkemizde barışın kazanılması için aşağıdaki program ve iç işleyiş kurallarını kabul etmektedir.

I. BÖLÜM

TÜRKİYE BARIŞ MECLİSİ’NİN PROGRAMI

1) Silahlı çatışmaların durdurulması ve Kürt Sorununun barışçıl çözümü başta olmak üzere, Türkiye’de ayrımsız herkes için demokrasinin, insan haklarının, özgürlüklerin ve sosyal adaletin tesisi barış çalışmalarının temel amacıdır.

2) Türkiye Barış Meclisi, bu amacın gerçekleşmesine yönelik, TBMM başta olmak üzere toplumun her kesiminden geliştirilecek olan tüm öneri, program, eylem ve çalışmaları destekleyecek, güçlendirilmesi ve koordine edilmesi yönünde çaba harcayacaktır.

BARIŞIN TESİSİ İÇİN ASGARİ SİYASİ TALEPLER:

3) Barış dilde başlatılmalı; özellikle siyasetin dili, şiddete yol açan ayrımcılıktan ve milliyetçilikten arındırılmalı, ötekileştirici, yabancılaştırıcı ve düşmanlaştırıcı tüm söylemler terk edilmelidir. Çünkü siyasette soy mensubiyetine dayandırılan milliyetçi söylem ve özcü yaklaşımlar, karşıtını da doğurmakta, yurttaşlar arasındaki güven ve birlik ortamının oluşmasına zarar vermektedir.

4) Herkesin, etnik kökeni, dinsel inançları, mezhebi, cinsiyeti, cinsel yönelimi, siyasal görüşleri nedeniyle ya da başkaca bir nedenden dolayı ayrımcılığa uğramaksızın eşit hak ve sorumluluklar ile siyasal alanda aktif özne olarak yer alabilmesinin önündeki tüm engeller kaldırılmalıdır. Bunun için;

· Bugün adil temsilin önünde bir engel olan yüksek seçim barajı kaldırılmalıdır.

· Siyasi partilerin faaliyetlerini kısıtlayıcı ve yasaklayıcı engellerden kurtulmalarını sağlayacak, demokrasinin ve siyasal alanın tesisinde bağımsız ve etkin bir rol oynayabilmelerinin yolunu açacak yeni bir siyasi partiler yasası çıkarılmalıdır.

· Yerinden yönetimin yolu açılmalı, böylelikle temsil ve katılımın önündeki engeller kaldırılmalıdır.

· Toplumun, barış talebini yükseltebileceği, tüm unsurlarıyla müzakerelere katılabileceği ve çeşitli çözüm önerileri geliştirebileceği, özgürlükçü ve barışçıl bir siyasal iklimin oluşturulmasına çalışılmalıdır.

· TBMM’de “Kürt Sorunu’nu Araştırma ve Çözüm Komisyonu” kurulmalıdır.

· TBMM’de “Azınlık Haklarını, İzleme, Koruma ve Güçlendirme Komisyonu” kurulmalıdır.

· Barışın tesisi sürecinde Kürtlerin siyasal temsilcileri, partileri ve Türkiye Barış Meclisi her düzeyde meşru ve gerçek muhataplar olarak kabul görmelidir.

5) Ülkede barış ve demokrasiyi tesis etmeye yönelik,

· Militarizmden, güvenlik rejimi zihniyetlerinden arınmış;

· Yurttaşlığı, herkesin, etnik kökeni, dinsel inançları, mezhebi, cinsiyeti, cinsel yönelimi, siyasal görüşleri nedeniyle ya da başkaca bir nedenden dolayı ayrımcılığa uğramaksızın eşit hak ve sorumluluklar ile donatılacağı biçimde yeniden tanımlayan;

· Yurttaşların temel hak ve özgürlüklerini, sosyal adaletin tesisi yönünde çalışanların ekonomik ve sosyal haklarını, doğal ve kültürel çevre ve varlıkların korunmasını güvence altına alan;

· Yurttaşların birlikte yaşama iradesinin bir ifadesi olacak;

yeni bir anayasa hazırlanmalıdır.

6) Çatışmalarda evladını kaybetmiş anaların oluşturacakları ortak bir komisyon, barışın inşasına yönelik çabalarımızı çok güçlendirecektir.

7) Türkiye’de herkesin etnik kökeni, dinsel inançları, mezhebi, cinsiyeti, cinsel yönelimi, siyasal görüşleri nedeniyle yada başkaca bir nedenden dolayı ayrımcılığa uğramaksızın sivil, resmi, siyasi kurum ve kurullarda görev, yetki ve sorumluluk alabilmesinin önündeki tüm yasal ve fiili engeller kaldırılmalıdır.

8) Toplumsal, kamusal ve siyasal yaşama katılımı sağlayacak, planlanmış bir siyasi af ve demokratik katılım programı geniş olarak tartışmaya sunulmalı ve yürürlüğe konma yolunda somut adımlar atılmalıdır.

9) Olağanüstü hal rejiminin tüm izlerinin silinmesi ve olağan şartlar altında, hukukun geçerli olduğu bir yaşam biçimi yaygın olarak teşvik edilmelidir. Bu çerçevede;

· Faili meçhul cinayetler aydınlatılmalı, suçlu resmi görevliler korunmamalı, adil bir şekilde yargılanıp cezalandırılmalıdır.

· Koruculuk sistemi kaldırılmalı, korucular sosyal güvenceleri ile birlikte başka istihdam alanlarına kaydırılmalıdır.

· Zorunlu göçün neden olduğu ekonomik, sosyal ve psikolojik tüm yıkımların etkilerini giderecek önlemler alınmalıdır.

· Bütün bölge acilen mayınlardan temizlenmelidir.

BARIŞIN TESİSİ İÇİN ASGARİ EKONOMİK TALEPLER:

1) Bölgedeki yoğun yoksulluğu ve bölgelerarası dengesizliği giderici pozitif ayrımcılığı esas alan kalkınma plan ve projeleri gerçekleştirilmelidir.

2) Bölgenin kalkınmasında öncü rolü oynayacak Erzurum, Van, Diyarbakır, Batman gibi iller bölgesel ekonomik, kültürel ve toplumsal cazibe merkezleri haline getirilmesinin etkin yararı olacaktır.

3) Bölgenin doğal kaynaklarından ve enerji işletmelerinden (su, elektrik, petrol vb.) sağlanan üretim değerlerinin bir bölümü bölge kalkınması ve yoksullukla mücadele amacıyla kullanılmak üzere tahsis edilmelidir.

4) Sulanan tarım alanlarının daha verimli hale getirilmesi için gerekli yatırımlar acilen yapılmalı, mayınların temizlenmesi ile kazanılacak topraklar, organik tarıma açılmalıdır.

5) Bölge koşullarına uygun düşen ve istihdam yaratacak nitelikte sanayi yatırımları teşvik edilmelidir.

6) Bölgede 0-14 yaş arası çok büyük bir nüfus kesimi bulunmaktadır. Bu genç nüfusun gelecek kaygısı taşımayan, sahip oldukları öz kaynakları değerlendirme becerisi edinmiş üretken bireyler haline gelmelerini sağlayacak eğitim, öğretim ve iş imkanlarına kavuşmaları barış ve sosyal adaletin tesisi, bölgenin refahı için zorunludur.

BARIŞIN TESİSİ İÇİN SOSYAL VE KÜLTÜREL TALEPLER:

1) Ülkemizde farklı kültürlerin varlığı, tarihsel ve sosyolojik bir gerçek olarak kabul edilmeli, kültürel yıkıma yol açan her türlü inkarcı ve yasaklayıcı uygulamalar son bulmalıdır.

2) Bu toprakların binlerce yıllık ortak kültürünün oluşumunda etkili olmuş bütün dil ve kültürlerin araştırılması, geliştirilmesi, eğitim ve öğretiminin önündeki yasal ve fiili engeller kaldırılmalıdır. Söz konusu kültürlerin varlığının göstergesi olan her türlü dini ya da dini olmayan mimari yapı, eser vb. tüm kültür mirası, koruma altına alınmalı, restore edilmeli ve barış kültürünün oluşumunun bir aracı olarak günlük yaşamda işlevlerine uygun biçimde kullanılır hale getirilmedir.

3) Kürt dili ve edebiyatının araştırılması, geliştirilmesi ve eğitimi önündeki engeller kaldırılmalı, Kürt dili ve edebiyatının geliştirilmesi teşvik edilmelidir.

4) Resmi dil olan Türkçe’nin yanı sıra Kürtçe’nin ve diğer azınlık dillerinin kamusal alanda serbestçe kullanılabilmesi için yasal ve hukuki düzenlemeler yapılmalı, “çok dilli resmi hizmet ve siyasi faaliyet” serbestliği sağlanmalıdır.

5) Eğitim ve yönetim pratiklerinde devletle toplum arasında olduğu kadar, toplumun farklı kesimleri arasında gerilim yaratan etnik ve dinsel aidiyet vurguları son bulmalıdır.

BARIŞIN TESİSİ İÇİN MEDYA VE TOPLUMSAL İLETİŞİM ALANINA YÖNELİK TALEPLER:

1) Kürt sorunu “şiddet ve terörizm sorunu” olarak adlandırılmaktan vazgeçilmelidir. Çünkü sorunun tarafları sadece silah taşıyan güçler değildir. Sorun kentiyle, kırıyla, sivil toplumu, siyasi örgütleri, resmi kurumları ve diğer sosyal kesimleriyle tüm Türkiye’nin sorunudur.

2) Medya, çatışmaları meşrulaştıran, olağanlaştıran dili terk etmeli, “farklı toplumsal kesim ve kimliklerin birbirini anlaması ve birlikteliğini” vurgulayan bir dil kullanmalıdır. Medya barışın dilini, ahlakını ve değerlerini oluşturmada sorumluluk üstlenmelidir.

3) Sorunun tüm taraflarına ilişkin doğru, nesnel bilgi ve haber üretmek medyanın ahlaki zorunluluğudur.

II. BÖLÜM

TÜRKİYE BARIŞ MECLİSİ’NİN İÇ İŞLEYİŞ KURALLARI

1. Türkiye Barış Meclisi’nin, amacı I. Bölüm’deki “Programı” gerçekleştirmektir.

2. Türkiye Barış Meclisi, sivil ve bağımsız bir meclistir. Her türlü kimlik hiyerarşisini, tüm şiddet biçimlerini ve her türlü ayrımcılığı reddeder. Türkiye Barış Meclisi, barış kültürünü ve demokrasiyi öncelikle kendi içinde gerçekleştirmeyi önemser, amaçlar.

3. Türkiye Barış Meclisi, barış için çalışması ve emeği olan kişilerden oluşur. Türkiye Barışını Arıyor Konferansı’nın çağrıcıları ve düzenleyicileri, akademisyenler, yazarlar, sanatçılar, medya mensupları, emek örgütlerinin, meslek örgütlerinin, demokratik toplum örgütlerinin, diğer barış gruplarının mensupları ve yerel barış meclislerinin üyeleri Türkiye Barış Meclisi’nin üyeleridir.

4. Türkiye Barış Meclisi, sorun çözen ve bunu sorunun sahipleriyle paylaşan bir yöntemi benimser. Bu nedenle de;

· Türkiye Barış Meclisi, meclisi oluşturan bireylerin siyasal düşüncelerinden bağımsız ve bağlı oldukları örgütlerin dışında bir yapılanmadır. İlişkilerde hak eşitliği, karşılıklı saygı, bağımsızlık ve içişlerine karışmama temel ilkedir.

· Türkiye Barış Meclisi, iç işleyiş ve çalışmalarında katılımcılığı önemser ve teşvik eder.

· Kararlar, iknaya dayalı olarak konsensus yöntemi ile alınır, oylama yapılmaz.

· Çalışma ve eylemliliklerde “ortak karar, ortak uygulama” esastır.

· Konsensusun sağlanamadığı koşullarda genel eğilim dikkate alınır. Bu durumda karara katılmayanların çalışma ve eylemliliklere katılmama hakkı vardır. Ancak, çalışma ve eylemliliklerin aleyhine faaliyet yürütülemez.

5. Etkinlik, çalışma ve ortak programların giderleri, Türkiye Barış Meclisi üyeleri ve yerel barış girişimlerince karşılanır. Üyeler, her ay için en az 10 en çok 100 YTL aidat öder.

6. Türkiye Barış Meclisi, altı ayda bir toplanır. Ancak, Sekretarya’nın yada yerel barış meclislerinin gereksinim duyduğu hallerde olağan üstü toplanır.

7. Türkiye Barış Meclisi, bünyesinde oluşturulan Sekretarya, çalışma grupları vb. organizasyonlarda kadın temsili konusunda ilkesel olarak tam eşitlik esası benimser. Ancak görev ve sorumluluk üstlenmede gönüllülük esastır.

8. Barış Meclisi çalışmalarını ilkesel olarak çok dilli yapmayı benimser. (Olanaklar ölçüsünde)

9. Türkiye Barış Meclisi, kendi içinden, içerdiği tüm farklı görüş ve anlayışları temsil edecek bir Sekreterya seçer. Sekreterya;

· 25 kişiden oluşur. Kendi içinde iletişim ve koordinasyonu sağlayacak yedi kişilik koordinasyon kurulu seçer.

· En az ayda bir kez toplanır. Koordinasyon kurulu ise her hafta toplanır.

· Türkiye Barış Meclisi’nin aldığı kararları yürütür.

· Yerel barış meclislerinin, çalışma gruplarının ve diğer barış gruplarının çalışmalarının eşgüdümünü sağlar.

· Türkiye Barış Meclisi’nin aldığı kararlar çerçevesinde görüş açıklar.

· Bunun için, altı aylık süreyle görev yapacak üç sözcü seçer. Açıklamalar sadece bu sözcüler aracılığıyla yapılır. Bunun dışında hiçbir bireysel açıklama Türkiye Barış Meclisi’ni bağlamaz.

· Bir önceki toplantıda alınan kararların uygulanması ve mali konular hakkında Türkiye Barış Meclisi’ni bilgilendirir.

10. Türkiye Barış Meclisi, barış çalışmalarının toplum içinde yaygınlaşması ve kök salması için yerel barış meclislerinin kurulmasını teşvik eder. Yerel barış meclisleri;

· Çalışma ve işleyiş biçimlerini kendileri düzenler.

· Türkiye Barış Meclisi Sekreteryası ile eşgüdüm içerisinde çalışacak bir sekreterya seçer.

· Gerçekleştirdikleri çalışma ve etkinliklerle ilgili olarak Türkiye Barış Meclisi Sekreteryası’nı bilgilendirir.

11. Türkiye Barış Meclisi, gerekli gördüğü konularda çalışma grupları oluşturur.

· Çalışma grupları, Türkiye Barış Meclisi içinden ya da dışından oluşturulur. Grupların oluşumunda uzmanlık, ilgi alanı, emek ve enerji esas alınır.

· Çalışma grupları en az beş kişiden oluşur. Kişi sayısı ihtiyaca göre arttırılır.

· Çalışma grupları ilk toplantılarını Sekretarya’nın daveti üzerine gerçekleştirirler. Daha sonra toplantı ve çalışma düzenlerini kendileri oluşturur.

· Çalışma gruplarının koordinasyonu Sekreterya tarafından yapılır.

· Çalışma grupları, faaliyetleri konusunda Türkiye Barış Meclisi’ne karşı sorumludur. Çalışmalarının sonucunu rapor haline getirerek Sekretarya’ya yazılı olarak iletirler. Raporlar, Türkiye Barış Meclisi’nin ilk toplantısında görüşülmek üzere gündeme alınır.

ÖNGÖRÜLEN ÇALIŞMA GRUPLARI:

– İletişim Çalışma Grubu

– Uluslararası İlişkiler Çalışma Grubu

– Hukuk ve Anayasa Çalışma Grubu

– Ayrımcılık İzleme Grubu

– Azınlık Hakları Çalışma Grubu

– Geçmişle Yüzleşme ve Gerçekleri Araştırma Çalışma Grubu

– Göç Çalışma Grubu

– Kadın Sorunları Çalışma Grubu

– Çocuk Hakları Çalışma Grubu

– Sosyal Adalet Çalışma Grubu

– Barış Kültürü ve Dili Çalışma Grubu

– Kültür ve Sanat Çalışma Grubu

Bu sayımızla yeni bir yıla, 2008’e “merhaba” diyoruz.

Hızla gerici burjuvazinin ve dinci özelliklerine karşın modern burjuva devletin has partisi haline gelmekte olan AKP’nin ikinci seçim zaferini kazandığı 2007’yi geride bırakıyoruz. Cari açıkta, dış ticaret dengesinde ve son çeyreğin büyüme rakamlarındaki bütün aksi göstergelere, neredeyse tamamlanan özelleştirmeler, taşeronlaştırma ve çalışma yaşamının esnekleştirilmesi, eğitim ve sağlıkla birlikte sosyal güvenlik sisteminin yıkılmasıyla gelir dağılımındaki uçurumun aşırı büyümesine karşın “büyüyoruz”, “ekonomi iyi yolda” iddialarıyla geride bırakılan bir yıl oldu 2007. Her şeye rağmen, kendi propagandif uğraşlarının ürünü olan ve olmayan (çoğu gerici şoven rakiplerince sunulan imkanlarla) yanılsamalar, dağıtılan “yardımlar” yanında, AKP’nin ülkenin on yılların çözümsüz sorunlarına kendince “çözümler” oluşturmasının sonucu olarak, 2007’nin AKP için “başarılarla geçen bir yıl” olduğunu söylemek yanlış olmayacak. “Nereye kadar?” sorusunun yanıtı henüz ortadadır ve asıl olarak işçi sınıfı ve partisinin çalışmasıyla yanıtlanmayı beklemektedir.

Yeni bir yılın ilk sayısından itibaren, her ay dergimizin bir diğerinden farkedilmesinin iyi olacağını düşündük. Bu nedenle, her ay Özgürlük Dünyası, diğer aylardan farklı bir kapak rengi kuşağıyla elinizde olacak. Ve bundan böyle her yılın aynı ayında aynı renkle karşınıza çıkacağız. Bu ay, üç kış ayının mavi tonlarından birindeyiz. Şubat, mavinin tonu koyulaşacak.

İçeriğe gelince..

Yeni yıl dönümünü, 2007 kapanırken üçüncüsü de gerçekleştiren sınır-ötesi harekatlar kapsamında ele alan bir makalemiz var. Bir de, barış mücadelesinin artan önemi açısından, barış mücadelesi kapsamında oluşan “benzerleri”nden ciddi farklılıklara en azından potansiyel olarak sahip olan Türkiye Barış Meclisi üzerine bir yazımız var. Bunlarla birlikte, EMEP’in bir dizi siyasi partiye ulaştırdığı, demokrasi güçlerinin “çatı partisi” ihtiyacıyla ilgili önerisine yer veriyoruz. İ. Çaralan’ın hem AKP değerlendirmesi hem de Kürt ve laiklik sorunu üzerine değerlendirmeleriyle ufuk açıcı olduğunu düşündüğümüz, yine EMEP’in gectiğimiz ay düzenlediği Genel Konferans’ta yaptığı konuşmayı sunuyoruz.

İki önemli makalemizden biri İzzettin Önder Hoca’nın bütçe değerlendirmesine ilişkin; diğeriyse, geçtiğimiz ay başarıyla sona eren Telekom grevinin yürütücü ve yönlendiricilerinden Türkiye Haber-İş Sendikası İstanbul 1 Nolu Şube Başkanı Levent Dokuyucu ile yapılan söyleşi. İki yazının da öğretici olduğuna inanıyoruz. Son yazımız, teknokentler üzerine bir inceleme.

İyi ve başarılı bir mücadele yılı diliyoruz.

Hiç şüphesiz 2007 yılının en büyük işçi mücadelesi Telekom grevi oldu. 16 Ekim’de başlayan grev, 44 gün sonunda patronun geri adım atmasıyla son buldu. Telekom’un uluslararası tekel olan Oger’e satılmasının ardından başka bir döneme giren ve başka bir yapı içinde çalışmaya başlayan Telekom işçileri, grevle birlikte, hem kendilerini, hem de işçi sınıfı mücadelesini de yeniden yapılandırdılar. Daha doğrusu, işçi sınıfının öldüğü, hakların mücadeleyle değil sosyal diyalogla alındığı vaazlarının neredeyse tek geçerli yaklaşımlar olmaya başladığı bir süreçte, bu safsataları bir anda yırtıp attılar. Grevin işçi sınıfının en önemli silahı olduğunu; hakların, sermayenin ve hükümetlerin belirlediği sınırlar içinde değil fiili mücadele ile elde edildiğini tarihin sayfalarından alarak yeniden sınıfın bilincine çıkarttılar. Bu yönüyle Telekom grevi, sınıfa verdiği moral etkinin de ötesinde büyük bir aşama anlamına geldi.

Bu mücadelede, sermaye basınının kara propagandasının yanı sıra polisin, mahkemelerin ve devletin sınıfsal yapısıyla da yüzleşen işçiler, çok güçlü görünen bu kesimlerin, işçilerin birliği karşısındaki aczine de tanıklık ettiler.

Şoven rüzgârların estiği bir dönemde, işçi sınıfı içerisinde olası milliyetçi bölünme ve kışkırtmaya karşı da duvar oldu bu grev.

Grev süresince sermaye ve onların güçleri ile en fazla çatışmanın yaşandığı yer ise, İstanbul oldu. ’89 Bahar Eylemleri ve özelleştirme süresince de diri olan ve kora kor mücadele veren İstanbul Telekom işçilerinin temsilcisi Haber-İş İstanbul 1 No’lu Şube Başkanı Levent Dokuyucu, greve gelinen süreç, grevde yaşananlar, işçilere ve Türkiye işçi sınıfına etkileri ve bundan sonra yapılması gerekenler ile ilgili Özgürlük Dünyası’nın sorularını yanıtladı.

Telekom işçileri nasıl bir dönemde toplusözleşme dönemine geldi?

2005’in Kasım ayı itibariyle Telekom’un yüzde 55’i Oger’e devredildi. Bu sürece gelinene kadar, Telekom işçileri 10 yıllık bir özelleştirme mücadelesi yaşadı. Ve bu mücadeleyi başarıya ulaştıramadık. Başarılı olamamamızın temel nedenlerinden bir tanesi, sendikal örgütlülüğün bütünü olarak, özelleştirmeye karşı bir cephe oluşturulamamasıydı. İstanbul’da çatışmalara, gaz bombalı saldırılara varana kadar bir mücadele vardı, ama diğer bölgelerde bu yaşanmadı. Hatta bazı bölgelerde, sendikacılar, özelleştirmenin artık kaçınılmaz olduğu anlayışındaydılar.

Ama özelleştirme mücadelesinin ortaya çıkardığı sonuçlardan biri, sendika yönetiminin yenilenmesi oldu. Son kongremize gelen süreç, merkez yönetiminden 4 kişinin gitmesi ve çeşitli şubelerdeki yönetimlerin değişmesiyle sonuçlandı. Genel merkez seçimlerinden sonra ise, şöyle bir çalışmaya girdik: Özelleştirme mücadelesinde başarısız olduk, ama yeni bir patron var ve çeşitli saldırılarla Telekom işçisine yönelecekti. İşveren artık devlet değil uluslararası bir şirketti. Siyasi iktidarın müdahalesiyle, kurum içindeki yapılanma değişti. Bu süreçte, sendikamız, 25 bin işçiyle yüz yüze gelen çalışmalar yaptı. Politik olarak da, AKP’nin 4 yıllık icraatının ülke emekçileri için getirdiği sorunlar dile getirilerek, açıktan, AKP’ye oy verilmemesi istendi. Buna rağmen, Telekom işçilerinin de büyük kısmı (Türkiye genelinde iki kişiden biri), AKP’ye oy verdi.

Böylece toplusözleşme çalışmalarına başladık. Ve bir çıta belirledik. Kurum içindeki dengelere bakıldığında, patronun yakınındaki kadroların kayrıldığı görülüyordu. Biz, bir yıl boyunca, özellikle “eşit işte çalışanlara eşit ücret” talebiyle çalışmalarımızı yürüttük. İstanbul açısından, 15 yıllık bir mücadelenin sonucunda toplusözleşme sürecine girdik. Özelleştirmeye karşı kurduğumuz işyeri komitelerini, TİS döneminde de TİS komiteleri olarak yeniledik. Hazırlık döneminde ve görüşmelerle ilgili işçileri bilgilendirmeyi bu komiteler yoluyla yaptık. Hatta diğer illerdeki işçi arkadaşlarımızla ilişkiye geçerek, onları da organize ettik, bu komiteler yoluyla. Biz hazırlıklarımızı yaparken Hava-İş grev süreci yaşandı.

Hava-İş’in THY’de yaşadığı süreç Telekom işçileri üzerinde nasıl bir etki yarattı?

THY’nin önemli bir bölümü halka arz edildi. Toplu sözleşmesi, bizim gibi, özel sektör sözleşmesi sayıldı. Ama tek fark olarak, devletin atadığı yöneticiler işin başındaydı orada. Hava-İş’te gergin dönem başlayana kadar, Telekom işçileri arasında, sanki kamu sözleşmelerine hazırlanıyormuş havası vardı. Biz, her zaman grev söz konusu olduğunu söyledik. Ama aslında ilk günlerde biz de tam olarak kavrayamamıştık. İşte bu süreçte Hava-İş’in yaşadıkları, bizim açımızdan moral verici ve ön açıcı oldu. THY’de, patronun zoruyla yapılan grev oylamasından “Evet” çıktı. Üstelik, basının kışkırtmasına, hükümetin ve patronların baskısına karşın. Bu sonuç, bizim işyerlerimizde de mücadeleyle hak alma düşüncesini güçlendirdi. Zaten Telekom patronunu, son 60 günlük sürecin ancak 59. gününde, o da, kabul edilemez tekliflerle gelince, işin rengi belli oldu.

Grev süreci nasıl başladı?

Patron, 59. günde, ilk yıl yüzde 4, ikinci yıl yüzde 4+4, esnek çalışma, kapsam dışının genişletilmesi ve fazla olduğunu iddia ettiği personel sayısının sendikayla birlikte azaltılmasını dayattı. Yani işçi ve sendikadan, sendikayı yok edecek taleplerde bulundu. “Uluslararası tekeliz, güçlüyüz ve bizim eğilimimiz budur” diye çıktılar karşımıza. Ve bu durum bizi greve götürdü.

Grev başladığında ertelenir, bir iki gün içinde çözülür gibi bir hava vardı, ama 44 gün sürdü…

İletişim sektörü, çağımızın sektörü. Buradaki hizmet durursa, her şey allak bullak oluyor. Ama grev, neticede tecrübe işi. Şunu baştan düşünemedik: Sabah greve çıktık ve üç beş günde biter dedik. Patron da 3-5 günde bunlar çözülür, dayanamaz diye bekliyordu. Bizim grevin erken biteceğine dair düşüncemiz, olağan arızaların artacak olması ve bunlara müdahale edilmeyeceğine yönelik düşünceydi. Ama böyle olmadı. Patron kendi cephesinden akıllı davrandı. Grev saatinden itibaren, “şu kadar sabotaj yapıldı” diyerek ortaya çıktı ve elimizi kolimizi bağlayan bir manevra yaptı. Müdahale olmaksızın oluşacak arızaların faturası üzerimizde kalacak korkusu yaşandı. Bulunduğumuz sınırlar içinde bekleyerek, büyük bir arıza olduğunda müdahaleden çekinen bir yapı oluştu. Bunları İstanbul için değil, genel olarak konuşuyorum. Bu manevraya ancak 3-5 gün sonra yanıt verdik ve toparladık. Taktiksel olarak, yanıt verememenin dağınıklığın yaşadık.

Dağınıklığı gidermek için neler yaptınız?

Eğer biz bunu aşamazsak, grev kırıcılığı ile grevin biteceğini gördük. Öncelikle kendimizi halka anlatan bir çalışma yürüttük. Genel merkez, bu amaçla, 1 milyon bildiri bastırdı. Grev komitelerinin (TİS komiteleri grevin ardından grev komiteleri olmuştu) grev kırıcılarına karşı arkadaşları daha fazla eğitmesi, merkezi anlamda bir iletişimin sağlanması ve grev ve lokavt yasasının bize tanımadığı hakları da kullanma yoluna gittik. İşçi şunu gördü: Evet Anayasa’da grev hakkımız var, ama içi boş. Yasaklarla dolu. Yasaklara riayet ettiğiniz zaman ekmeğiniz küçülecek, işiniz elinizden alınacak. Yasaya bakınca grev çadırı kurmak yasak.. Grev yerinde 4 kişiden fazla beklemek yasak.. Çalışana niye çalışıyorsun demek yasak.. İçeri giren çıkana karışmak yasak.. Döviz yasak, ses çıkartmak yasak… Elimizde tek bir şey var Çalışma Bakanlığı’nın raporu: “Grevdeki işçinin işi başka bir işçiye yaptırılamaz.” Ama devletin kurumları bunu tanımıyor.

Yani fiili olarak bu haklarımızı kullanabileceğimizi, kullanmamız gerektiğini kavradı işçiler. Bu açıdan ilk bir hafta on gün bizim açımızdan zor geçti.

Aynı zamanda dayanışmanın örülmesi gerekiyordu. Sadece Telekom içiyle sınırlı kalarak, bu yükün altından kalkmak mümkün değildi: Halka anlatmak, çevredeki insanları bu mücadeleye katmak, ailesini grev çadırına getirmek… Bu süreçte, işçi moral buldu ve toparlandı. İstanbul 1 No’lu Şube’nin geleneğinden kalan, bütün grev ve direnişlerle dayanışma geleneğinin sonuçlarını da gördük. İstanbul’da büyük bir dayanışma gördük. Türk-İş’e Bağlı Sendikaların İstanbul Şubeler Platformu’nun başlattığı “5 YTL’ni paylaş” kampanyası, maddi olarak yetersiz olabilir; ama Ümraniye İMES, Tuzla tersaneleri ya da Kıraç’ta 419 YTL alan işçi, 5 YTL’sini verdiğinde, başka bir duygu oluştu.

Dayanışma komiteleri, esnafla olan ilişkilerle, grev ikinci haftasına geldiğinde, artık taşlar yerli yerine oturmuştu.

Grevin ertelenmemesini neye bağlıyorsunuz?

Özelleştirme sürecinde, biz kurumun “stratejik olduğunu” söylüyorduk, hükümetse “hayır” diyordu. “Stratejik değil”! Böyle bir sürecin sonunda grev başlamıştı. Birden bir propaganda: “Mehmetçik ailesiyle görüşemeyecek”, “F-16’lar kalkmayacak”! Hükümet önceden demişti halbuki: “Telekom’un Mehmetçik’le, uçaklarla filan alakası yok.” Ama sendikadan talihsiz bir açıklama yapıldı, bu dönemde; “Gerekirse grevi biz bitiririz” diye. Bu, “sendika grevi sürdüremiyor” diye algılandı. Bunun böyle olmadığını anlatmaya çalıştık. Sorun, sermayenin yeniden yapılandırılması ve bunun için her yola başvurulacak.

Bir başka yönü ise, patronların, Telekom işçisini yenerek, tüm işçilere geri adım attırmak istemesiydi. Böylece taşeron, esnek çalışma, sendikasız çalışma daha rahat uygulanacaktı. Bunun için, maddi yönü de öne çıkardılar. Oysa bizim istediğimiz 170 trilyon liraydı. Ama işçiyi ve iradesini ezip geçmek isteyen patron, grev süresince 700 trilyon lira zarar etti. Yani iş maddi konu değildi. Bunu, bir yerde, işçi sınıfı mücadelesini ezmek için bir fırsat olarak da kullanmaya çalıştı sermaye, ama işin kötüye gittiğini görünce, geri adım attı.

Kötüye gitme kısmını biraz daha açar mısınız?

Kamudan gelen, 42-44 yaş arasındaki, “milliyetçi muhafazakar” diye tabir edilen yapının 44 gün grev yapabileceğini de hesap edemediler. 81 ilde 700 ana noktada ve yüzlerce uzantısında sürdü grev. Onlara göre, Ankara’da sağcı, İstanbul’da solcu sendika birbirine girecekti. Biz nasıl tecrübesizlikten doğan hatalar yaşadıysak, onlar da taktik hataya düştü. Grevin gittiği noktayı hesap edemediler. Grev devam ettikçe, işçiler, siyasi partiler, kitle örgütleri, emek örgütleri, halk işçiyle birleşmeye, kenetlenmeye başladı. Bu dönemde, hem Türk-İş, hem hükümet yetkilileri araya girdi. Çünkü grev sürerken, Türk-İş Kongresi olsaydı, biz, İstanbul’dan en az 1000 işçiyle katılacaktık. O zaman, Türk-İş’te, ne Başbakan ne Cumhurbaşkanı konuşamayacaktı. Kongre’de koltuk kavgası değil, mücadele konuşulacaktı. Yani işin nasıl tehlikeli bir yere gittiğini gördü sermaye.

Grev işçide nasıl bir değişim yaşattı? Telekom işçileri milliyetçi-muhafazakar diye tabir ediliyor. Nasıl çelişkiler yaşadı?

Devletin gerçek yüzünü gördük diyen yüzlerce arkadaşımızla karşılaştık. Mesela grevi kırmak için bir yere taşeron geliyor, yüzlerce polis geliyor. Bir telefonla 500 Telekom işçisi bir araya geliyor. Bakarsan, o işçi MHP’ye oy vermiş, AKP’ye oy vermiş ya da başka bir partiye. Ama bakıyor; polis set çekmiş, taşeronu çalıştırıyor. İşçiler arkadan bağırıyor. Ölümüne artık, ne olursa olsun. Ekmeğimiz işimiz gidiyor. Polise diyoruz ki; grev kırılıyor, Çalışma Bakanlığı, yasa falan filan.. “Biz tanımayız” diyor. Savcı, “ne yasası, tanımıyorum” diyor. Valilik? Zaten valilik emretmiş. Bütün kesimleriyle devlet, işçilerin Anayasal haklarını kullandırtmıyor.

İşte bu süreçte şunu anlattık ve işçi de bunu somut olarak gördü: Bu grev sadece Telekom işçisinin kendi haklarını alma grevi değil, sermaye kesiminin yeni çalışma sisteminin oturtmak istemesine karşı verilen mücadeledir. Sermaye, onun basını ve onun kolluk güçleri ortak davranacaktır. Bunu çok yerde anlatmaya çalıştık. Daha önce “Polisle niye kavga ediyorsunuz” diyen kişilerin kendisi polisle kavga eder hale geldi. İşçilerin yarısı karakolda ifade verdi. Bize “siyaset yapmayın, sendikacılık yapın” diyenler, bugün, “siz haklıymışsınız” diyorlar. İşyerine ve hayata bakışında değişiklikler var işçilerin.

Mesela grevden sonra yaptığımız ilk toplantıda, arkadaşlarımız, Yörsan işçileri (Balıkesir Susurluk’ta Tek Gıda-İş’e üye oldukları için işten atılan 400 işçi) için ne yapacağız diye soruyorlar. Diyarbakır’da halen cezaevinde olan arkadaşlarımızın akıbetini takip ediyorlar. Bunlar çok güzel gelişmeler. Mesela grevin ilk günü şöyle bir olay yaşadık. Bir müdürlükte, düşman gibi olan iki arkadaşı grev gözcüsü yazdık. Akşam 8 sabah 8. Yazarken, fırça da yedik. Sabah baktık, çay ve börek almışlar, sarmaş dolaş kahvaltı ediyorlar. Yani grev, Telekom işçileri içindeki tartışmaların biçimini de değiştirdi.

Grevde işçi dostunu da tanıdı demiştiniz?

En son özelleştirme eylemlerinde, çeşitli siyasi parti ve kitle örgütleri destek verdi. Ama bunlar hep tartışma yarattı: “Niye geldiler?” Ama grev, işçinin politikaya bakışını da değiştirdi. Gazeteye bakarken, daha farklı baktı. Siyasi partilerin ziyaretlerine bakışı olumlu oldu. Kendi içindeki tartışmalarda daha hoşgörülü oldu. Mesela, Kürt meselesini tartışmada anlayışlı oldu. İşte, grev sonrası, “Emek Partisini ziyaret edelim”, “Hayat Televizyonunu ziyaret edelim”, “Evrensel’i ziyaret edelim” dediler. Grevde yanlarında görmüş, grev haberlerini okuyup izlemişlerdi. Politik tartışmalar içinde değişim de söz konusu. 2000 yılında işe alınanlar var. Bunlar grevi en çok sahiplenenler oldu. Eskiden, politik olarak düşmanca tutum takınıyorlardı. Şimdi ise, bizim dışımızda bir hareketlerinin olmayacağını söylüyorlar. MHP’li bakan tarafından alınan, MHP’li ailelerden gelen işçilerdi. Dayanışmayı, kardeşliği ve devletin tutumunu gördüler. En önemlisi de, paylaşımı gördüler.

Taşeron işçileri örgütleme konusunda bir çağrınız var…

Taşeron, bütün dünyada kazanılmış hakların tasfiyesine yönelik bir sistem. Her işkolunda var. Bunun için taşeronla çok kavga ettik, ama bu işin kavga ederek çözülmeyeceği ortada. Bu işçiler sendikaya kazanıldığında, ya taşeron vazgeçiyor ya da zaten fiili olarak bu sistem çöküyor. Bunu yaparsak, düşük ücret-yüksek ücret tartışması ve yüksek ücretli işçilerin baskılanması da sona erecektir. Biz de, taşeronları da örgütleyip, işyerinin parçası haline getireceğiz. Gücümüz yeter mi; ama, Telekom işçisinin bundan sonraki görevi budur.

Grev diğer işkollarındaki işçileri nasıl etkiledi?

Birçok emek örgütü, bu yasayla greve çıkılamayacağını bilmiyor. Biz, yasalara rağmen bir grev yaptık. Toplusözleşmenin işçiyle birlikte yürütülmesi ve hakkın grevle alınması, karşı propagandayı da kırdı. İşçi sınıfı üzerinde olumlu etkiler yarattı. Grevin bittiği gün, metal işçileri, belediye işçileri aradı. Ne yapabiliriz, ne yapmalıyız diye. Çünkü bir yandan “işçi sınıfı bitti” deniyor, “sosyal diyalog” tartışılıyor, bir yanda grevle hak kazanılıyor. Grev örgütsüz milyonlar üzerinde, özelleştirme ve sözleşme dönemi yaşayan tabandaki işçiler üzerinde çok olumlu etki yarattı.

Bu dönemde grev olumsuz sonuçlansaydı, biz de zan altında kalırdık.

Bir yandan da, Türk-İş Genel Kurulu’nu yaşadık. Grev, birkaç sendika dışında, kürsüden dile getirilmedi. Bu, özel bir tutumdu. Yukarıdakiler, “Aman tehlikeli bir sürece gidiyoruz, grevi Kongre’ye sokarsak, ne yapacağız, ne edeceğiz” diye düşündüler.

Bazı konuları biraz daha açmakta fayda var. Şoven milliyetçi bir kışkırtmanın olduğu dönemde greve çıkıldı… Grev bu havayı nasıl etkiledi?

Bunu anlatabilmek kolay değil. Çok zor bir dönem. Ama kimse bu kışkırtmaları, bunu tartışmadı. 10 yıllık çalışmamızın da bunda etkisi var. Sürekli kardeşliği savunduk. Geçmişten bu yana arkadaşlarımıza anlatmak için çaba gösterdik. Aynı işyerinde çalışan iki arkadaşın birbirine düşmanca bakması kabul edilemez. Bu dönemde, sadece bir kişi, bir yürüyüşte slogan atmaya çalıştı, ama kimse uymadı. “Telekom işçisi direnişin simgesi” diye yanıt verdiler, bu kışkırtmaya. Şöyle bir örnek vereyim. Biz Diyarbakır’daki Akyıl işçileri için para toplarken, “oradaki işçiye, hatta oradaki Kürt’e niye para topluyoruz?” diyen vardı. Şimdi bu arkadaşlarımız, Diyarbakır’daki tutuklu arkadaşlarımıza kart gönderen kişiler haline geldi. O dönemki duygusunun ne kadar yanlış olduğunu gördü. Aynı mücadeleyi verdiklerini de gördü. Ve onun görüşlerini dinlemeyi, anlamaya çalışmayı öğrendi.

Şimdi sınır ötesi operasyon başladı ve tartışmaları sürüyor… Halkların kardeşliği, işçilerin birliği nasıl sağlanır konusunda grev yol gösterici olabilir mi?

Türk-İş Genel Kurulu’nda bu konuya kimse değinmedi (Sadece Petrol-İş Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın, bir cümle ile operasyona karşı çıktı). Türk-İş’e bağlı sendikalar ve şubeler bu sorunu görmezlikten geliyorlar. Cesaretle tutum alamıyorlar. Aslında yönetimlere baktığımızda, işçilerin birliğini ve halkların kardeşliğini savunan onlarca sendikacı var. Ama işletme üzerinden çalışma yaparken, bunları anlatmakta çekiniyor. İşte grev döneminde, böyle sorunların yaşandığı yerlerde, arkadaşların birbirine yakın durduğunu ve tartışabildiğini gördüm. Grev yerlerinde yaptığımız konuşmalarda şoven saldırılara da değindik ve tepkiyle karşılanmadık. Grev, hakikaten okul gibi. İş ve ekmek kavgasına girdiğinde, bu sorunlar yaşanmıyor. Grev süresi içinde en büyük mücadeleyi veren, bir iki büyük il dışında, bölge illeridir. Bu da görüldü. Grev kırıcılığına karşı, OHAL yaşanmış bölgelerde, aktif mücadeleci bir tutum gösterdiler. Ve bizim konuşmalarımızın önemli bir bölümü kardeşlik üzerine oldu. Çok yerde şuna da rastladık. Grev nöbetlerinde ailelerin ziyaretleri oldu. Baktığımızda, Kürt aileler de gelmiş, yemek yapmış, beraber yiyip içiyorlar. Sorun yok, ama genel bir siyasi ortamda da bunun sıkıntısını yaşıyor. Ama ben, yine, insanların cesaretiyle ilgili olduğunu düşünüyorum. Şoven dalganın olduğu bir dönemde, bunu cesaretle savunmak zor, ama bunun başka bir yolu yok. Cesaret edemeyenler, ileriye değil, günü kotarmaya dönük bakıyorlar. Oysa işçilerin birliğini sağlamak için, bu konuda cesaretle tutum almak gerekir. Telekom grevi gibi, benzer mücadeleler geliştikçe, mücadelenin, kavganın olduğu yerde, bu sorunlar çok rahat konuşulacaktır. Ve işçilerin ekmek mücadelesi ile demokrasi mücadelesinin birleşmesinin de olanakları yakalanacaktır. Bu yüzden, bizim, mücadelenin ivmesini yükseltecek olanakları aramamız gerekiyor. Burada görev işçilere düştüğü kadar, yerellerde kurulan platformlara, ileri sendikacılara da düşüyor. Şöyle özetleyebiliriz; Sosyal Sigortalar ve Genel sağlık Sigortası’na karşı yapılan eyleme 500 değil, 5000 kişiyle katılırsak, Kürt sorununu da, başka sorunları da daha rahat tartışabiliriz.

Anayasa değişikliği tartışmasında, bu sorunu görmezden gelemeyeceğiz. Ya kendi şoven anlayışında tartışacak ya da biz taleplerimizle gidersek bu tartışılacak. Sendikalar cephesinde, işçilerin yaklaşım ve tutumunu, sadece kendi hakları ile sınırlı bir mücadele ve tartışmanın dışına çıkarmak gerekir.

Bu aynı zamanda başka bir sendikal anlayış gerektiriyor?

Avrupa’da “iş için birlik” ve “sosyal diyalog” tartışılıyor. Avrupa’da işçi haklarının geldiği noktaya baktığımızda ise, gerilediğini görürüz. Bu uzlaşmacılık, bir mücadele sonucu uzlaşmak değildir. Kendini sermayeye teslim etmektir. Ama uluslararası tekelin dayatmalarını reddettiğiniz zaman, mücadeleyi de göze almak zorundasınız. Bunun başka bir yolu, ara yolu yok. Bu, biraz önce bahsettiğimiz Kürt sorununa bakışta da geçerli. Bu konudaki ikircikli bakış, Akyıl işçilerini başarıya götürecek atağı yapmayı da engelliyor. “Akyıl işçilerinin yanındayız, bir hafta içinde işçilere işbaşı yaptırın” dese Türk-İş, bu iş çözülür. Ve bu bölgedeki işçiler üzerinde de büyük bir etki yapar. Ama bunun için mücadeleci sendikacılık anlayışının tartışılması ve yerleştirilmesi gerekir. Bu sendikal anlayış; sadece iş, ekmek, işte yüzde şu kadar fazla zam almayı değil, ülkenin temel sorunlarına da eğilmesini gerektirir. Halkların kardeşliğinden yana da olmak gerekir. Yoksa biz şovenist rüzgara kapılmış olsaydık, grev sürmezdi. Ne sendika kalırdı, ne de işçi kalırdı. Esnek çalışma ile operasyon arasındaki bağı, Akyıl işçilerinin örgütlenmesi ile bağını kurmak ve cesaretle anlatmak gerekiyor. Bunlar sendika yöneticisi için kolay şeyler değil, ama sendika yöneticisiysen, bunu yapmak zorundasın. Mücadeleci anlayış bunu gerektiriyor.

Borsacılar yaşanan arızanın ardından “Telekom’u kamulaştırın” diye çağrı yapmak zorunda kaldı…

Bu açıklama iyi oldu. Özelleştirmeye karşı açtığımız dava sürüyor. Dava lehimize sonuçlanacak ve bunun sonunda Telekom kamuya devredilmeli. Bir yandan da, Genel Müdürlük, grev öncesi, “önlemimiz aldık, hiçbir aksaklık yaşanmayacak” dedi. Ama böyle olmadığını gördük. Kapitalizmin ana üslerinden birinin bile ayakta durmasının işçi sayesinde olduğu ortaya çıktı. Unutturulmaya çalışılan işçi sınıfının ve değerinin var olduğunu gösterdi, bu. Grevin bitmesinin bir nedeni de bu oldu. Ama biz şimdilik galip geldik. Onlar “b” planı çalışması yapacaklar. Grev ve lokavt yasasını sermayenin istediği biçimde değiştirmeye çalışacaklar. En basiti, grev süresince işçi almak yasak, bunu değiştirmek isteyecekler. Dolayısıyla sadece grev boyutuyla bakmayalım. İşçi hakları hedefte. Başbakan, en son Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Kurulu’nda, sermayenin ayağının altında çakıl taşı bırakmayacağını açıkladı. Biz de buna karşı önlemimizi almalıyız.

İşçi basını ve televizyonunun greve etkisi nasıl oldu?

İletişim araçlarının bizim için nasıl önemli olduğu gördük. Grev süresince Telekom işçileri açısından baktığımızda, ilk kez karşılaştığımız bir şey grev ve tecrübe yok. Sadece İstanbul işçisinin mücadele birikimi ve diğer grevlerden öğrendikleri var. Bu tecrübesi olmayan yerler de var. Biz şunu söyledik: “Grev yeri ilk adresimiz, ikinci adresimiz ise evimiz olacak.” Grevden artan sürede orada olacağız. Fiili mücadelenin yöntemleri, hukuki yanıtlar ve grevin yönetilmesi. Bunu, kendi kurallarımız içinde, grev noktalarını gezerek sağlamaya çalıştık. Ulaşamadığımız yerler de oldu. Türkiye geneline baktığımızda ise, tüm işyerlerine ulaşmak imkansız. İşçi basınının, televizyonun bize sağladığı inanılmaz olanaklar oldu. Televizyon programının ardından Bitlis’ten aradı biri. 40-50 kişi birlikte dinlemişler. Grev yerinde 4 kişiden fazla beklemiyorlarmış. Grev çadırı kurmamışlar. Taşeron konusunda da yine aynı. “Sizi izleyince yönelimimiz değişti” dediler. Diyarbakır, Urfa, Mersin’den arayanlar oldu. Taşeronla kavga konusunda da, yapılan programlar etkili oldu. Yıllardır işçi basını etrafında örgütlenelim diye konuşuyoruz, bunu somut olarak yaşadık. Hakikaten ihtiyaç ve ışık hızı gibi bir şey televizyon. Telefonu alsan tek tek anlatsan yapamazsın. Ekranda seni ve yaşadıklarını izliyor. Ders çıkartıyor ve uyguluyor. Televizyonun ve gazetenin bu anlamıyla işçi sınıfının kendi mücadelesinde ne kadar önemli bir araç olduğunu gördük. Her yerde anlatıyoruz. Yaygın bir mücadelede işçilerin birbirlerinden haberdar olmaları konusunda bulunmaz bir fırsat.

Bir diğer yönü ise, sermaye basınının karalamasına karşı aydınlatma faaliyeti yürütmesi. Grevin başından bu yana, sermaye basını, bizi vatan hainliğine kadar suçladı. Halkı kışkırtmaya çalıştı. Buna karşı işçi basını halkı aydınlattı, taleplerimizi tam olarak yansıttı.

Bu süreç işçiler için de öğretici oldu. Daha önceleri de, özelleştirme sırasında, sermaye basınını anlatıp okumamalarını istiyorduk. Ama etkili olmuyordu. Şimdi bunu gördüler. İşçiyi sabotajcılıkla suçlayan haberin yanında tam sayfa Telekom ilanını gördü işçiler. Gerçi ilan olmasa da, sermayenin yapılandırmasına uygun bir gazetecilik yapacaklardı zaten. İşçiler bunun ayırdına vardı. Zaman gazetesine 3500’e yakın protesto faksı gitti. İşçiler ATV’yi protesto etmek istedi. Sultanahmet’te suç duyurusunda bulunurken, işçiler, kameramanlara saldırdı. Tasvip etmedik ve engelledik, ama işçinin sermaye basınına duyduğu öfkesini anlamak açısından önemli bir örnek. Basın tarafı da işçinin dostunu düşmanının tanıma konusunun bir parçasıydı.

Grev bitti saldırı yasaları gündemde…

Bizim tarif ettiğimiz kazanım, sadece rakamsal kazanım değil. Esnek çalışmanın engellenmesi, sermayeye karşı cephede bir zaferdir. Ama bu şimdilik bir kazanım.

Grevi Telekom işçisinin grevi olarak görürsek, bitmedi. İşçi sınıfının kavgası olarak görürsek, yine bitmedi. Emekçilerin sorunları var, diğer taraftan saldırılar sürüyor. Emeklilik yaşı, Anayasa, sendikal yasalar, kıdem tazminatı… Evet, grevi kazandık, ama bu geçici. Telekom açısından, Haber-İş açısından saldırı bitmeyecek. Hükümet hem halka saldırıyor, hem de emekçilere yöneliyor. 2008 yılı, aynı zamanda, enflasyon hesaplarının da alt üst olacağı bir dönem olacak. Halka yönelik bir çalışmayla da bütünleştirme çabaları olmalı. Grev bitti, ama bunun verdiği güçle, iki kat daha fazla saldırılara karşı durmak zorundayız. Çok şey öğretti bize. Umarım başkalarıyla da paylaşma olanağını buluruz.

Örneğin özelleştirme… Sadece hukuki mücadeleyle sınırlı kalınırsa, kaybedilir. Adam Anayasa’yı da değiştireceğiz diyor. Sadece dava süreciyle sınırlı bir mücadelenin sonuç vermeyeceği ortada.

Telekom işçisinin yeri nerede olacak?

TEKEL işçilerinin mücadelesi için, Telekom grevi ve özelleştirmeye karşı verdiği mücadele öğretici olacaktır. “Kavga etmeden sorunları çözeceğiz” diyenlere güvenmemesi gerekiyor işçilerin.

Karşında AB, patronlar, hükümet ve tüm güçler var. Arkanda sendikadan başka bir şey yok. Bu yeterli değil. Artık politikayı konuşmak ve bunu yapabilecek kişileri kazanmak gerekiyor. İşyerlerinde çalışmalarımız var. Kazanımlarımızdan biri de bu olacak. Gerek GSS, Anayasa ve yasalar. Bunlar, merkezi çalışmadan ziyade, yerel ayaklar üzerinden yürümeli. Genel Sağlık Sigortası eylemi oldu, bütün temsilcileri kattık. Bu olmalı, ama Telekom grevinin çadırını kurulduğu her yerde Telekom işçisi mücadeleyi örgütleyen öncü güç olmazsa, grevin de bir anlamı olmaz. Emek Platformu’nun yeniden canlandırılması da buradan olur. Biz verilen mücadeleleri yerellerde bütünleştirebilirsek ve kalıcı bir çalışmaya dönüştürebilirsek, daha verimli olacak. Yerel çalışmanın halkla bütünleşme şansı daha fazla. Birleşmemiz ve mücadeleci bir yıla hazırlanmamız gerekiyor. Seferberlik ilan etmemiz gerekiyor.

22 Temmuz seçimi, ilerici, demokrasi isteyen güç odaklarının güçlerini birleştirme ve emekçi halk yığınlarıyla ilişkilerin yenileme ihtiyacını daha açık bir biçimde dayattı. Dahası bu seçim sürecinde olanlar; saflaşmaları da netleştirdi.

Şu açıkça görüldü ki; Türkiye’de siyaset alanı, son 4–5 yıl içinde, kendilerinin tanımladıkları siyasal çerçeve, izledikleri çizgi, Türkiye’nin başlıca sorunları karşısında aldıkları tutum açısından bakıldığında üç başlıca mihrak üstünden şekillenmiştir.

1-) AKP’nin merkezinde olduğu liberal-muhafazakâr mihrak. DP bu mihraka yakın duran bir çizgi üstünde hareket etmektedir. ANAP’ı da bir parti olarak varlığı olduğu kadarıyla bu odakla dirsek temasında görebiliriz. Hak-İş, Kamu sen, Memur Sen, MÜSİAD, genel tutumuyla Türk-İş’e bağlı büyük sendikalar, bu odağın yedeğinde davranmaktadır. TÜSİAD, TİSK, TOBB gibi sermaye örgütleri bu odakla, özellikle AKP ile ekonomik politikalar bakımından tam bir uyum içindedirler. Ama laisizm, devletin yapısı gibi konularda bu odakla çelişmektedirler.

2-) CHP-MHP’nin merkezinde olduğu, asker ve sivil kendisini Kemalist olarak tanımlayan çevrelerin de içinde yer aldığı, geleneksel güç odaklarını oluşturduğu milliyetçi-“laik” odak. Sağın ve “sol”un Kızılelmacıları da, CHP ya da MHP’ye bütün sert eleştirilerine karşın, dönüp dolaşıp bu odağın etrafında birleşmektedirler. Burada MHP ve BBP’nin bir yandan ırkçı bir milliyetçilik öte yandan da İslamcılık gibi konularda CHP ile çatışacağı düşünülürse de; CHP’nin son yıllardaki yönelimleri, bu farklılıkları önemsizleştirmiştir. DİSK ve bağlı sendikalar, Türk-İş’e bağlı bazı sendikalar, Eğitim-İş ve bazı odalar, Atatürkçü Düşünce Dernekleri, çeşitli legal ve illegal “kuvvacı” güçler, resmi ya da gayri resmi odaklarla bağlantılı çete organizasyonları bu  CHP-MHP merkezli milliyetçi-statükocu odakla paralel bir hatta hareket etmekte, daha doğrusu aynı stratejinin unsurları olarak davranmaktadırlar.

3-) Demokrasi güçleri odağı: Kürtlerin özgürlük mücadelesi ve Alevilerin gerçek bir laisizm temelindeki talepleri ile Türkiye’nin emek ve demokrasi güçlerinin demokrasi talepleri etrafındaki mücadelesi bu hareketin üstünde yükseldiği temeli oluşturmaktadır. DTP’den EMEP’e, ÖDP’den SDP’ye ve çeşitli sol siyasi çevreleri, aydınları, geniş bir ilerici, demokrat (sol ya da sağ bir kökenden gelebilir) çevreyi, bu odak etrafında görebiliriz. Ayrıca, TTB, TMMOB, KESK, kimi emek örgütü ve sendikalar ile Türk-İş ve DİSK’in bazı şubeleri (bazı merkezlerle de) ile her konuda olmasa da, önemli ölçüde ortaklaşılabilmektedir.

***

Bugün Türkiye’nin başlıca sorununun demokratikleşme olduğu göz önüne alındığında; 84 yıllık cumhuriyet tarihinin, demokratikleşmesinin başlıca iki sorununun Kürt sorun ve laisizm sorunu (*) olduğu, cumhuriyetin, demokratik bir cumhuriyet olmanın da ilk koşulu olan bu sorunların çözümünde başarısız olduğu ortadadır. Bunun içindir ki; asker ve sivil kimi güç odakları kendilerini, “cumhuriyetin koruyucu ve kollayıcısı” olarak ortaya atıp, bundan ekonomik, siyasi rant sağlamaktadır. Dahası, cumhuriyet, demokrasi, özgürlükler gibi kavaram ve haklar üstünde yaratılan bulanıklıktan yararlanan bu güçler, “cumhuriyetin tehdit altında” olduğu üstünden yarattıkları gerilim de bu sorunların çözümünde gelmiş geçmiş iktidarların başarısız olduklarının kanıtıdır.

Nitekim Kürt sorunu ve laisizm sorunu (Şeriat tehlikesi) üstünden yaratılan gerilimle ifade ve basın özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü de baskı altında tutulmuş, özgürlük ve demokrasi talepleri “bölücülüğün”, Türkiye’yi tehdit eden dış güçlerin oyunu olarak gösterilmiştir, gösterilmektedir.

Öte yandan son çeyrek yüzyılda uygulanan ekonomik politikaların esası ise, Türkiye’nin batı kapitalizmine entegre olmaya indirgenmiş olup emeğin haklarının gaspı, işsizlik ve yoksulluğun emekçiler için kaçınılamaz bir kader yapılması çizgisi üstünde şekillenen IMF-TÜSİAD çizgisi bir dayatma haline getirilmiştir. Ve bu neo liberal ekonomik program tüm düzen partilerinin ortak programlı olarak benimsenmiştir.

***

Toplam üstünden bakıldığında; yukarıda sözü edilen ilk iki siyasi mihrakın; Türkiye’nin demokratikleşmesinin merkezinde olan Kürt sorunun demokratik çözümü, laisizmin gerçek temelleri üstüne oturtulması, ifade ve örgütlenme özgürlüğü gibi konularda hiçbir gerçekçi çözümlerin bulunmadığı; tersine bunların aralarında küçük farklar üstünde iktidar ve muhalefet olmalarına göre de bu yerlerin değiştiği görülmektedir. 22 Temmuz seçiminde bu partilerin seçim programlarında bu temel sorunlar ilişkin hiçbir vaat yer almadığı gibi son Anayasa değişikliği tartışmalarında da “türban” sorunu dışında aralarında kavgaya değer bir değişiklik olmadığı görülmüştür.

Neo liberal politikalar bakımından da yukarda belirtilen sermaye partileri bloklarının fikir birliği içinde oldukları, tartışmalarının bu programı kimin daha iyi uygulayacağı üstüne olduğunu artık herkes bilmektedir.

Bu yüzdendir ki; çok sayıda sermaye partisi ve birbirine karşıymış gibi görünen iki mihrak oluşmasına karşın aslında bu partiler ve bloklar mevcut statükonun korunması, uluslararası sermaye güçlerinin stratejisine bağlanmış olma konusunda hem fikirdirler. Burada AKP, mevcut statükoyu değiştirmek için reform üstüne reform yapan bir parti olarak kendisin öne atsa da; rejimin temelleri ve statükonun ana dayanakları konusunda diğerlerinden farklı bir noktada değildir. Zaten bu “reformlar” da; rejimle ilgili değil; örneğin emekçilerin haklarının gasp etme olarak şekillenen iş yasasının değiştirilmesi, sosyal güvenlik siteminin, eğitimin, kamu hizmetleri alanın piyasanın ihtilaçlarına ve genel olarak neo liberal ekonominin ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmesi alanlarındadır. Örneğin Kürt sorun çözümü konusunda bir demokratik girişim, laisizm konusunda Diyanet’in kaldırılması, devletin din alanından çekilmesi gibi konularda ne laiklik şampiyonu partilerin ne de inanç ve vicdan özgürlüğünü türban sorununa indirgeyen partilerin ve odakların bir girişimi olmamıştır. “Anayasayı yeniden yazmak” iddiasıyla ortaya çıkan AKP de; aslında rejimin asıl dayanaklarına (Anayasa’nın gerekçesi ve değiştirilmesi teklif edilemeyecek ilk üç maddesine) dokunmayacağını şimdiden ilan etmiştir

Onun içidir ki Türkiye’nin sorunlarını çözme yoluna girmenin tek seçeneği; yukarda 3. Sırda sözü edilen “demokrasi güçleri odağı”nın oluşturacağı ittifakın güç ve etkinlik kazanarak halkın iktidarı için adımlar atabilmesidir. Çünkü Kürt sorununu demokratik çözümü, laisizmi ayakları üstüne oturtmak, özgürlüklerin sınırsız bir biçimde gelişmesi ve neo liberal ekonomik program karşısında ülkenin ekonomik olanakları üstünde dinamizmin açığa çıkarılarak halkçı bir ekonomik programa seçeneğini ortaya koyabilecek tek güç odağı; bu ilerici, demokrat güçlerin ittifakının oluşturacağı güç odağıdır.

Yukarıda, “demokrasi güçleri odağı” olarak ifade ettiğimiz partiler ve çevreler, bugüne kadar iki genel bir yerel seçimde çeşitli düzeylerde işbirliği yapmışlardır. Elbette bu bile, Türkiye gibi ittifak kültürün son derece zayıf olduğu bir ülkede çok önemlidir. Ve bugün yapacağımız girimler için de seçim ittifakları son derece güçlü dayanaklar sağlayacak mahiyette ittifaklardır. Ancak bu seçim ittifakları seçimler sonrasında adeta unutulmuş, ne doğrular  geliştirilebilmiş ne de yanlışlardan ders çıkaran bir sağlıklı ve sistemli bir ilişki sürdürme imkanı oluşabilmiştir. Tersine iki seçim arasındaki geniş arlıklarında bu işbirliği, basit günlük kimi kendiliğinden “iyi ilişkilere” ve yerel örgütlerin çabalarına terk edilmiştir. Ancak bir sonraki seçim kapıya dayandığında, Seçim Kanunu’nun gerektirdiği hızda yeni bir ittifak görüşmesi başlatılmış, adeta daha önce yaşananlar yok sayılarak ilerlenmiştir.

Şimdi şu açıkça görülmektedir ki; seçimden seçime yapılan ittifaklar elbette partilerin tabanlar arasında bir sıcaklık, bir işbirliği isteği yaratmıştır. Ama aynı zamanda bu demokrasi güçlerinin her günkü mücadele içinde birlikleri önemlidir. Bugün yaşadıklarımız, sadece siyasi talepler doğrultusunda değil, sendikal (sendikalar içinde ortak tavır alma ve işçilerin sendikalaşma mücadelelerinin örgütlenmesinde ortak hareket etme) ve sosyal (eğitim sağlık, konut edinme, yerel yönetimden istenen taler, sosyal güvenlik vb konularda) talepler, hayatın bütün alanlarında ortak mücadelenin gereği dayatmış bulunmaktadır. Özellikle 22 Haziran seçimi sonrası yapılan değerlendirmeler; demokrasi güçleri odağının hızla istikrarlı, disiplinli bir birlik sağlamak üzere hareket geçmesini zorunlu kılmıştır. Türkiye’nin başlıca sorunlarını çözecek bir yapıya kavuşmak üzere; gerçek bir Türkiye “çatı partisi” için kaybedecek zaman kalmamıştır.

“Çatı partisi” programı şu başlıca beş madde ekseninde ele alınabilir:

1-) Kürt sorunun demokratik çözümü: “Türkiye Barışını Arıyor Konferansı”nın sonuç bildirgesinde yer alan talepler ve sorun çözümüne dair öneriler, programını Kürt sorun demokratik çözümü için dayanak olarak değerlendirilebilir. Dahası böylece; girişim; bu konferansın mirasına sahip çıkmasıyla; bu konferansın katılımcısı yüzlerce aydınla da daha baştan fikri bir bağ içine girmiş olur.

2-) Laisizmin gerçek temellerine oturtulması: Diyanet işlerin kapatılması, zorunlu din derslerinin müfredattan çıkarılması, devletin imam ordusu  yetiştirip istihdam etmesine son verilmesi ve devletin din karşısında tümüyle yansız olacağı bir çizgiye çekilmesini esas alan bir laisizm savunulması.

3-) Emekçilerin kazınılmış haklarının korunması ve geliştirilmesi ile neo liberal ekonomik politikalara karşı halkın çıkarlarını savunan ekonomik ve sosyal (parasız sağlık ve eğitim, konut sorun çözümü, yerele yönetim hizmetlerinin adil ve parasız verilmesi, bölgeler arasında eşitsizliğin giderilmesi önlemlerin taleplerin karşılanmasına ilişkin politikalar geliştirilmesi,

4-) Doğa’nın ve tarihin korunmasını esas alan çevre politikalarını savunmak ve artık insanlığın varlık yokluk davası haline gelen doğanın korunmasını programın önemli bir maddesi olarak ele almak.

5-) Irkçı, milliyetçi, dinci, Ortaçağ kalıntısı kültürel değerlere karşı insanlığın ileri değerler birikimini savunan, bunları halka mal etmeyi amaçlayan  halkaların kardeşliğin esas alan bir kültürü yamak için çalışmak “çatı partisi” için vazgeçilmez olmak durumundadır.

****

Kuşkusuz günümüzün ihtiyacı olan bir “çatı partisi”nin kurulması, sadece bazı siyasi parti ve çevrelerin katılımıyla olamayacağı gibi, sadece bu partilerin çevrelerinden ibaret de olamaz, olmamalıdır. Tersine; bu partiler sadece girişimci olarak özel bir sorumluluk yüklenmelidir ve Türkiye’ni geniş aydın çevreleri başta olmak üzere bugünkünden çok daha geniş bir yelpazeyi daha kuruluş aşamasından itibaren çalışmaya katmayı esas alan bir tutum geliştirmelidirler. Ortaya konacak ve demokrasi eksenli programla birleşebilecek ülke çapında ya da yerel düzeyde demokrat ilerici biri birer kişilerin katılımı önemsemeden başlayarak, sendikaları, çevre örgütlerini, ezilen milliyet ve mezheplerin, yöre derneklerine kadar az çok toplumda etkisi olan her çevrenin katılım önemsenmelidir. Daha kuruluş aşamasında program; bu çevrelerin de katıldığı; az çok örgütlülüğü olan işyerleri, hizmet kurumları, her düzeyde sendika örgütlenmeleri, meslek örgütleri ve her türden emek örgütünde tartışılarak oluşturulmalıdır. Burada katılım, tartışmaların rutinleşmesine izin verilmeden ve saptırılmadan yürütülmesinde girişimci partilere herkesten çok çaba, yetenek gösterme ve görev düşer.

Kuşkusuz bu çevrelerin katlımı, “çatı partisi”nin her kademedeki kurumunda hissedilmelidir. Özellikle ülke çapında örgütlü sendikalar ve çeşitli emek örgütlerinin durumu göz önüne alındığında; bu örgütlerin ülke çapında ve genel merkezler düzeyinde katılması çok sınırlı olacaktır. Ama yerel, iller ilçeler düzeyinde el alındığında; bu örgütlerin şubeleri, temsilcilikleri ve yerel ölçekte pek çok çevre örgütü, hemşehri dernekleri ve yöreye has etkin örgütlerin bu çalışmaya katılması mümkündür. Ve partilerimizin yerel örgütleri yeterince enerji harcar ve yaratıcı olurlarsa; yerel örgütlenmelerin oldukça geniş kesimleri kucaklayabileceği ortadadır. Hele bu çalışma; geleneksel, delege ağalığı ve genel merkezler diktası altındaki “particiliğin” eleştirisiyle birlikte ele alınır ve bu kesimlerin katılımı görünüşü aşan bir ciddiyetle sağlanabilirse; “çatı partisi”nin yeni  umutların yeşerip yayılmasında önemli bir dayanak olacağını şimdiden söyleyebiliriz. . Dahası çatı partisi böylesi geniş bir perspektifle ve kendi iç demokrasisi bakımından da diğer partilerden farklı bir parti olduğu duygu ve heyecanını yaratamazsa, daha baştan hayal kırıklığı olarak doğar. Bu yüzden de partinin programın ne olacağı kadar onun kuruluşun nasıl gerçekleştireceğimiz ve hangi çevrelerin ne etkinlikte katacağımız da önemli olacaktır.

Çatı partisini bir yandan il ve ilçeler hatta büyük işletmeler ve hizmet kurumlarına kadar inecek bir örgütlemeye ve Türkiye’nin en önemli ve yüz yıllık çözüm bekleyen sorunlarının çözmeye aday olarak çıkacağı gözlendiğinde elbette ki; ortaya çıkışı da bu iddiaya uygun olmak durumundadır.

Bugün CHP’den çeşitli sol çevrelere; birer birer aydınların, demokratların işçi ve emek çevrelerinin arayışlarına yanıt verildiğinde, mecliste bir guruba sahip olarak da doğacak bir partinin toplumda yeni bir heyecan dalgası yaratacağından kuşku duymamız için bir neden yoktur. Dahası bugün böyle bir seçenek ötesinde haklar indinde umut olabilecek bir seçenek de yoktur.